کتاب معماران فرهنگ و جامعه ناشنوایی ایران
معماران فرهنگ و جامعه ناشنوایی ایران
تألیف: جمعی از پژوهشگران دفتر فرهنگ معلولین
انتشار: زمستان 1394
ناشر: دفتر فرهنگ معلولین
قم، بلوار محمدامین، خیابان گلستان، کوچه۱۱، پلاک۴
تلفن: ۳۲۹۱۳۴۵۲-۰۲۵ فکس: ۳۲۹۱۳۵۵۲-۰۲۵
www.HandicapCenter.com , info@handicapcenter.com
فهرست
مقدمه 7
فصل نخست: تاریخ تحولات فرهنگی و اجتماعی ناشنوایان (html)
مراحل توسعه مدنی 15
آغاز تأملات در عقب ماندگی جامعه خودی و پیشرفت دیگران 19
تشکیل جامعه مدنی ناشنوایان 29
آموزش ناشنوایان در ایران 37
زبان اشاره 45
فصل دوم: باغچه‌بان خلاق و مبتکر؛ خودجوش و دلسوز (html)
نخستین معمار فرهنگی و تربیتی 57
سالشمار فعالیت‌ها و ابتکارات 61
یک سرگذشت فشرده: زندگی‌نامه خودنوشت جبار باغچه‌بان 155
جبار باغچه‌بان 171
خدمات آموزشی ناشنوایان 173
كتاب‌شناسی جبار باغچه‌بان 175
دیدگاه‌های درباره 179
زندگی و آثار باغچه‌بان 179
جبار باغچه‌بان 183
آموزشگاه کرولال‌های باغچه‌بان 187
نگاهی به روش ترکیبی در سوادآموزی 191
ابتکارات باغچه‌بان 197
صداقت و پاکی باغچه‌بان 199
جبار باغچه‌بان از مفاخر ملی ایران 203
فصل سوم: ذبیح بهروز مولد اندیشه و فرهنگ (html)
تولد تا وفات 207
ایران گرایی و تقویت حس ملیت 208
زمینه‌های تعلیم خواندن و نوشتن به ناشنوایان 209
آموزش خواندن و نوشتن (= سواد آموزی) 211
آموزش سخن گویی (= گفتار درمانی) 212
استفاده از اشارات 212
ارزیابی و جمع بندی 213
تداوم آراء 215
آثار 216
فصل چهارم: سید رضا قلی شهیدی شاگرد و تربیت یافته مکتب باغچه‌بان (html)
زندگی‌نامه خودنوشت سید رضاقلی شهیدی 223
سید رضاقلی شهیدی: الگوی متعالی از اخلاق و خدمت 229
شهیدی شاهد حوادث تاریخ 229
شهیدی به عنوان سرمایه فرهنگی 229
کارنامه فعالیت‌ها 230
کانون کر و لال‌ها در سال 1327 230
فدراسیون ورزشی کر و لال‌های ایران 1334 232
کانون کر و لال‌های ایران 235
خانه فرهنگی جوانان ناشنوای ایران 242
انجمن خانواده‌های ناشنوا (انجمن خانواده ناشنوایان ایران) 243
سازمان ملی رفاه ناشنوایان ایران 243
گروه پژوهشی زبان اشاره 245
گفت‌وگوی تاریخی با دو تن از یادگاران میراث مرحوم باغچه‌بان 247
مصاحبه با رضاقلی شهیدی 251
مصاحبه با رضا قلى شهیدى: اولین رئیس هئیت مدیره انجمن خانواده ناشنوایان 261
خاطرات شنیدنی دانش‌آموز 92 ساله جبار باغچه‌بان 269
فصل پنجم: خانواده باغچه‌بان و شهیدی (html)
ثمین باغچه‌بان 277
ثمینه باغچه‌بان 285
پروانه باغچه‌بان 311
شیدا، شبنم و شهرام شهیدی 313
فصل ششم: تداوم راه (html)
ادموند ادیک بارسقیان 319
نسرین ظلى 323
کامران رحیمی 327
جولیا آن آلیور (سمیعی) 333
علی سرتیپی 335
زهرا سلطان نظام مافی 339
محسن لوح موسوی 343
خسرو گیتی 355
محمود پاکزاد 365
پریچهر غفوریان نوروزی 375
منصوره آل کیان میرزایی 377
حسین گلبیدی 379
زهرا نصیری 423
ایران بهادری 425
فرخ‌لقا سیدی 427
آقای اصولی 429
مقدمه
این کتاب به معرفی نسل نخست کوشندگان و معماران فرهنگ ناشنوایی که در رأس آنها جبار باغچه‌بان قرار دارد می‌پردازد. شخصیت‌هایی که در عرصه فرهنگ ناشنوایی تلاش کرده‌اند تا کنون سه نسل را شامل می‌شود و نسل چهارم هم در حال رو آمدن است. این کتاب به زندگی‌نامه و دیدگاه‌های آنان می‌پردازد، به امید اینکه گذشته، چراغ راه آینده باشد و جامعه ناشنوایی با پند گرفتن از گذشته و فراگیری تجارب نخبگان به ساختن حال و آینده مبادرت و همت ورزد.
سیدرضا قلی شهیدی باقیمانده از دوره مرحوم باغچه‌بان است. او با انبوهی از تجربه و عشق خدمت به همنوعانش، غنیمتی در حضور نسل جدید است. همه همراهان، یاران و همدوره‌ای‌های او رفته و وظیفه سنگینِ ابلاغ پیام‌های پیشین و ارسال تجارب نسل گذشته را بر دوش او نهاده‌اند. ایشان هم با صبوری و علاقه به راهنمایی مراجعین می‌پردازد و با حوصله یافته‌ها و دانسته‌های خود را در اختیار ارباب رجوع می‌گذارد. از این‌رو هم کلامی با او انسان را به وجد می‌آورد، و به هنگام هم سخنی، نکات فراوان نصیب می‌گردد.
آقای شهیدی یک قرن تلاش و کوشش و دو نسل از کوشندگانِ عرصه آموزش و پرورش ناشنوایان را نمایندگی می‌کند. روزی که شاگرد مدرسه باغچه‌بان و زیردست آن مرحوم تربیت یافت؛ سپس به مساعدت آن مرحوم شتافت و در اداره مدرسه کمک او بود؛ در دوره‌ای ناظم مدرسه باغچه‌بان شد و بالاخره برای گسترش آموزش و پرورش در جامعه ناشنوایان فراوان کوشید؛ برای تأسیس و توسعه تشکل‌های ناشنوایان از بذل وقت، مال و دیگر امکاناتش دریغ نکرده است.
وظیفه نسل حاضر از ناشنوا و شنوا است، از این اسطوره‌های انسانیت و تلاش قدرانی نماید. لازم است نظام آموزش و پرورش، مدیران و مسئولین این نظام از اینگونه افراد کمال استفاده را داشته باشند. همین اندازه که این شخصیت‌ها دقایقی در مدارس حضور یافته و دانش‌آموزان حضوراً و عیناً ملاقات نمایند، تأثیر ماندگاری در روح و روان دانش‌آموزان خواهد گذاشت. شناخت چهره‌ها از طریق کتاب چنین تأثیری نخواهد داشت. همچنین بر اصحاب رسانه‌ها به ویژه رسانه ملی فرض است، مرحوم جبار باغچه‌بان، سید رضا قلی شهیدی و امثال آنها را به عنوان یک الگوی اجتماعی به اقشار مردم معرفی کنند و رهبران مدنی هم موظف‌اند با برگزاری جلسات و نشست‌ها راه تماس و گفتگو بین جامعه و این افراد را تسهیل کنند.
کتاب حاضر گامی در جهت اجرای وظیفه دینی و ملی مزبور است و امید است از این فرصت پیش آمده کمال استفاده بشود. این کتاب درصدد معرفی سه نسل از معماران و سازندگان فرهنگ و جامعه ناشنوایی را نمایندگی می‌کنند. امید است ناشنوایان با نگاه عمیق‌تر به خودشان و معضلات جامعه‌شان بپردازند، منازعات سطحی ولی بنیان افکن را کنار نهاده و با تساهل، هم‌گرایی و هم‌اندیشی به یکدیگر در جهت هم‌افزایی و حلّ مشکلات کمک کنند. به جای صرف نیروها و استعدادها در جهت تنش‌ها و نزاع‌های بی حاصل آیا نمی‌خواهیم از تاریخ عبرت گرفته و همه ظرفیت‌ها و توانایی‌ها را در راه حلّ مشکلات و پیشرفت جامعه ناشنوایی مصرف کنند.
رهبران و نخبگان ناشنوایی باید بپذیرند در عصری زندگی می‌کنند که لازم است به عقاید و آراء دیگران احترام گذاشت، نمی‌توان گفت همه یک طرز فکر داشته باشند، بلکه دو گروه و دسته با آراء ویژه خودشان باید با دیگران هم‌زیستی و هم‌فکری مسالمت‌آمیز داشته باشند. متأسفانه خط‌کشی‌ها و جبهه بندی‌ها در جامعه ناشنوایی زیان‌های جبران ناپذیری داشته است و وقت آن رسیده با عقلانیت و درایت بیشتر به مصالح این جامعه نگاه کرد.
نکته مهم دیگر اینکه، هر کس در هر مقام و با هر نیت قدمی و کاری برای جامعه ناشنوایی انجام بدهد، باید سپاسگزار باشیم و از هر اقدام کوچک و بزرگ استقبال نماییم. متأسفانه گاه دیده می‌شود، اگر شنوایی، کاری برای این جامعه انجام بدهد، با بی‌میلی و بی‌توجهی با آنان برخورد می‌شود در حالی که ضوابط اخلاقی حکم می‌کند استقبال کنیم.
بر اساس این نکات این کتاب بدون اختلافات و بدون مرزکشی‌های رایج تدوین شده و تلاش شده، همه کسانی که خدمتی داشته‌اند، معرفی شوند.
دفتر فرهنگ معلولان به توصیه حضرت حجة الاسلام و المسلمین آقای شهرستانی زید عزه بر خود فرض می‌داند در فرهنگ‌سازی و ترویج راه و روش نخبگانی که عمری برای مددجویان معلول تلاش کرده‌اند، کوشا باشد. از این‌رو از یک سال قبل و نشست‌هایی با «کانون ناشنوایان ایران» و آقایان خلیلی، غلامی اجرای همایش در بزرگداشت آقای سید رضا قلی شهیدی مطرح شد. این طرح در جلسه‌هایی نهایی گردید. اما همگان اذعان داشتند که صرف یک نشست و اجرای چند سخنرانی و پذیرایی مکفی و مرضی نیست، بلکه باید اقدام سودمندی داشته باشیم که در تاریخ ماندگار شده و انتقاع عام داشته باشد. از این‌رو به فکر افتادیم کتابی شامل تجارب مشاهیر جامعه ناشنوایی تدوین گردد. برای اینکه بتوانیم مکنونات و اطلاعات شخصی افراد درباره حوادث و تحولات حدود یکصد سال را جمع‌آوری کنیم، باید دست یاری پیش همه دراز می‌کردیم. آقای سید رضاقلی شهیدی، دختر عزیزشان، خانم شیدا شهیدی، خانم مرضیه آقاخانی، آقایان فریدون خلیلی، مهدی غلامی، محسن لوح موسوی، و دیگران واقعاً کوشیدند. امید اینکه گزارش جامعی از فعالیت‌های گذشته به دست آمده باشد. و کتاب حاضر مورد رضایت باشد.
یک نکته مهم قلمرو این کتاب است. معماران مقید به فرهنگ و جامعه ناشنوایی ایران شده است. یعنی خارجی‌ها را نمی‌آوریم، فقط ناشنوایان، جامعه هدف هستند و مهم‌تر کسانی مطرح‌اند که در فرهنگ و جامعه تأثیرگذار بوده‌اند، از این‌رو کسانی مثل ورزشکاران یا هنرمندان از قلمرو بیرون هستند. این اقشار که صنوف خاص و تخصصی هستند در طرح و پروژه دیگر معرفی خواهند شد.
ویژگی دیگر این کتاب، رویکرد آن است و فقط به مباحثی پرداخته‌ایم که در راستای تحلیل و بررسی جنبه معماری و تأثیر در ساختار فرهنگ و جامعه باشد.
لازم به یادآوری است، نباید از پژوهشگران، نویسندگان، مدیران فعال عرصه ناشنوایی و ناشنوایان که معمولاً سه تا پنج دهه از عمرشان می‌گذرد، و هم اکنون بار عظیم فرهنگ سازی و جامعه سازی به روش آنان است، غفلت کرد. اینان را گام نسل سوم در تاریخ ناشنوایی نامیده‌اند. اینان اغلب در دوره میانسالی هستند و نسل دیگر جوان هم هستند. هم اکنون این دو قشر در همه جا اعم از مراکز پژوهشی، آموزشی و خدماتی حضور دارند و تأثیر آنها بسیار است. البته در یک تشکیلات واحد، متشکل و به هم مرتبط نیستند. ولی می‌توان گفت در یک جبهه گسترده همه زمینه‌های فکری و اجتماعی ناشنوایان را مدیریت می‌کنند. منظورم کسانی مثل روزبه قهرمان، علی و محمد سعیدی، کلارا بیغی، گیتا موللی، زهره قاری، عباس بهمنش، اردوان گیتی، سارا سیاوش، کتایون گیتی، فریدون خلیلی و رضا ذبیحی است. اینان هر کدام شأن و مرتبه و تخصصی دارند که در مجموع تشکیل دهنده وضعیت کنونی است. شرایط تاریخی دوره اینان به دلایل خاص سخت‌تر و پرتنش‌تر بوده است. تاریخ از این قشر هم به خوبی یاد خواهد کرد. ان‌شاءاللّه با همکاری خودش جلد دوم این کتاب را به این گروه اختصاص می‌دهیم. اما به رغم تلاش‌های بسیار همگان، هنوز بخش‌هایی از کتاب حاضر کاستی دارد. منتظر دیدگاه‌ها و آراء اصلاحی شما هستیم. (محمد نوری، پاییز 1394)
دیدگاه خود را ثبت کنید
تمایل دارید در گفتگوها شرکت کنید؟در گفتگو ها شرکت کنید.