آسیب شناسی کتاب گویا، گفت‌وگو با حجت الاسلام دکتر عبدالعلی حسینی

توان ‏‏نامه
فصلنامه مطالعاتی و اطلاع ‏رسانی ویژه معلولیت و توانمندسازی
Quarterly of Studies and Information Specially Disabled and Empowerment

شماره 4-5، بهار و تابستان 1395، 128 صفحه
با تحقیقات ویژه: جامعه‌سازی جبار باغچه‌بان؛ کتاب معلولیتی؛ معلولیت در افغانستان
(Jabbar baghche ban’s Sociology, Book for Disabled People, Disability in Afghanistan)
دریافت کامل مجله: PDF، 5 MB

آسیب شناسی کتاب گویا
گفت‌وگو با حجت الاسلام دکتر عبدالعلی حسینی

به‌کوشش: منصوره ضیایی‌فر

اشاره
حجت الاسلام دکتر عبدالعلی حسینی نابینا و از چهره‌های خدوم و به نام است. ایشان از نخبگان فرهنگی جامعه روشندلان می‌باشد و هر چند گاه به دفتر فرهنگ معلولین سر می‌زند؛ در یک روز پاییزی یعنی روز 18 آذرماه 1394 دفتر فرهنگ معلولین با حضور ایشان، حال و هوای دیگر پیدا کرد. ایشان تجارب سودمندی در زمینه کتاب گویا و کتاب بریل دارند و اقدامات شایسته‌ای انجام داده‌اند. از این‌رو فرصت را غنیمت شمرده و مدیران به گفت‌وگو و تبادل نظر با ایشان پرداختند. نوشته زیر متن این گفت‌وگو است.
شیوه دفتر اینگونه است که با تشریف آوردن هر مهمانی، به جای، بحث‌های کم ارزش، جلسه مدیریت شده و به مباحث مطلوب می‌پردازند. این گفت‌وگو آزاد است و افراد حاضر خودشان به طرح دغدغه‌های موجود و مسائل ضروری پرداخته‌اند. مجله توان نامه یا دفتر فرهنگ معلولین بر آن نظارت نداشته است. اما مباحث و موضوعات مطرح شده عبارت‌اند از: کپی رایت و حقوق مادی و معنوی آثار صوتی؛ کتب چاپی آیا برای تبدیل به گویا نیاز به مجوز از نویسنده یا ناشر دارد؟؛ مقایسه کتاب بریل نسبت به کتاب گویا از نظر سودمندی و مفید بودن برای نابینایان؛ ضرورت تعامل و هماهنگی بین تشکل‌ها و مؤسسات معلولیتی؛ برنامه سهره؛ سوء استفاده از امکانات؛ کارآیی مدیریت کتاب صوتی، اقدامات مطلوب و مؤثر حضرت آقای سید جواد شهرستانی؛ نقد عالمانه و برخورد صادقانه با تولیدات دفتر فرهنگ معلولین؛ طبقه‌بندی آثار گویا؛ دروس حوزوی؛ نمایشگاه ویژه نابینایان فرانکفورت؛ ابتکارات و پروژه‌های جدید؛ حساسیت تحقیقات معارفی و اعتقادی؛ بانک اطلاعات معلولین؛ تأثیر تولیدات دفتر در انگلستان؛ خانم زنگنه؛ شرکت زیمنس؛ مؤسسه مورفیلد؛ شرکت فریدم ساینتیفیک.
در این گفت‌وگو خانم ضیایی‌فر و آقای علی نوری ، خانم اعظم قاسمی و آقای محمد یاری از طرف مجله توان نامه از استاد معظم آقای حسینی پرسش‌هایی را مطرح کرده و ایشان پاسخ می‌دادند.

حسینی: لازم است در ابتدا بابت گویا کردن کتب مرجع و مناسب از پرسنل این دفتر تشکر کنم. واقعاً ما در خواب هم نمی‌دیدیم که روزی ما هم بتوانیم مانند دیگران از این منابع ارزشمند استفاده کنیم. کسی فکر نمی‌کرد مجمع‌البیان، تفسیر المیزان، مجله آینه پژوهش و ده‌ها اثر وزین دیگر گویا شود و در اختیار نابینایان قرار گیرد. مهمّ این است که دفتر فرهنگ معلولین سد را شکست و دلهره و ترسی که نسبت به گویاسازی این آثار بود از بین برد و با شجاعت منابع دوره‌ای و چند جلدی و سنگین را گویا کرد. به نظر بنده صوتی شدن این آثار توسط دفتر فرهنگ معلولین را باید نقطه عطفی در تاریخ فرهنگ اسلامی و ایرانی و همچنین تاریخ معلولان دانست.

* یکی از مشکلاتی که برای گویا کردن این منابع با آن مواجه بودیم اعتراض برخی ناشران و نویسندگان نسبت به صوتی شدن کتب آنها بود. آنها ما را از لحاظ شرعی در مضیقه می‌گذاشتند. به نظر شما حقوق و کپی رایت آثار گویا چگونه است؟
– گویا کردن کتب در جهت اهداف خیر به خصوص برای نابینایان هیچ اشکال شرعی ندارد. در واقع به دلیل این که ارائه خدمات عمومی برای معلولین در ایران بسیار ضعیف است؛ لذا استفاده از کلیه ابزار و امکانات موجود در جامعه برای معلولین هیچ مانع شرعی به وجود نخواهد آورد.

* ولی بسیاری از ناشران و نویسندگان این نظریه را قبول ندارند. حتی گاهی با برخورد‌های نا‌مناسبی از سوی آنها مواجه می‌شویم. به طور مثال آقای بقایی ماکان که کتاب‌ها‌یش در همین دفتر گویا شد با ما تماس گرفت و معترض شد. ما هم سعی کردیم تا ایشان را نسبت به این مسأله متقاعد و توجیه کنیم. و برایش توضیح دادیم که این کتاب‌ها صرفاً برای نابینایان گویا شده و هیچ منفعت تجاری برای مؤسسه نخواهد داشت.
– بنده خودم روحانی هستم و به احکام شرعی واقفم. لذا هر کسی به گویا شدن کتب اعتراض کرد من برایش توجیه خواهم کرد. اتفاقاً روزی آقای رسول جعفریان بنده را دعوت کرد و نسبت به گویا شدن کتاب تحلیل تاریخی اسلام که تألیف خودش بود معترض شد. من هم برایش توجیه کردم که ما کار بسیار خوبی انجام دادیم. زیرا نابینایان هم مانند دیگر افراد جامعه حق استفاده از منابع را دارند. شما هم که تمامی حقوق تألیف و نشر را دریافت کرده‌اید. و به این وسیله ایشان را متقاعد کردم.

* حرف شما کاملاً متین است. به نظر بنده نویسندگان تازه کار تا حدی حق اعتراض دارند؛ ولی نویسندگانی که کتاب‌ها‌یشان به چاپ‌های متعدد رسیده نباید به این شدت معترض شوند؛ اما متأسفانه شاهد هستیم که این نویسندگان بیشتر اعتراض می‌کنند.
– به نظر من قانون در همه جا باید برای معلولین استثنا قائل شود. یک نمونه را برایتان مثال می‌زنم. برای بنده یک صفحه کلید از امریکا آوردند. وقتی ویندوز 10 را نصب کردم متوجه شدم که بلوتوس آن خوب کار نمی‌کند. به سایت مراجعه کردم تا مشکل حل شود؛ ولی به دلیل تحریم مشکل همچنان مرتفع نشد. به برادرم که در انگلستان زندگی می‌کرد ایمیل زدم تا موضوع را پیگیری کند. ایشان وقتی شرایط مرا برای شرکت تشریح کرد؛ آنها هم تمام امکانات اعم از یونیکد‌ها را برایم ایمیل کردند. در کشور‌های توسعه یافته و حتی در حال توسعه از لحاظ قانونی برای معلولین استثنا قائل شده‌اند.

* ولی فردی می‌گفت که من با شرکت فریدم ساینتیفیک شرکت سازنده نرم‌افزار جاز تماس گرفتم و برای استفاده رایگان و کرک نرم‌افزار اجازه گرفتم. آنها به من گفتند که این کار شما دزدی محسوب می‌شود و شما باید جاز را از ما خریداری کنید.
– خیر اصلاً این طور نیست. شاید آنها دلایل دیگری برای این حرف داشتند. چون جاز و کرکش را خود‌شان بر روی سایت قرار می‌دهند تا هر کس که می‌خواهد برود و دانلود کند. اخیراً هم جاز 17 و کرکش را که با ویندوز 10 سازگاری بیشتری دارد برای دانلود بر روی سایت‌شان قرار داده‌اند. و معنی آن این است که همه مجاز به استفاده می‌باشند.

* البته من شنیده‌ام که یک مهندس IT در هند جاز را کرک می‌کند.
– من قبلاً به این شرکت مراجعه کرده‌ام. آقای جان ویک دکترای حقوق و نویسنده کتاب نابینایی و توانمندی اجتماعی که خود نابینا است؛ از سهامداران بزرگ این شرکت به شمار می‌آید. ایشان می‌گوید که استفاده نابینایان از جاز به هر نحوی هیچ مانعی ندارد و لذا خودشان جاز را بر روی سایت قرار می‌دهند. و اگر منع قانونی داشت یا سایت را فیلتر می‌کردند و یا پیگرد قانونی می‌نمودند.

* آیا صفحه‌خوان‌های فارسی مثل پارس‌آوا و ماهور با جاز سازگار و هماهنگ هستند؟
– بله من هر روز این نرم‌افزار‌ها را کنترل می‌کنم. خوشبختانه سازگاری خوبی با ویندوز 10 و جاز 17 دارند. از لحاظ تنظیمات صدا‌گذاری و رکوردینگ هم کارهای مفیدی صورت گرفته که بسیار رضایت‌بخش است. ویندوز 10 هم نسبت به ویندوز‌های دیگر امنیت و سرعت بالایی دارد. البته در این ویندوز روی مباحث گرافیکی زیاد کار شده که در برخی مواقع جاز برای خواندن با مشکل مواجه می‌گردد؛ و یا این که برخی علائم برای نابینایان ناشناخته است. مثلاً نقطه را پانتوم تلفظ می‌کند. و اگر کسی با اصطلاحات و الفاظ انگلیسی آشنا نباشد قطعاً دچار مشکل خواهد شد.

* جاز اورجینال دارای امکانات بسیار خوبی است.
– بله همین طور است. من یک نرم‌افزار عربی به نام «الناطق» دارم که قیمت آن حدود 5 میلیون تومان می‌باشد. عربستان سعودی حدود 7 میلیون دلار به شرکت مایکروسافت داد تا این نرم‌افزار را برایش طراحی کند. در این نرم‌افزار هم محیط ویندوز عربی است، هم تی تی اس‌ها عربی هستند و هم یک بخش مجزا برای جاز دارد. در این بخش جاز اصلی با تمام امکانات و تجهیزاتش تعبیه گردیده است. هم کیفیت بالایی دارد و هم محیط‌های گرافیکی را به صورت حروفی قرائت می‌کند. یعنی اگر یک متن گرافیکی را در نرم‌افزار اجرا کنید به خوبی پشتیبانی می‌کند. اما هزینه‌های بالایی را شامل می‌شود و برای نابینایان در ایران امکان خرید آن وجود ندارد.

* امیدواریم روزی برسد که همه معلولین در سراسر جهان بتوانند از تمامی ابزار و امکانات موجود به طور مساوی بهره‌مند گردند.
– این به شرطی میسر خواهد شد که مؤسسات در انجام وظایف‌شان نسبت به معلولین کوتاهی ننمایند. متأسفانه ما امروز شاهد هستیم که وضعیت انجمن‌ها و نهاد‌های مرتبط با معلولین بسیار آشفته است. بسیاری از افراد با بنده تماس می‌گیرند و کتاب گویا درخواست می‌کنند. اما هر قدر پیگیر می‌شویم می‌بینیم که هیچ یک از مؤسسات کتب تقاضا شده را گویا نکرده‌اند. من هم تا آنجا که بتوانم کتاب‌هایی که در آرشیوم موجود باشد در اختیار نابینایان قرار می‌دهم. من یک هارد یک ترابایتی به حوزه دادم تا کتاب‌های ادبیات عرب، فلسفه و منطق و فقه و اصول را برایم کپی کنند تا من هم بتوانم به جامعه نابینایان ارایه دهم. ما باید از همنوعان‌مان در همه زمینه‌ها حمایت کنیم.

* بله حرف‌های شما کاملاً صحیح است. ما هم تا آنجا که شرایط و فضا اجازه داده با نابینایان همکاری کردیم. حتی منابع درسی را هم تا جایی که امکان داشت ضبط کردیم.
ـ در انتقاد به دفتر چنین می‌گوید: چرا شما رساله آقای سیستانی را ناقص ضبط کردید؟ شما کتاب الفقه‌المغترب (فقه برای غرب‌نشین‌ها) را به بریل تبدیل کردید و قطعاً هزینه‌های زیادی هم صرف کردید. ولی باید بدانید که استفاده از خط بریل در ایران کاربرد چندانی ندارد. زمانی که من در انگلستان بودم از بنده انتقاد شد که بریل فارسی در انگلیس برای ما کاربردی ندارد. شما باید این کتاب را گویا می‌کردید.

* این به سیاست‌گذاری مدیران بر‌می‌گردد. برخی آثار از بالا سفارش می‌شود و کسانی که این تصمیم‌ها را می‌گیرند هم برای خودشان دلایلی دارند. بالاخره اگر یک یا دو اثر به نظر بعضی، نباید تولید می‌شد ولی ده‌ها اثر دیگر هست که نیازهای آنان را هم تأمین می‌کند.
– شما هم باید به مدیران مشاوره بدهید تا آنها هم مدیون نشوند. در خارج از کشور دیگر از بریل استفاده نمی‌شود. من هم با این که خودم علامت‌گذاری‌های قرآن بریل را انجام دادم ولی در حال حاضر بسیاری از علائم و نقاط بریل را فراموش کرده‌ام.

* به نظر من حذف بریل به طور کامل اشتباه محض است. زیرا نابینا را کاملاً وابسته به امور شفاهی و شنیداری می‌کند. و از مکتوبات باز‌می‌ماند. از دیگر مضرات حذف بریل ندانستن املای صحیح بسیاری از لغات و اصطلاحات می‌باشد. کما این که به وفور مشاهده می‌کنیم که در نوشتن یک متن ساده نابینایان دارای اغلاط فراوان املایی هستند.
پژوهشگرانی که روی تأثیر بریل از جمله چند تن در دانشگاه فردوسی مشهد، بریل را برای نابینایان یک ضرورت دانسته‌اند. و حذف آن را مضر می‌دانند.
– زمانی بود که می‌خواستند مدرسه نابینایان امید قم را با سیستم آموزشی گویا پیش ببرند. بنده دخالت کردم و اجازه ندادم و از مسئولین آموزش و پرورش خواستم که اجازه دهند دانش‌آموزان پنج سال ابتدایی را با سیستم بریل بخوانند و بنویسند تا با املای لغات آشنا شوند. چه بسیار نامه‌هایی برای من ارسال می‌شد که پر از اغلاط املایی بود. ولی بریل برای افرادی مثل من و شما کاربرد زیادی ندارد. ما نباید همچنان با سیستم‌های قدیمی پیش برویم و عقب بمانیم. شما اگر بخواهید یک کتاب بریل را مطالعه کنید چند روز باید وقت بگذارید. ولی اگر بخواهید یک کتاب گویا مطالعه کنید آن هم با سیستم‌های دور تند شاید بیش از یک روز وقت شما را نگیرد. یکی دیگر از مشکلات نهاد‌های تولید و نشر منابع بریل و گویا این است که بسیاری از این مؤسسات کار‌های موازی انجام می‌دهند. مثلاً کتاب اعجاز‌القرآن آقای دکتر محمد‌علی رضایی اصفهانی را هم شما گویا کردید و هم رودکی ضبط کرده است. اینها همه هزینه‌های اضافی در بر دارد.

* دلیل وجود این مشکل هم این است که متأسفانه هیچ کدام از مؤسسات فوق‌الذکر حاضر به تعامل و ارتباط سازنده با یکدیگر نیستند. حتی مآخذ و منابع خود را به راحتی در اختیار همدیگر قرار نمی‌دهند. اگر یک بانک اطلاعات جامع به وجود آید یا حداقل مأخذشناسی بریل باشد، این تکرارها به وقوع نمی‌پیوندد. این آثاری که گفتید نخست ما گویا کردیم، بعداً آنان. آنان باید قبل از گویا سازی از ما می‌پرسیدند ولی بدون پرس‌وجو گویا کرده‌اند.
– متأسفانه این ناهماهنگی‌ها هست. در یکی از مسابقات قرآن که در مشهد برگزار شده بود بنده مبلغ شش میلیون و چهارصد هزار تومان به مدیریت دادم تا برای شرکت‌کنندگان واکمن و برای افراد ممتاز یک دوره قرآن کریم تهیه کنند. از طریق تریبون مسابقات هم اعلام شد. ولی معلوم نیست به چه دلیل خرید نشده است.

* متأسفانه در این مسابقات، یک قرآن وجود نداشت و هر کس مجبور بود، با خودش قرآن بیاورد.
– قرآن‌ها که اشخاص آورده بودند، دارای اغلاط فراوانی بود. و چه بسا قاریان بسیار برجسته‌ای بودند که به خاطر همین اغلاط از دور مسابقات حذف ‌شدند. ما قرآنی را بر اساس دقیق‌ترین نکات ادبی ادبیات عرب اعراب‌گذاری کرده بودیم. گروهی از علمای حوزه هم بر آن نظارت داشتند. اما مشکل در نشر و تکثیر بعد از کار ما بود. رودکی و جا‌های دیگر این قرآن‌ها را به غلط تکثیر و ارائه می‌کنند. هیچ نظارتی هم صورت نمی‌گیرد.

* به نظر شما کدامیک از برنامه‌های صوتی ساز خوب است؟
– یک کاری که شرکت گاتا انجام می‌دهد و من هم به شدت با آن مخالفت کردم. این است که این شرکت نرم‌افزاری به نام سهره طراحی کرده است. سهره از نرم‌افزاری امریکایی اخذ شده و بر اساس آن ساخته شده است. من هم نسخه‌ای از آن را روی رایانه خود نصب نمودم. این برنامه گویا ساز پیشرفته‌ترین، سامانه تولید کتاب صوتی است؛ وقتی شما یک کتاب به صورت فایل متنی به آن داده شود؛ در هر دقیقه 220 صفحه فایل گویا شده با فرمت‌های مختلف تحویل می‌دهد.همچنین قابلیت تنظیم و تراک‌بندی از 5 دقیقه تا نیم ساعت را دارا می‌باشد. در حال حاضر دنیا به این سمت پیش می‌رود. احتمالا ماه می‌2016 نمایشگاهی در آلمان دایر خواهد شد که در این نمایشگاه تجهیزات نابینایی به نمایش گذاشته می‌شود. دنیا به سمتی پیش می‌رود که کار را برای معلولین خلاصه و مفید می‌کنند. متأسفانه در ایران چنین کار‌هایی صورت نمی‌گیرد. و سبب آسیب جدی به معلولان می‌گردد.

* شما کدام اثر این دفتر را مشکل‌دار می‌بینید و راه‌حل شما چیست؟ کتاب اجوبة الاستفتائات آیت‌الله خامنه‌ای که گویا شده پر از صدا‌های نا به هنجار است. اما نکته مهمی که مؤسسات فرهنگی باید به آن توجه کنند این است که اطلاعات این مراکز باید کامل باشد. اینجانب به آقای نوری پیشنهاد داده‌ام که هارد مؤسسه را به من بدهند تا کتاب‌ها را بررسی و کنترل کنم. آثاری که در اختیار دارید چرا در اختیار دیگران نمی‌گذارید؟
– من حدود 12 ترابایت کتاب دارم که هنوز فرصت نکردم آنها را دسته‌بندی کنم و به کسی هم اعتماد ندارم تا دسته‌بندی را به او بدهم. برای خودم هم زمان‌بر است. دلیل این بی‌اعتمادی هم این است که من به خانم دکتر خندق ششصد و سی هزار تومان دادم تا تمامی کتب گویای مؤسسه‌شان را برایم کپی کنند. ولی با کمال تأسف دیدم که اطلاعات را ناقص به من دادند. با خانم خندق تماس گرفتم و قضیه را جویا شدم. ایشان به من گفتند که سه میلیارد تومان باید بپردازید. من هم گفتم که یا پولم را بر‌می‌گردانید یا از شما شکایت خواهم کرد. تقاضای دیگری که خانم خندق از بنده داشت این بود که پست ریاست سازمان بهزیستی را برای او بگیرم. در نهایت آنها را مجبور کردم تا کتاب‌ها را به طور کامل به من بدهند. در طی گفتگویی هم که با آقای نظم‌ده رئیس توانبخشی وقت داشتم ایشان گفتند که ما به خانم خندق پول و زمین و امکانات دادیم؛ ولی ایشان یا آنها را به نام خودش کرد؛ و یا از بین برد. در حال حاضر هر نابینایی که به آنجا مراجعه می‌کند مبلغ زیادی پول از او مطالبه می‌کند. به دلیل سوء استفاده‌ها است که هنوز مشکلات نابینایان حلّ نشده است. اگر یک کتاب گویای انگلیسی را با یک گویای ایرانی مقایسه کنید خواهید دید که اصلاً با یکدیگر قابل قیاس نیستند. آقای علی تینای تهرانی رئیس کتابخانه نابینایان برلین خود می‌گوید: ما شاید ایمان درستی نداشته باشیم؛ ولی سعی می‌کنیم، کار درست انجام دهیم. انصافاً کار‌هایشان بسیار خوب است. تا کنون دولت و نیکوکاران هزینه‌های فراوان برای گویاسازی پرداخت کرده‌اند ولی نتیجه آن اندک بوده است. زیرا با مدیریت ضعیف بوده و یا طرف مقصر و خاطی بوده است.
اما سیستم کارهای حاج آقا شهرستانی اینگونه است که نظارت چند جانبه و دقیق دارند و اگر پروژه‌ای مشکل داشته باشد سریع جلوی آن را می‌گیرند. به همین دلیل دفتر فرهنگ معلولین توانسته‌ از نظر کمیت هزاران ساعت کتاب گویا تولید کند و از نظر کیفیت هم کار نسبت به دیگران بهتر است. با اینکه امکانات این دفتر بسیار کمتر است. اگر همه جاها مثل دفتر فرهنگ معلولان کار کرده بودند هم اکنون تمامی مشکلات حلّ شده بود.

* آقای علی تینای تهرانی بیشتر کتاب‌هایشان را با کتابخانه نابینایان حسینیه ارشاد تبادل می‌کنند و حتی به این کتابخانه سفارش ضبط کتاب می‌دهند.
– یک قانون کلی برای کتب گویا وجود دارد و آن هم این است که عنوان نباید ذکر شود. چون مالکیت ندارد. این هم از نظر شرعی وهم از نظر حقوقی صحیح است. یعنی اگر کتابی را ضبط می‌کنید که مؤلفش شخص دیگری است نباید آن را به نام خود مصادره نمایید. البته بردن نام مؤسسه و دفتر اشکال شرعی ندارد. ولی مشروط به این که کار برای نابینایان انجام شود و مطلوب هم باشد. من عمری است که نابینا هستم و با مؤسسات داخلی و خارجی در ارتباطم. الآن هم خدا را شاکرم که حجت الاسلام سید جواد شهرستانی زید عزه این دفتر را به خوبی اداره و حمایت می‌کنند. این نعمت خداوند است که شامل حال نابینایان شده و باید قدر این موهبت الهی را دانست. حال که ایشان وارد میدان شده‌اند بر ما است که این نعمت را پاسداری کنیم و از آن بهترین بهره‌ها را داشته باشیم. نیز ایشان را یاری کنیم تا کار بیشتر و بهتر انجام پذیرد. طبق صحبت‌های ایشان ماهانه سی میلیون تومان برای نابینایان هزینه می‌شود و ایشان آمادگی دارند این مبلغ را به پنجاه میلیون تومان در ماه برسانند.اما مشکل از خود ما ناشی می‌شود. بار‌ها مشاهده شده که افراد به آقای شهرستانی شکایت می‌کنند که فلان مؤسسه نابینایی خوب کار نمی‌کند. این به ضرر ما خواهد بود چون افکار آقای شهرستانی نسبت به نابینایان خراب می‌شود. ولی ایشان بار‌ها درباره کار‌هایی که برای نابینایان انجام شده سؤال کردند و من هم همه را تأیید کردم. چون به این مسأله واقفم که هر کاری برای نابینایان انجام گیرد به نفع همه خواهد بود. حالا اگر کاری را من دوست ندارم یا به نفع من نیست من نباید کل پروژه را زیر سؤال ببرم و بدگویی کنم. دفتر فرهنگ معلولین از صدها کاری که انجام داده ممکن است یکی دو کارش هم مشکل داشته باشد طبیعی است ولی بعضی همه کارها را ردّ می‌کنند. باید انصاف داشت و فقط همان کارهای مشکل‌دار آن هم در حدی که مشکل دارد نقد کرد. ارگان‌هایی مثل سازمان بهزیستی به رغم اینکه امکانات خوبی دارند ولی کمتر به فکر جامعه نابینایان هستند.

* بله درست فرمودید. به طور مثال سازمان بهزیستی مؤسسه رودکی که بزرگ‌ترین مرکز امور نابینایان است را به بخش خصوصی واگذار کرده است. از آن زمان تا کنون خدمات‌دهی این مرکز ضعیف شده است. بهتر است بگوییم در حدّ امکاناتی که دارند کار تولید نمی‌کنند. رودکی با امکاناتی که دارد می‌‌تواند هر ماه بیش از پانصد ساعت تولید کند.
دیشب در خبر تلویزیون دیدم که در تهران مراسمی به مناسبت روز جهانی معلولان برگزار شده بود. وزیر رفاه و کار سخنرانی داشت و در سخنان خود از معلولین عذر‌خواهی کرد. پس از پایان مراسم خبرنگار با معلولین مصاحبه می‌کرد؛ همه مصاحبه شونده‌ها اتفاق نظر داشتند که عذر‌خواهی برای ما سودی ندارد و لازم است باید کارهای مفید در جبران گذشته صورت پذیرد.
– بله نهاد‌ها و سازمان‌های دولتی خوب کار نمی‌کنند اگر هم کاری صورت پذیرد از سوی افراد خیری مثل آقای شهرستانی است. ما هم باید قدر این موهبت را بدانیم. دفتر فرهنگ معلولین به عنوان یک مؤسسه شاخص در ایران کار‌های قابل توجه و مثبتی انجام داده است. کتاب‌های مرجعی را گویا کرده که ما در خواب هم نمی‌دیدیم. از این‌رو نباید کاری کنیم که ذهن آقا را نسبت به خود‌مان مخدوش سازیم.

* جناب آقای حسینی لطف دارند و همواره هم از نقدهای عالمانه و هم از نظریات صادقانه ایشان برخوردار بوده‌ایم. البته ما از این که جامعه نابینایان کتاب‌های ما را بشنوند و روی آنها دیدگاه داشته باشند استقبال می‌کنیم. اما باید پذیرفت که ما به تنهایی نمی‌توانیم تمامی منابع را گویا کنیم. لذا تمام مؤسسات نابینایی به سهم خود باید باری از روی دوش جامعه هدف بردارند. ما مراجعینی داریم که منابع به روز را از ما تقاضا می‌کنند. ولی ما هم نمی‌توانیم پاسخگوی همه نیاز‌ها باشیم. چون به هر حال نسبت به کاری که انجام می‌دهیم منابع محدود داریم.
– من کتاب صوتی زیاد دارم. یقیناً هر کتابی که در ایران گویا شده در اختیار بنده قرار داده شده است. ولی تا کنون فرصت دسته‌بندی و جدا‌سازی آنها را نداشتم. به محض این که توانستم آنها را مرتب کنم در اختیار شما می‌گذارم.

* ضمن تشکر از جنابعالی اگر این اهداء واقعاً عملی شود ما هم به حاج آقا شهرستانی خبر می‌دهیم و ایشان قطعاً جبران می‌کنند. فردی چیزی اهدا کرد و دستور دادند لوح تقدیر و تقدیرنامه‌ای برای ایشان ارسال می‌کنیم. همان تقدیرنامه از نظر معنوی و نیز از نظر تأثیر مادی، چند برابر آن هدیه ارزش داشت.
بیشتر مراجعین کتب حقوقی و روانشناسی را از ما می‌خواهند. چون این منابع باید به روز باشند و منابع قدیمی کمتر به کار‌شان می‌آید.
– حجم اطلاعات شما حدوداً چقدر است؟

* حدوداً یک و نیم ترابایت می‌باشد. البته کتاب‌های تکراری اکثراً حذف شده‌اند. البته آماری است که من خبر دارم و مربوط به چند ماه قبل است. ما حدود 7000 عنوان کتاب داریم که از مؤسسات مختلف گرد‌آوری کردیم. کتب تکراری را حذف می‌کنیم و به طور کامل فهرست‌نویسی و منظم می‌کنیم و به مخاطبان ارائه می‌دهیم. دفتر فرهنگ معلولین درصدد راه‌اندازی بانک جامع اطلاعات معلولین است برای این منظور همه آثار گویای سودمند را داریم از جهان گردآوری می‌کنیم و تا بانک راه‌اندازی نشود اطلاعات دقیق را نمی‌توانیم بگوییم.
– من یک نرم‌افزاری به نام جتاوویت دارم که فکر نمی‌کنم روی سیستم‌های شما عمل کند.این نرم‌افزار کتاب‌های تکراری و بیش از حد تکراری را حذف می‌کند.

* ما کتاب‌های بی‌کیفیت هم داریم ولی بنا بر حذف‌شان نداریم؛ چون درصدی از نیازهای روشندلان را برطرف می‌کند.
– به نظرم، کتاب‌های بی‌کیفیت آنهایی هستند که زیر چهل درصدند و قابل درک و شنیدن نیستند. تحقیقات علمی ثابت کرده که این فایل‌ها آسیب جدی به گوش و حافظه خواهد زد.در ابتدا باید دو کار اساسی انجام شود. یکی این که کار‌های تدریسی و کلاسی باید از کتب گویا جدا‌سازی شوند. که متأسفانه هیچ توجهی به این مقوله مهم نمی‌شود و تجربه‌ای هم در این زمینه وجود ندارد. مثلاً کتاب مجمع‌البیان برای طلاب و حوزویان قابل فهم است ولی برای افرادی که تخصصی در زمینه علوم قرآنی ندارند اصلاً مفهوم نخواهد بود.

* البته ما تعدادی کتاب در زمینه‌های درسی از جامعة الزهرا گرفتیم که اکثر آنها فیلم ویدئویی است. درصدد هستیم و داریم برنامه‌ریزی می‌کنیم که آثار صوتی را در شاخه‌ها عرضه کنیم. یعنی برای اولین بار در ایران و جهان اسلام آثار صوتی طبقه‌بندی علمی شود و عرضه شود.
– فایل‌های تصویری و سخنرانی برای نابینایان مناسب نیستند.

* حوزه علمیه خود باید این کار را انجام دهد ولی اکثر اینها سر کلاس و هنگام تدریس ضبط شده‌اند.
– بنده حدود 7-8 ترابایت منابع دارم که همه آنها را دسته‌بندی کردم. حتی تعدادی از اینها را برای هوا‌گیری به آلمان فرستادم. مؤسسه معتبری این هوا‌گیری را انجام داد و فایل‌ها دارای کیفیت بالایی هستند که البته هزینه زیادی هم صرف نمودم.

* من از طریق مدیریت حوزه پیگیر شدم تا منابع را به دست آورم. حتی پیشنهاد پرداخت هزینه هم دادم.ولی در پاسخ به من گفتند که ما اینها را به نرم‌افزار تبدیل می‌کنیم و رایگان به شما خواهیم داد.
– من همه منابع کمیاب اعم از ادبیات عرب را گرد‌آوری کردم. حتی از تاجیکستان هم پیگیر شدم و فهمیدم که وزارت ارشاد تعداد زیادی از آنها را به آنجا فرستاده و هیچ بک آپی از آن در ایران موجود نیست. شخصی از همان کشور برای بنده یک هارد خریداری کرد و تمام این منابع را برایم کپی گرفت.من بابت تهیه این منابع خیلی هزینه کردم. حتی دوره لمعه را که حدود هفت تا هشت هزار نوار کاست بود برای هوا‌گیری و پیاده‌سازی به آلمان فرستادم.

* حوزه علمیه یک مرکز مهم و فعال در جهت تولید فرهنگ و اندیشه است. زیرا هر روز ده‌ها کلاس درس در رشته‌های مختلف برپا می‌شود. قطعاً همه اینها برای معلولین و روشندلان مفید نیست. ولی گزیده‌ای از آنها هم بسیار مهم است. داریم فکر می‌کنیم چگونه و با چه ضوابطی اینها را گردآوری و آرشیو کنیم. سپس در اختیار کاربران قرار دهیم.
از مقاله و زندگی‌نامه شما در مجله خیلی استقبال شد. حتی می‌خواستند شما را برای سخنرانی دعوت کنند. ولی ما گفتیم که شاید شما فرصت کافی نداشته باشید.
– آیا شما از نمایشگاه ویژه نابینایان در آلمان اطلاع دارید؟

* تا آنجا که می‌دانم قرار بود یک ماه پس از نمایشگاه اصلی کتاب در فرانکفورت برگزار شود.
– برای بنده فاکس و ایمیلش آمده است. من هم شرکت خواهم کرد. قرار است ماه می ‌2016 در فرانکفورت برگزار گردد.

* شاید ما هم بتوانیم شرکت کنیم.
– برای ویزا چه می‌کنید؟

* از دفتر نامه می‌بریم و ویزا می‌گیریم. تا کنون هر کس از این دفتر، نامه عرضه کرده، ویزا دریافت کرده است.
– در این نمایشگاه آخرین تکنولوژی و تجهیزات ویژه نابینایان به معرض نمایش گذاشته خواهد شد. اخیراً ایمیلی دریافت کردم مبنی بر این که شرکت اپل در حال ساخت تبلتی برای نابینایان است. در این ایمیل از بنده درباره خطوط بریل و نرم‌افزار وین‌بریل و این که کدام سیستم‌ها به صورت استیشن طراحی شود نظر‌خواهی شده است. من هم چند پیشنهاد ارائه دادم. یکی از پیشنهادات بنده این بود که گزینه تب به صورت متمرکز عمل کند. یعنی همه تب‌ها زیر‌مجموعه داشته باشند تا ما به وسیله کلید‌های جهت‌نما به همه زیر‌مجموعه‌ها دسترسی کامل داشته باشیم.

* مستحضر هستید که دفتر فرهنگ معلولین با جهان مرتبط است و تلاش می‌کند آخرین تکنولوژی‌ها را مطالعه کند. البته ما روی سخت افزاری و حتی نرم افزاری رایانه‌ای آثار جدید نه ادعایی داریم و نه دستاوردی. آنچه دفتر دارد و روی آن کار می‌کند جنبه علمی آثار است.
– شرکت پکتوس ادعاهایی دارد. این شرکت یک دستگاه دکلمه ارائه کرده که قیمتش حدود 8 میلیون تومان است. من از آقای مهندس فرجاد خواستم تا دستگاه را برای بررسی و تست به ما بدهد. ولی ایشان امتناع ورزید. تا جایی که اطلاع دارم این دستگاه فقط متون پیش‌فرض خودش را می‌خواند و نیاز اصلی نابینایان را مرتفع نمی‌سازد.

* ما در حال حاضر چند کار مهم پیش رو داریم. یکی از این کارها مأخذ‌شناسی بریل است که دارای هشت فصل می‌باشد. ما قصد داریم کتب بریلی که در ایران و سایر کشور‌های اسلامی منتشر شده معرفی نماییم. و همچنین نشریات و کتب درباره بریل و حتی شخصیت‌هایی که در زمینه خط بریل ابتکار و نو‌آوری داشتند را در این منبع بیاوریم. این مأخذ‌شناسی برای اولین بار در جهان انجام خواهد شد. یک کار مهم دیگر‌مان کتاب‌شناسی منابع گویا است. ما می‌خواهیم کلیه منابع صوتی اعم از منابع فارسی، عربی و مراجع انگلیسی را مأخذ‌شناسی نماییم. متأسفانه در این زمینه هم در دنیا کاری صورت نگرفته است. ما اطلاعات را گرد‌آوری کردیم و هم‌اکنون در حال تألیف نهایی هستیم. شما هم می‌توانید گنجینه صوتی خود را معرفی نمایید تا به نام خود‌تان منتشر کنیم. و اما یک کار مهم ما در دفتر فرهنگ معلولین تألیف رساله عملیه برای معلولین می‌باشد که احکام شرعی راجع به معلولان گرد‌آوری شده و به زودی نهایی خواهد شد.
– چرا آقای فلاح‌زاده این کار را انجام نمی‌دهد؟

* ایشان 8 سال پیش با بهزیستی قرارداد داشت ولی به دلیل انجام ندادن گویا قراردادش منتفی شده است. سپس گویا بهزیستی به آقای وحیدی واگذار کرده ولی از انجام آن امتناع نموده است. پژوهش دیگر ما راجع به پیامبران نابینا مانند اسحاق، شعیب، یعقوب و حرکتی مانند ایوب(ع) است. حضرت ایوب را یک دانشجوی پزشکی از ایلام که خود معلول جسمی- حرکتی است انجام داده است. گویا هم شد،  ولی سه پیامبر دیگر را خود‌مان کار کردیم و به زودی نهایی می‌شوند. ما از شما تقاضا داریم که متن را مطالعه فرمایید و درباره آن نظر و پیشنهاد بدهید. این پژوهش در جهت فرهنگ‌سازی برای معلولان در جامعه بسیار مفید خواهد بود.
– در زمینه کار‌های معارفی حساسیت بسیار زیاد است. به طور مثال رشته تحصیلی من در مقطع دکترا فلسفه است. روزی شخصی به بنده معترض شد که شما که حافظ قرآن هستید و از سادات هستید؛ چرا فلسفه می‌خوانید؟ من هم که دیدم امکان بحث با او وجود ندارد همه چیز را منکر شدم و رشته تحصیلیم را انکار کردم. شما هم باید به این حساسیت‌ها توجه داشته باشید. در بخش آیات و روایات اطلاقاتی وجود دارد که حتماً باید به آنها توجه شود. اگر بخواهید این موضوع را مطرح کنید باید یک عنوان کلی روی آن بگذارید تا کسی شاکی نشود. مثلاً حضرت یعقوب و شعیب و اسحاق علیهم السلام از بدو تولد نابینا نبودند و در بزرگسالی نابینا شدند. یا این که در بین رجال بزرگ و صحابه ائمه علیهم‌السلام افرادی بودند که از فقهای بزرگ شیعه به شمار می‌آمدند و نابینا هم بودند. مانند ابا‌بصیر که از شاگردان امام صادق علیه السلام و جزء هجده فقیه بزرگ شیعه به حساب می‌آمدند. که به ایشان اجمعة الاصابة هم می‌گفتند. اینها باید به درستی بررسی شوند و قطعاً من هم کمک خواهم کرد و اگر جایی نیاز به اصلاح داشت تصحیح می‌کنم.

* در هر صورت این کار شجاعت و رشادت خاصی می‌خواهد. ما تحقیقاتمان را به سه نفر می‌دهیم. تنها کسی که پذیرفت در این پژوهش به ما مدد برساند آقای کوشا بود. ما از شما هم در این زمینه کمک و مساعدت می‌جوییم. ما در مقدمه راجع به شعیب آورده‌ایم که در سوره شعرا نص صریح قرآن می‌گوید که من بشری هستم مثل شما و دارای جسم مادی می‌باشم. جسم مادی هم روزی فرسوده شده و از بین می‌رود.
– حدود 17-18 سال پیش بنده به عربستان رفته بودم. شخصی از من پرسید که آیا پیامبر هم نیاز به قضای حاجت پیدا می‌کرد؟ من در پاسخ گفتم که بله ایشان هم انسان بودند و دارای جسم مادی. مگر شما نمی‌دانید که هر جسم مادی روزی از بین خواهد رفت. پیامبر هم مانند دیگران دارای جسم مادی است و تفاوتی ندارد. اما مباحث عالم ملکوت و عالم معنا با مباحث بشری و مادی به خصوص در رابطه با معصومین و انبیا و اولیای الهی اصلاً قابل قیاس نیست. با این حال باید روی عناوین دقت لازم را داشت تا و باعث ایجاد حساسیت نشود.

* بله تلاش‌ خواهیم کرد تا مطالب دقیق باشد. مثلاً ایوب را پس از تألیف، مجدداً سه بار بازنویسی کردیم. و جملات را دقیق کرده و برای همه مطالب رفرنس آوردیم.
– پایان‌نامه کارشناسی ارشدم با موضوع برهان صدیقین از دیدگاه ملاصدرا، ابن سینا و علامه طباطبایی بود؛ وقتی یکی از استادان مطالعه کرد، سخت بر‌آشفت. به خصوص نسبت به مقدمه که راجع به کلیات الفاظ بود. پس از اعتراض ایشان من هیچ تغییری در اصل مطلب ندادم فقط عناوین کلی را فقهی نمودم. بعد از آن بود که مرا بسیار تشویق کردند. اینها خیلی مهم است. چون از عدم اطلاعات جامعه نشئت می‌گیرد. روحانیون افراد مؤمن و متدینی هستند و در زمینه فقه و اصول هم زیاد کار کرده‌اند. ولی نسبت به معصومین و انبیای الهی حساسیت فوق‌العاده زیاد است. کتابی با نام پژوهشی در عصمت معصومین(ع) نوشته آقای یوسفی و دیگران که گویا هم شد بحثی به راه انداخت. با این که مطالب کتاب بر‌گرفته از آیات و روایات بود، ولی به علت خامی و ناپختگی در انتخاب عناوین کلی مورد اعتراض واقع شد.

* ما از سه چهار سال پیش کاری را در زمینه بانک اطلاعات معلولان شروع کردیم که در حال اتمام است و در این پروژه از شما هم کمک می‌خواهیم. در یک دهه اخیر همه به بهزیستی فشار آورده که معلولین باید بانک اطلاعات داشته باشند؛ تا از طریق چرخش اطلاعات بشود مشکلات معلولان را حل کرد. اگر چرخش اطلاعات صحیح باشد نود درصد مسائل و مشکلات معلولین مرتفع خواهد شد. این بانک بسیار مفصل است و دارای بیست شاخه اعم از بریل، گویا، پایان‌نامه‌ها، نشریات و غیره است. سعی خواهیم کرد تا عید نوروز حجم انبوهی از اطلاعات را وارد بانک نماییم. در ابتدا باید یک شورا تشکیل دهیم تا کار نظارت و سیاست‌گذاری بانک را انجام دهد.
– برای من باعث افتخار است که بتوانم قدمی برای نابینایان بردارم؛ ولی بنده اغلب ایران نیستم.

* ما قصد داریم بانک را سه زبانه و جهانی کنیم و این برای همه اهمیت دارد.
– من تمایل دارم که با شما همکاری لازم را داشته باشم. ولی گرفتاری کاریم خیلی زیاد است و همه اینها در جهت منافع نابینایان است. به طوری که گاهی دستم بر روی چند لپتاپ است تا مشکلات نابینایان را حل نمایم. من تمام اطلاعات را برای نابینایان گرد‌آوری کرده‌ام وگر‌نه من که فرصت مطالعه همه آنها را ندارم. به هر حال کار باید شسته رفته باشد. شما با اینکه بینا هستید اما درد نابینایان را می‌شناسید؛ و با مشکلات و مسائل نابینایان آشنایی کامل دارید و این خیلی خوب است. ولی به هر حال دردمند نیستید. من حتی خارج که می‌روم اگر ببینم وسیله‌ای برای نابینایان اختراع شده هزینه می‌کنم و می‌خرم، به نمایندگی‌ها می‌روم و کار با آنها را یاد می‌گیرم. من با مؤسسات داخلی و خارجی زیادی در ارتباط هستم. اما دفتر فرهنگ معلولین یک مؤسسه شاخص در ایران است. علتش هم این است که کتب مرجع و خوب که به اشخاص مهمی منتسب است را گویا کرده است. پس بر ما واجب است که زحمات این دفتر را ارج نهیم و خطا‌ها را بزرگ نبینیم.

* ما هر گونه انتقادی را نسبت به کار‌های‌مان می‌پذیریم و تا آنجا که ممکن است ترتیب اثر می‌دهیم.
– حضرت آیت‌الله سیستانی یک دفتر نمایندگی اسلامی در لندن دارند. وقتی به لندن رفته بودم به آنجا هم مراجعه کردم. همین‌طور که نشسته بودم یک کتاب گویا هم گوش می‌کردم. فردی پرسید چی گوش می‌دهی؟ برایش توضیح دادم که این کتابی است که توسط آقای شهرستانی گویا گردیده است. آن شخص خیلی تعجب کرده بود. من هم گفتم که من در سفر بعدی این کتاب‌ها را برایتان می‌آورم به شرطی که شما هم به آقای شهرستانی ایمیل بدهید و از این کتب استقبال و تعریف و تمجید کنید. به دو نفر نابینا هم که در دانشگاه آکسفورد تحصیل می‌کردند گفتم که به آنجا مراجعه نمایند و کتاب‌ها را دریافت کنند. اعضای آن دفتر به قدری از این کار فرهنگی آقای شهرستانی خوشحال شده بودند که انگار دنیا را به آنها داده‌اند. متأسفانه حقوق معلولین در ایران به رسمیت شناخته نمی‌شود. اما در دانشگاه‌های خارج از نابینایان به شدت حمایت می‌شود. به من هم پیشنهاد تدریس در دانشگاه‌های انگلیس شد. چون فلسفه اسلامی در اروپا خیلی طرفدار دارد و بسیار پر‌هزینه است. خودم هم تمایل دارم که به انگلیس بروم. به هر حال من هزینه زیادی جهت امور نابینایان هم مادی و هم معنوی صرف کردم. بنده با این که کار‌های تجاری هم دارم ولی برای اینها وقت نمی‌گذارم؛ ولی در طول روز هشت ساعت مفید به نابینایان اختصاص می‌دهم. حتی این آمادگی را دارم تا به وسیله لوح و قلم روش یادداشت‌برداری در سر کلاس را به نابینایان بیاموزم. من دوستی به نام یَکوپی دارم که در آلمان زندگی می‌کند و از کشیشان پروتستان است. ایشان می‌گفت که قبل از انقلاب پدرم در اصفهان برای نابینایان خیلی کار کرد. او رئیس مدرسه استفان بود که بعد از انقلاب مصادره شد. بنده با ایشان هماهنگ می‌کنم تا مصاحبه‌ای هم از ایشان بگیرید.

* برای رشد و ارتقای فرهنگ جامعه هدف و کل جامعه از هر گونه مساعدتی از طرف جنابعالی استقبال می‌کنیم.
– مرحوم پدرم (خدایش بیامرزد)، با طلبگی من بسیار مخالف بود ولی مادرم کاملاً موافق بودند و مرا تشویق می‌نمود. اما بعد‌ها که من حافظ قرآن شدم و مدرک دانشگاهی گرفتم و همچنین موفقیت‌های دیگری کسب کردم پدرم با من سر سازگاری گرفت. ایشان همیشه به من تأکید می‌کرد که برای نابینایان از هیچ کاری دریغ نکن. یک روز خانم پری زنگنه از خوانندگان مشهور و خوش‌صدای نابینا به من معترض شد که چرا این‌قدر برای نابینایان کار میکنی؟ من هم گفتم که ما باید به فکر همنوعان‌مان باشیم چون هیچ نهاد یا ارگانی به فکر ما نیست. البته خانم زنگنه هم خود‌شان برای نابینایان زحمات زیادی کشیده‌اند.
خانم زنگنه از شاهزادگان به شمار می‌آید و از وضعیت مالی خوبی برخوردار است. ایشان در دوران دبیرستان به علت تصادف با فردی که شرب خمر کرده بود بیناییش را از دست داد. رفته‌رفته شوهرش هم با او سر ناسازگاری برداشت و نهایتاً او را طلاق داد. و همین عامل بدبینی او نسبت به مردان شد. او دو فرزند دارد که هر دو در خارج از کشور زندگی می‌کنند. ما یک سفر به همراه ایشان برای بازدید و تحقیق از مؤسسات نابینایی به هندوستان رفتیم. خانم زنگنه به دنبال سبک‌های موسیقی و آوازی بودند و من هم به دنبال کار‌های علمی بودم. نابینایان در خارج از ایران کار‌هایی انجام می‌دهند که مهندسین بینا از دست‌شان ساخته نیست. مثلاً شرکت زیمنس آلمان همه سهام و پرسنلش نابینا هستند.

* بنده در آلمان که بودم زیمنس را از نزدیک مشاهده کردم. همه کارمندان این شرکت معلول بودند. نظر شما درباره توانایی شغلی معلولان چیست؟
– من برای بازدید به شرکت رفتم و دیدم که سیستم‌های IC این شرکت توسط یک نابینا طراحی می‌شود. ولی اخوی بنده که خود سهامدار و طراح سامسونگ است در ابتدا باور نمی‌کرد ولی بالاخره به این باور رسید که نابینایان توانایی‌های خارق‌العاده‌ای دارند. مثلاً در سفری که با خانم زنگنه داشتم متوجه شدم که ایشان با این که حدود 64-65 سال دارد ولی 13000 تار صوتی را با گوش‌هایش کنترل میکند. به نظر من، خانم زنگنه یک معتقد و یک مسلمان واقعی است. چرا که اصلاً اهل ریا نیست نماز می‌خواند. روزه می‌گیرد و خمس هم می‌دهد. حتی در خارج مرسوم است که نابینایان از سگ‌های راهنما استفاده می‌کنند ولی ایشان اینها را نجس می‌داند. اما ما امروز شاهدیم که در حق هنرمندانی مثل ایشان جفا می‌شود به طوری که افرادی مثل ایشان را کافر می‌پندارند. در اواخر ربیع‌الاول رئیس مؤسسه چشم‌پزشکی مورفیلد برای انجام کار‌های تحقیقاتی به ایران می‌آید. مؤسسه مورفیلد در لندن یکی از مهم‌ترین مراکز چشم‌پزشکی دنیا به شمار می‌آید. من می‌توانم ترتیب ملاقات شما را با ایشان بدهم.

* ما می‌توانیم یک شعبه از بانک اطلاعات را به این مؤسسه بدهیم.
– ما هم از شما و هم از آقای شهرستانی تقاضا می‌کنیم که این دفتر را به نام نابینایان کنید تا بتوانیم تحت پوشش شرکت نابینایی در کانادا قرار بگیریم و از حمایت‌های سخت‌افزاری و نرم‌افزاری این شرکت بهره‌مند گردیم. در حال حاضر شرکت فیریدم ساینتیفیک برای نابینایان است و دولت هم خوب حمایت می‌کند. دانشمندان بسیار مهمی هم در اختیار دارند که مرتباً برای نابینایان اختراع و ابتکار دارند. اخیراً هم دارند روی یک خودکار پنل مانندی کار می‌کنند که هم کار‌های بریل و گویا را انجام می‌دهد و هم بخش‌های آموزشی دارد. یک دستگاه دیگری هم اختراع کردند که نرم‌افزاری روی آن نصب می‌شود. این دستگاه به وسیله یو اس پی به رایانه وصل می‌شود و خود دستگاه روی سر قرار می‌گیرد. این دستگاه از مغز فرمان می‌گیرد. مثلا اگر شما فکر کنید که باید متنی را تایپ کنید این نرم‌افزار برای شما عمل خواهد کرد. آقای ایزد‌پناه یکی از تجار در زمینه کامپیوتر این دستگاه را آزمایش کرده‌اند. ایشان تجهیزات خوبی برای معلولین از چین و امریکا وارد کرده‌اند. بنده در حال حاضر مشغول تألیف کتاب مهارت‌های زندگی برای معلولان هستم که حدود 480 صفحه از آن تألیف گردیده است. در این کتاب تمامی امکانات و آموزش‌ها و سیستم‌های توانبخشی و همچنین دولت‌های حامی معلولان در دنیا آورده شده است. آقای مقومی رئیس کمیسیون مؤسسه یونسکو در فرانسه به بنده قول دادند که این کتاب ترجمه و برای تدریس به سراسر جهان ارسال گردد. ولی مشکل اینجا است که توانایی‌های نابینایان در ایران اصلاً دیده نمی‌شود. و به کار گرفته نمی‌شود.

از وقتی که برای این گفت‌وگو گذاشتید متشکریم.