معرفی کتاب “مجموعه مقالات کشورهای جهان پیرامون مسائل ناشنوایان”

معرفی کتاب “مجموعه مقالات کشورهای جهان پیرامون مسائل ناشنوایان”

دفتر فرهنگ معلولین/ 12 خرداد 1396

اردیبهشت 1396کتابی با مشخصات زیر به دست ما رسید که دلیل مطالب بدیع و سودمندش تصمیم به معرفی و توصیف آن گرفتیم:
مجموعه مقالات کشورهای جهان پیرامون مسائل ناشنوایان، به کوشش شیدا شهیدی، تهران، کانون ناشنوایان ایران، انتشارات سبز، چاپ اول: 1395، 62ص، قطع رحلی.

این کتاب پس از دو مقدمه بسیار کوتاه از خانم شیدا شهیدی و هیئت مدیره کانون ناشنوایان ایران، پنج مقاله آمده است. این مقالات در سال‌های 75 تا 1373 عرضه شده و عیناً بدون دستکاری یا افزایش در این دفتر آمده است. ابتدا به محتوای دو مقاله و سپس به محتوای پنج مقاله می‌پردازم.
هیئت مدیره با عنوان توضیحات اظهار نموده که مقالات حاضر در واقع گزارش‌ها و مقالاتی است که در کنفرانس‌ها و همایش‌های فدراسیون جهانی ناشنوایان عرضه شده است و شامل دیدگاه‌های متفاوت ولی مرتبط به مسائل ناشنوایان است. هدف ارتقای آگاهی هر چه بیشتر ناشنوایان نسبت به مسائل جهانی ناشنوایی است.
اما شیدا شهیدی (متولد 1345) می‌نویسد، این کتاب شامل مقالات پژوهشی خارج از کشور است که به فارسی ترجمه شده است. هدفش افزایش اطلاعات و آگاهی درباره مسائل ناشنوایی در سطح جهان بوده است.

مقاله اول: ناشنوایان در جهان در حال توسعه
این مقاله توسط خانم ایران بهادری ترجمه و آماده سازی شده و در سال 1373 به کمیته پژوهش و توسعه زبان اشاره و عرضه شده است.
ابتدا دکتر محمدرضا محمدی رئیس سازمان بهزیستی کشور مقدمه‌ای به این مقاله نوشته است. این مقدمه با عبارت «در سپیده دم ازل» آغاز می‌شود و برای یک کتاب ادبی مناسب‌تر است. انتظار ناشنوایان از رئیس اصلی‌ترین سازمان در ارتباط با ناشنوایان چیست؟ خدماتی که در خارج هست و کارهایی که سازمان بهزیستی انجام داده را آیا نباید معرفی کند؟ عبارات و جملات ادیبانه و شاعرانه چه دردی را از این جامعه درمان می‌کند؟ عاقلی می‌گفت تفاوت مدیران ایرانی و اروپایی در این ا ست که مدیر و رئیس ایرانی با عبارات ادیبانه و زیبا می‌خواهد کم کاری‌ها را توجیه کند ولی مدیر اروپایی موظف است با عدد و رقم به جزئیات بپردازد و مشکلات را برجسته کند و نشان دهد.
مردم و معلولین هم از این رویه ایراد و انتقاد نمی‌گیرند، از این‌رو تبدیل به یک رویه متعارف و عرف جا افتاده شده است. جا داشت خانم شهیدی یا آقای خلیلی از این مقدمه ایراد می‌گرفتند.
پس از مقدمه آقای محمدی، خانم مهابادی نوشته است: کنفرانس بین‌المللی آموزش ناشنوایان در سال 1993م/ 1373ش با حضور 90 کشور در استکهلم سوئد برگزار شد.
اما محتوای این مقاله اینگونه است: مشکلات و معضلاتی که در زمینه آموزش ناشنوایان در کشورهای در حال توسعه بود در سال 1987، فدراسیون جهانی ناشنوایان، تصمیم گرفت، پروژه‌ای به نام «ناشنوایان در جهان در حال توسعه» به منظور اصلاح مشکلات آموزشی ناشنوایان در کشورهای در حال توسعه اجرا کند و از سال 1988 اجرای آن را آغاز کرد.
هدف این پروژه جمع‌آوری جمع‌آوری اطلاعات ناشنوایی، وضع زندگی و رفاه آنها در جهان سوم و کشورهای قاره‌های آسیا، آفریقا و آمریکای لاتین بوده و قرار شد به بررسی مسائلی مثل حقوق شهرنشینی، وضعیت زبان اشاره، دسترسی به امکانات آموزشی و جایگاه حقوقی ناشنوایان بپردازد.
مهم شیوه بررسی این مسائل در این کشورها بود. پرسش‌نامه‌ای به زبان‌های انگلیسی، فرانسه و اسپانیایی در 6 سطح طبقه‌بندی شده آماده شد. این 6 سطح عبارت‌اند از: سازمان‌های ملی ناشنوایان؛ گروه وابسته به این سازمان‌ها، آموزش ناشنوایان، حقوق بشر، رابط‌ها و خدمات رابطی و فرهنگ ناشنوایی.
این پرسش نامه‌ها در کشورها توزیع شد. در مجموع 97 کشور این پرسش‌نامه‌ها را دریافت کردند. اما اسم ایران در این فهرست نیست. از 97 کشور، فقط 69 کشور پاسخ دادند. این پاسخ‌ها تا سال 1990 دریافت و تجمیع و جمع‌بند آنها در کنفرانس 1993 ارائه شد.
این مقاله در واقع ترجمه فارسی آن جمع‌بند است. این مقاله مشتمل بر اطلاعات مهمی است و چون به روش میدانی جمع‌آوری شده ارزش بسیار دارد. البته درباره ایران هیچ نکته و تحلیلی نیامده است.

مقاله دوم:تحقیق پیرامون روش‌های آموزش ناشنوایان، ترجمه اکرم حاج علی اکبر.
وضعیت نامطلوب آموزش ناشنوایان در ایالات متحده امریکا، نخبگان و کارشناسان مسائل آموزشی، سازمان‌های دست‌اندرکار آموزش و تشکل‌های معلولیتی را به تفکر و پیدا کردن راه‌کار وا داشت. کمیسیون آموزش ناشنوایان، گزارش جامعی از وضعیت آموزشی ناشنوایان امریکا و مشکلات و راه‌کارهای اصلاح آن تهیه و در گردهمایی 1987م عرضه شد. چون با استقبال مواجه شد در سال 1988 منتشر نمود. این گزارش در قالب یک مقاله در سال 1375 توسط اکرم حاج علی اکبر به فارسی ترجمه شد و به کمیته پژوهش و توسعه زبان اشاره مستقر در دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی تقدیم گردید. در این گزارش مشکلات ناشنوایان امریکا در زمینه‌های درک مطلب، هجی کردن، مفاهیم علوم مثل ریاضیات و فهم آنها و گنجینه لغات ریشه‌یابی شده و سعی شده راه‌کار صحیح برای اصلاح آنها هم عرضه گردد.
این تجارب می‌تواند برای مسئولین و مدیران آموزشی ایران هم مهم و قابل درس‌آموزی باشد. مهم‌تر اینکه یک الگو و شیوه تحقیقاتی است که می‌تواند در ایران هم اجرا گردد.

مقاله سوم: برنامه فعالیت فدراسیون جهانی ناشنوایان در سال 1995 الی 1999م، ترجمه بهناز اعلم.
فدراسیون جهانی ناشنوایان در سال 1995 خط‌مشی و فعالیت‌های خود در 4 سال گذشته را، تصویب کرد. مقاله حاضر نشان دهنده فعالیت‌های فدراسیون در زمینه‌های مختلف آموزشی، اطلاع‌رسانی، فعالیت کارشناسی در رشته‌های مختلف، حمایت از اعضای فدراسیون، همکاری با سازمان‌های بین‌الملل، دفاتر منطقه‌ای، دبیرکل و وظایف او و اداره فدراسیون است و چارچوب و دورنمایی از کارها و فعالیت‌های فدراسیون را نشان می‌دهد.
این گزارش در سال 1375 توسط بهناز اعلم در گروه آموزشی ناشنوایان در دانشگاه علوم بهزیستی ترجمه و به صورت یک مقاله در این کتاب عرضه شده است. به منظور ارتباط با فدراسیون جهانی ناشنوایان چاره‌ای نداریم جز اینکه آن را بشناسیم و زمینه‌های همکاری با آنجا را پیدا کنیم.
عنوان انگلیسی این گزارش چنین است: “World Federation of the Deaf Work Programmes For 1995-1999”

مقاله چهارم: خط‌مشی آموزشی ناشنوایان کشور انگلستان، ترجمه اکرم حاج علی اکبر
سازمان ناشنوایان انگلستان British Deaf Association در سال 1996 پس از مطالعات فراوان و کارشناسی‌ها، برنامه‌ها و خط‌مشی خاصی برای آموزش ناشنوایان این کشور تدوین و عرضه کرد. این برنامه با عنوان زیر منتشر شده است.
“The right to be equal. British Deaf Association education policy statement. BDA, London; 1996”
کمیته پژوهش و توسعه زبان اشاره و گره آموزشی ناشنوایان وابسته به دانشگاه علوم بهزیستی، به خانم اکرم حاج علی اکبر مأموریت داده این برنامه را به فارسی ترجمه و منتشر کند.
این مقاله شامل نکات مهمی است و تجارب چند دهه در آن درج شده است. ابتدای آن می‌نویسد هویت ناشنوایی و ناشنوایان منوط به زبان اشاره است.

مقاله پنجم: آموزش ناشنوایان در مالزی: پیشینه تاریخی، سعیدیا احمد.
آموزش ناشنوایان در مالزی از سال 1954 یعنی حدود 64 سال قبل شروع شد. سیر فعالیت‌ها از ابتدا تا کنون به ترتیب سنوات معرفی و گزارش شده است. نیز روش‌های آموزشی، سازمان های خدمت به ناشنوایان، تشکل‌های مردمی و نهادهای دولتی، چشم‌اندازهای آینده در این مقاله گزارش شده‌اند.
این مقاله در سال 1375 در کمیته پژوهش و توسعه زبان اشاره به فارسی ترجمه و اکنون در این مجموعه منتشر می‌شود.
این پنج مقاله هر کدام گویای جنبه‌ای از وضعیت ناشنوایان در جهان است. اما این کتاب‌ فاقد برخی ضوابط و شامل پاره‌ای از انتقادات است:
1- لازم بود خانم شهیدی یا شخص دیگری مقدمه‌ای جامع درباره مسائل مهم ناشنوایان ایران و مشکلات آنها و تاریخ تلاش های کانون در جهت رفع مشکلات می‌پرداخت. نیز کانون و تحولات تاریخی و فعالیت آن را در مقدمه معرفی می‌کرد.
2- لازم بود در ابتدا و در پیشگفتار، محتوای این مقالات، تجزیه و تحلیل می‌شد. و نویسندگان مقالات به اجمال معرفی می‌شدند.
3- ابتدای همه مقالات نام سازمان بهزیستی کشور یا نام دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی یا نام هر دو اسم آمده است و این شائبه را ایجاد می‌کند که این مقالات توسط این نهادها تألیف و منتشر شده است. آیا خانم شهیدی نمی‌توانست این مقالات را از خود نویسنده بگیرد یا از سایت فدراسیون ناشنوایان دریافت کند؟ اگر این مقالات در سطح جهانی در سایت‌های رسمی منتشر شده، آوردن نام سازمان بهزیستی معنا ندارد.
چنین شیوه‌ای موجب کاهش اعتبار کتاب می‌شود. چون کانون خودش هویت و شخصیت حقوقی دارد و در زمینه ناشنوایی سابقه و اعتبارش از همه بیشتر است. این کانون، مطالبی را از نهادی اخذ کرده که در تولید آن مطالب دخالتی نداشته و نیز اعتبارش در عرصه فعالیت‌های علمی ناشنوایی قابل توجه نیست. در نتیجه این فعالیت علمی و خوب کانون خدشه‌دار می‌گردد و نخبگان خواهند پرسید، نقش و جایگاه سازمان بهزیستی و دانشگاه بهزیستی در اینجا چیست؟
4- اگر به ترجمه صرف اکتفاء نمی‌شد و ذیل هر مقاله درس‌آموزی برای ایران می‌گردید و محتوای مقاله با مسائل و وضعیت ایران تطبیق داده می‌شد و راه‌کارهای ارائه شده در ارتباط با ایران بررسی می‌گردید، به هر حال برای جامعه ناشنوایی ایران هم سودمند می‌شد.