سؤالات شرعی جدید بر اساس آرای فقهی حضرت آیت الله العظمی سیستانی
توان نامه
فصلنامه مطالعاتی و اطلاع رسانی ویژه معلولیت و توانمندسازی
Quarterly of Studies and Information Specially Disabled and Empowerment
شماره 2-3، پاییز و زمستان 1394
(ویژه پیشگیری/ Special Issue for Prevention of Disabilities)
دریافت کامل مجله: PDF، 8 MB
استفتائات
سؤالات شرعی جدید
بر اساس آرای فقهی حضرت آیت الله العظمی سیستانی
به‌کوشش: بخش فقهی و حقوقی دفتر فرهنگ معلولین/ 10 اسفند 1394
به طور میانگین هر ماه بیش از بیست استفتاء جدید به دفتر فرهنگ معلولین واصل می‌شود. این حجم از پرسش‌ها گویای چند نکته است: التزام معلولان به احکام و وظایف فقهی؛ رشد و بلوغ جامعه معلولان؛ کمیت و آمار قابل توجه جامعه معلولین. امید است نهادهای حوزوی به نیازهای فرهنگی و شرعی این قشر توجه ویژه داشته باشند. لازم به یادآوری است از دویست استفتاء دریافتی، حدود یک دهم آن در اینجا آمده است و بقیه به علت جا نداشتن مجله، در پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر فرهنگ معلولین آمده است.
* نابینایان به دلیل ندیدن، در بسیار مواقع، قدرت تشخیص نجاسات را ندارند، مثلاً دستشویی که می‌روند نمی‌دانند شیرآلات یا دمپایی و غیره پاک است یا نجس، تکلیف آنها چیست؟
ـ تا یقین به نجاست نباشد همه چیز محکوم به طهارت است.
* نابینایان برای خواندن از خط برجسته‌ای به نام «بریل» که با لمس انگشتان خوانده می‌شود، استمداد می‌گیرند. می‌دانیم که این خط از نقاط شش‌گانه تشکیل شده است. با توجه به مطلب فوق، آیا بر نابینایان لازم است در موقع فراگیری قرائت قرآن، و در وقت لمس اسامی مقدسه که با خط برجسته نوشته شده، وضو داشته باشند؟
ـ لازم نیست
* آیا بر نابینایان لازم است قبل از دست گذاشتن بر نوشته‌ای، مطمئن شوند اسمی مقدسه بر روی آن نوشته نشده است؟
ـ لازم نیست
* با توجه به اینکه بخشی از معلولیت‌ها از طریق وراثت و ژنتیک منتقل می‌شود و فرزندان زوجه یا زوج معلول خواهند شد، تکلیف آنان چیست؟ آیا جهت جلوگیری از فرزنددار شدن، این معلولین می‌توانند اقدامی داشته باشند؟
ـ اشکال ندارد
* در مواردی که دستگاه قضایی مسئولیت حضانت و سرپرستی معلولین را به سازمان بهزیستی محول می‌نماید، آیا فرمان‌های این مثل دستورهای ولی شرعی است؟
ـ خیر
* ازدواج دو معلول ذهنی، باردار شدن زوجه و مشکل داشتن جنین پس از آزمایشات، در این شرایط آیا سقط جنین قبل از دمیدن روح و بعد از آن (چهار ماهگی) جایز است؟ آیا نظر قیم قانونی در این مورد شرط است؟
ـ اگر ماندن جنین برای مادر موجب حرج و مشقت زیاد باشد قبل از اتمام چهار ماه سقط جایز است ولی بر مباشر اسقاط دیه لازم است.
* ازدواج دو معلول ذهنی که منجر به بارداری گردد و طبق آزمایشات جنین سالم باشد؛ ولی پدر و مادر صلاحیت نگهداری از فرزند را نداشته باشند و قیم نیز توان نگهداری از این فرزندان را نداشته باشد و با توجه به اینکه این فرزندان ممکن است در معرض آسیب‌های اجتماعی قرار بگیرند. سقط جنین قبل از دمیدن روح در جنین و بعد از آن ( چهارماهگی ) چه حکمی دارد؟ آیا نظر قیم قانونی در این مورد ملاک قرار می‌گیرد یا خیر ؟
ـ جایز نیست.
* استفاده از موسیقی به عنوان شیوه درمانی تخلیه هیجان و مهار غریزه جنسی در معلولین ذهنی به علت عدم پاسخگویی برخی از آنها به دارو چه حکمی دارد؟
ـ اشکال ندارد
* استحمام و تعویض البسه و تشک معلولین ذهنی مرد توسط مددیار زن و بالعکس چه حکمی دارد؟
ـ با بودن مرد جایز نیست.
* رعایت حجاب در برابر معلولین با توجه به مشکلات حجاب برای معلولین فلج و مشلول یا معلولینی که قدرت نگهداری دست‌های آنها ضعیف است چه حکمی دارد؟
ـ باید تا حد مقدور رعایت شود.
* معلولی هستم که براثر جراحت وارده هر دو دستانش هیچ‌گونه حس و حرکتی ندارد تکلیف او در وضو چیست؟
ـ از کسی کمک بخواهد.
* آیا دست مصنوعی در حکم جبیره است و در هنگام وضو باید دست مرطوب را بر آن کشید؟
ـ خیر
* افراد قطع نخاع از گردن برای وضو گرفتن نایب می‌گیرند آیا هر دو آنها باید نیت قصد قربت داشته باشند یا فقط فرد قطع نخاع؟ و یا فقط نایب؟ کدامیک؟
ـ اگر معلول خود می‌شوید ولی از نایب کمک می‌گیرد خودش نیت می‌کند و اگر نایب دست و صورت او را می‌شوید و با دستان او یا خودش مسح می‌کند به احتیاط واجب باید هر دو نیت کنند.
* یکی از شرایط وضو پاک بودن محل وضو است حال اگر فرد قطع نخاع از گردن امکان شستن و تطهیر آن را نداشته باشد وظیفه‌اش در گرفتن وضو چیست؟ و این در صورتی است که نایب هم در دسترس نیست؟
ـ وظیفه تیمم است.
* آیا برای هر وضو باید سوند و کاندوم را به علت نجس بودن از مجرای ادرار جدا کرد و سپس وضو گرفت، با توجه به اینکه تعویض و تهیه آن برای فرد قطع نخاع مشقت دارد؟
ـ در صورت مشقت لازم نیست.
* آیا فرد قطع نخاع در هنگام وضو علاوه بر اعضای وضو که می‌باید پاک باشد دیگر قسمت‌ها مانند اطراف مخرج بول یا غائط نیز باید عاری از نجاست باشد این در حالی است که دفع ادرار و مدفوع در اختیار ایشان نمی‌باشد و خود به خود بدن نجس می‌شود؟
ـ طهارت سایر مواضع شرط صحت وضو نیست.
* معلولی که بر اثر جراحت وارده، دستانش هیچ‌گونه حسّ و حرکتی ندارد، تکلیف او برای وضو چه می‌باشد؟
ـ از کسی کمک بخواهد.
* فرد قطع نخاعی که اگر بخواهد خودش مسح می‌کند، از بالا به پایین و به طرف نوک انگشتان مسح کشیده می‌شود. آیا کافی است، یا باید نایب بگیرد؟
ـ اختیاراً نیز کافی است.
* آیا حرکات غیر ارادی اعضای وضو در افرادی که معلولیت جسمی دارند، به هنگام وضو یا مسح کشیدن، وضو را دچار اشکال می‌کند؟
ـ اشکال ندارد.
* معلول قطع نخاع از گردن، خودش نمی‌تواند وضو بگیرد، و باید نایب داشته باشد. آیا می‌تواند برای راضی کردن نایب به او دستمزد بدهد؟
ـ در صورت لزوم باید دست مزد بدهد.
* عقب‌مانده‌های ذهنی، علی‌رغم سن‌های بالا، از نظر درك و عقل گاه در حد كودكان ۱۲ ساله، یا پایین‌ترند. آیا تكلیف شرعی از آنها ساقط است؟
ـ ساقط است.
* آیا كودكان ناشنوا، به دلیل تأخیر در رشد اجتماعی (به واسطه كمبود گنجینه لغات)، دیرتر از افراد سالم به سن تكلیف می‌رسند؟
به مقدار ادراک تکلیف دارند.
* اگر دختر یا پسر به هنگام خواستگاری دارای مشكلی از نظر جسمی باشد، و آن مشكل آشكار نباشد، آیا واجب است آن را به طرف مقابل بگوید؟
ـ اگر سؤال نشود واجب نیست ولى نباید در برابر خواستگار به عنوان سالم معرفی شود.
* دختر خانمی ازدواج نموده، و پس از آن طبق نظر متخصصان و اقرار خانواده و خود دختر، معلوم شده كه قبل از ازدواج دارای مرتبه‌ای از جنون بوده، و اكنون ادامه زندگی با ایشان غیرممكن است. آیا شوهر حق فسخ دارد؟ و در صورت فسخ، آیا زوجه مستحق مهرالمثل است، یا مهرالمسمّی؟
ـ اگر اکنون جنون به معناى عرفى آن نداشته باشد حق فسخ ندارد.
* اگر در ضمن عقد لازمی(همچون نكاح) به زوجه وكالت دهیم كه هرگاه عارضه‌ای پیش آمد، خود را مطلقه سازد. سپس زوج مجنون شود، آیا زن می‌تواند با استفاده از این وكالت، خود را مطلقه سازد، در حالی كه علما می‌فرمایند: وكالت، عقدی جایز است، و با جنون باطل می‌شود؟
ـ وکالتی که به صورت شرط ضمن عقد است باطل نمی‌شود.
* چنانچه پزشكی قانونی بر اساس وضعیت كروموزمی شخص، خنثی را خنثای مذكر یا مؤنث معرفی كند، آیا برای طرفی كه با او ازدواج نموده، جزء عیوب محسوب و حق فسخ دارد؟
ـ از عیوب مستلزم فسخ نیست اگر تدلیس نباشد و معیار در تعیین زن و مرد داشتن تخمدان و بیضتین است و اگر بر این اساس از جنس مخالف نباشد ازدواج باطل است.
* چنانچه پس از عقد و نزدیكی مشخص گردد كه یكی از طرفین خنثای مشكل است، عقد چه حكمی دارد؟ آیا بهتر است طلاق داده شود، یا این كه از اول باطل بوده، یا طرف حق فسخ دارد؟
ـ عقد باطل است.
* با توجه به این كه كشور ما، در حال حاضر، در مرحله حذف بیماری جذام است، آیا می‌توان جایگزین‌های دیگری، مثل بیماری ایدز، یا سایر بیماری‌های پوستی كه مخلّّ روابط زناشویی است، برای آن در نظر گرفت؟
ـ نمی‌شود.
* آیا می‌توان به خانواده‌هایی كه فرزند ندارند، فرزندی بدون سرپرست (مانند كودكان سر راهی) تحویل داد و در مقابل پولی از آنها گرفت؟ اگر مبلغ اخذ شده بر اساس جنس طفل، یا ویژگی‌های ظاهری او، متفاوت باشد، چه حكمی دارد؟
ـ فرزند خواندگی در اسلام حرام است ولی می‌توانند متکفل نگه داری طفل بی‌سرپرست شوند و مى‌تواند به طرف هدیه مشروط بدهد البته جهتی که كودك یاد شده را تحویل می‌دهد باید شرعاً مأذون به چنین كارى باشد.
دیدگاه خود را ثبت کنید
تمایل دارید در گفتگوها شرکت کنید؟در گفتگو ها شرکت کنید.