معرفی کتاب “صفحه های فارسی گرامافون”

صفحه‌های فارسی

محمد نوری/ دفتر فرهنگ معلولین

کتابی درباره صفحه‌های فارسی گرامافون یعنی نسل اول ضبط و پخش صدا به وسیله ابزارهای الکترونیکی در ایران با مشخصات زیر چاپ شده است. این کتاب کمک خوبی برای تحقیقات درباره سابقه کتاب صوتی یا کتاب گویا است که توسط نابینایان و عموم مردم استفاده می‌شود:
صفحه‌های فارسی شرکت گرامافون: 1899-1934، مایکل کنی‌یر، ترجمه محسن محمدی، تهران، انجمن آثار و مفاخر فرهنگی، 1386، 470ص.
این کتاب دو بخش دارد بخش نخست به تاریخ تحولات صفحه و گرامافون و ضبط روی آن و پخش دیگر به معرفی صفحه‌ها می‌پردازد. این کتاب از نگاه معلولیتی و اینکه آیا اطلاعاتی درباره صفحه‌های معلولیتی دارد یا نه؟ اساساً آیا صفحه را فقط برای موسیقی و شعر استفاده می‌کردند و در آن زمان یعنی دوره قاجاریه و اوایل پهلوی هنوز به فکر استفاده صفحه برای نابینایان نبودند؟ بالاخره این کتاب برای یافتن پاسخ این پرسش‌ها مطالعه کردم.
کار صفحه فارسی از 1906 یعنی از حدود 110 سال قبل توسط شرکت گرامافون شروع شده است. صفحه‌های فارسی به دست فردریک ویلیام گیزبرگ برای اولین بار در خانه‌ای در محله استرند لندن ضبط شد. محتوای آنها غلب موسیقی و بعضی خواندن کتب شعر و قلیلی هم صدای پادشاهان است. فقط یک صفحه پیدا کردیم یا عنوان نمایش با اسم دو کور در مهمانخانه (ص144) که نمایشنامه برخورد دو نابینا در یک مسافرخانه است. با توجه به اینکه گرامافون تا سال 1340 در ایران رواج داشت و آموزش نابینایان از 1304 توسط کریستوفل در ایران شروع شده بود بنابراین بعید است در مدت حدود چهار دهه مسئولین آموزش نابینایان به این ابزار آموزشی توجه نکرده باشند.
از کسانی که در این باره اطلاعات خاصی دارند یا صفحاتی با محتوای علمی دارند، ما را یاری فرمایند.