وضعیت نابینایان در تاجیکستان

وضعیت نابینایان در تاجیکستان

دفتر فرهنگ معلولین، دی 1399

عاقل جان از نابینایان تاجیکستان است که در دانشگاه تحصیل کرده و از نخبگان است. مصاحبه‌ای با او انجام شده که در دی‌ماه 1399 در گروه خوبان پارسی‌گو منتشر شد. اکنون متن این مصاحبه را می‌آورم.

متن گفت‌وگو

خبرنگار: عاقل جان نابینا متولد شده است و از سن هفت سالگی در مکتب نابینایان در حصار نوشتن و خواندن خط بریل را یاد گرفته است. خطی که او را باسواد و در زندگی موفق کرد. معمولاً نابینایان حرف‌های برجسته الفبای بریل را با لمس انگشتان خود مطالعه می‌کنند. عاقل جان می‌گوید کاری که لویی بریل یعنی بنیان گذاری خط بریل انجام داد، برای باسواد کردن نابینایان بسیار نقش بارزی داشته است.
عاقل جان: اگر چنین نمی‌بود، شخص نابینا حتماً احتیاج پیدا می‌کرد به فردی که اطلاعات را برای او قرائت کند. خوشبختانه همین سیستم باعث گردید که بسیاری نابیناها در جامعه فعال باشند و مستقل به خواندن و نوشتن بپردازند.

خبرنگار: خط بریل به نام اساس گذارش دانشمند فرانسوی لویی بریل گذاشته شده است. او دو قرن پیش چهارم ژانویه سال 1809 متولد شده است. آنهایی که از قوه باصره محروم هستند، این خط را یک راهنمای بی منت برای کار و زندگیشان می‌دانند.
عاقل‌جان: این خط در سرنوشت نابینایان خیلی مؤثر است. وقتی این خط را ندانیم، خواندن و نوشتن بریل را ندانیم، از فرهنگ و منطق و معنای سخن مردم دور می‌مانیم.

خبرنگار: در تاجیکستان پانزده هزار نابینا زندگی می‌کنند که ده هزار نفر از آنها عضو جمعیت نابینایان هستند. مشکل جوانان و «مکتب بچه‌های» نابینا کمبود کتاب‌های آموزشی و کتاب‌های فرهنگی بریل است.
عاقل‌جان: در زمان اتحاد شوروی، جمعیت نابینایان تاجیکستان، مطبعه‌ای داشت که از طرف دولت حمایت می‌شد، نیز خود جمعیت و برای نابیناها کتاب‌های بریل چاپ می‌کرد. متأسفانه آخرین کتاب بریل که در این مطبعه چاپ شده، مربوط به سال 1991 و با عنوان زنان سبزه بهار از رخساره است.

خبرنگار: حالا در کتابخانه ملی تاجیکستان شعبه ویژه‌ای فعال است که به معلولان از جمله نابینایان خدمت می‌رساند.
عاقل‌جان: بله البته، کتاب‌های تاریخی به زبان تاجیکی چاپ می‌کنند و به ما تقدیم می‌کنند.

خبرنگار: در سال‌های اخیر ضبط کتاب‌های صوتی نیز مشاهده می‌شود و جمعیت نابینایان تاجیکستان تهیه کتاب‌های گویا را راه‌اندازی کرده‌اند. چند سال پیش هم جمعیت نابینایان شهر دوشنبه خبر داد که سیصد نوار و دیسک را با آثار شاعران کلاسیک و معاصر تاجیک ثبت کرده است. اما هنوز کمبود کتاب‌های خط بریل مشکل این قشر جامعه باقی مانده است.