حضور دفتر فرهنگ معلولین در اولین همایش تخصصی کتابداران بخش‌های نابینایان کتابخانه‌های عمومی سراسر کشور

حضور دفتر فرهنگ معلولین در اولین همایش تخصصی
کتابداران بخش‌های نابینایان کتابخانه‌های عمومی سراسر کشور

اولین همایش تخصصی کتابداران بخش‌های نابینایان کتابخانه های عمومی سراسر کشور روز یکشنبه نوزدهم مهرماه از ساعت 9 صبح در سالن کنفرانس کتابخانه مرکزی تهران (پارک شهر) برگزار شد.
این نشست با هدف تبادل تجربیات و نقطه نظرات کتابداران بخش‌های نابینایان و بررسی مشکلات این حوزه برنامه‌ریزی و برگزار شد.
علیرضا مختارپور، دبیرکل نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور ضمن خیرمقدم به کتابداران بخش نابینایان کتابخانه‌های سراسر کشور که در این نشست حضور داشتند، با اشاره به آیه 193 سوره آل عمران، «رَّبَّنَا إِنَّنَا سَمِعْنَا مُنَادِیًا یُنَادِی لِلإِیمَانِ أَنْ آمِنُواْ بِرَبِّکُمْ » مخاطب دعوت‌های الهی را برای هر قومی “سمع” و نه “بصر” عنوان کرد. همچنین آیه 36 سوره الانعام، «إِنَّمَا یَسْتَجِیبُ الَّذِینَ یَسْمَعُونَ» مصداق دیگری بود که وی در پاسخ به پرسش مطروحه بدان اشاره کرد. چنانچه از معنی آیه برمی‌آید، تنها کسانی دعوت الهی را اجابت می‌کنند که گوش شنوا دارند. آیه 7 سوره بقره «خَتَمَ اللّهُ عَلَى قُلُوبِهمْ وَ عَلَى سَمْعِهِمْ وَ عَلَى أَبْصَارِهِمْ» نیز نمونه دیگری است که در تأیید تقدم سمع بر بصر در مورد علت کفر کافران، بدان اشاره شد.
دریافت معارف بشری نیز به دیدن آنها محدود و مشروط نمی‌شود. در واقع حواس پنجگانه‌ای که ما از آنها استفاده می‌کنیم تنها مُدرک محسوسات هستند و فرآیند علم و ادراک ربطی به حواس ندارد. حواس دریچه محسوسات است نه معلومات؛ فرآیند علم از خواندن و مطالعه نشأت می‌گیرد؛ و به خوبی می‌دانیم که خواندن تنها منحصر به دیدن متن نیست؛ شما ممکن است با دستتان متن را بخوانید و یا با حس شنوایی از آن مطلع شوید.
وی با تأکید بر اینکه فصل ممیز و مشخصه انسان معرفت است و نه حواس، تصریح کرد: تعابیر توانا، ناتوان و معلول، تعابیر درستی نیست. واژه معلول، به معنای بیماری، از علت گرفته شده است. در نی‌نامه مثنوی خطاب به خداوند می‌فرماید “ای طبیب جمله علت‌های ما/ ای تو افلاطون و جالینوس ما”، به این معنا که ای خدایی که طبیب تمام بیماری‌های ما هستی. بنابراین اگر معلول به معنای بیماری است، چه از نوع معرفتی، چه حسی و یا ذهنی، همه ما معلول هستیم؛ و ای بسا کسانی که در درک معارف و استفاده از توانایی‌های فکری و معرفتی و ایمانی سهل انگارترند، معلول‌تر هستند.
مختارپور با اشاره به معرفی‌های دقیقی که نابینایان در نشست‌های کتاب‌خوان داشتند، بیان کرد: یکی از دلایل این است که بینایی به همان اندازه که ورودی بیشتری دارد، احتمال خطای بیشتری هم دارد. کسی که کمتر می‌بیند سایر حواس او قوی‌تر می‌شود و چون کثرتها و پراکندگیهای بینایی را ندارد، کار او نتیجه دقیق‌تری به دنبال خواهد داشت. چراکه ارتباط بیشتری با متن برقرار می‌کند. بنابراین من تصور می‌کنم باید کارگروه‌ها و کلاس‌هایی آموزشی برای کتابداران و اعضای بینایمان بگذاریم تا تمرکز و توجه را از شما یاد بگیرند و شما تجربه خود را در درک محیط و نحوه تمرکز بر روی متون با آنان به اشتراک بگذارید.
دبیرکل نهاد کتابخانه های عمومی کشور در پایان بخش نخست سخنان خود با اشاره به آیه :« فَاتَّقُوا اللَّهَ مَا اسْتَطَعْتُمْ وَ اسْمَعُوا وَ أَطیعُوا وَ أَنْفِقُوا خَیْراً لِأَنْفُسِکُمْ»(16/ تغابن) گفت: در این آیه می فرماید تا می توانید تقوا پیشه کنید؛ و بلافاصله در ادامه بعد از آنکه توصیه به تقوا می کند توصیه به شنیدن می کند. و وقتی خوب شنیدید آن را انفاق کنید. وی در ادامه به کتابداران روشندل گفت آنچه دارید را قدر بدانید و گمان نکنید آنچه را به ظاهر ندارید، کمبود یا نقص است.
وی همچنین در بخش دیگر سخنان خود در پاسخ به مشکلات مطرح شده در خصوص تجهیزات و منابع محدود بخش نابینایان، از راه‌اندازی مرکزی برای تولید و چاپ انبوه کتاب‌های بریل خبر داد و گفت: تا زمانی که مرجعی توانا و فعال عهده‌دار مسئولیت تولید و چاپ کتاب‌های بریل در کشور وجود نداشته باشد، نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور این مسئولیت را به عهده می‌گیرد.
دبیرکل نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور در خاتمه سخنان خود، مجموعه نهاد را ملزم به پیگیری مشکلات موجود دانست و گفت: دست همکاری و همدلی تمام کسانی را که در سایر ارگان‌ها در این حوزه فعال هستند به گرمی می‌فشاریم؛ انشاالله نهاد کتابخانه‌ها بتواند در این عرصه پیشتاز باشد و سال آینده در چنین روزی همراه با کارنامه‌ای افتخار آمیز گرد هم جمع شویم.
حمد اله‌یاری، معاون توسعه کتابخانه‌ها و کتابخوانی نهاد بیان کرد: برگزاری چنین برنامه‌ای همواره از دغدغه‌های دبیرکل محترم نهاد بوده است و امروز در آستانه روز عصای سفید (23 مهرماه) زمینه مناسب جهت برگزاری این نشست فراهم شد.
معاون توسعه کتابخانه‌ها و کتابخوانی نهاد به ارائه آماری در خصوص تعداد نابینایان کشور پرداخت و گفت: در ایران ۵۵۰ هزار نفر با یکی از انواع اختلالات بینایی دست و پنجه نرم می‌کنند و حدود ۱۳۰ تا ۱۵۰ هزار نفر در ایران دچار اختلال بینایی عمیق هستند.
اله‌یاری ادامه داد: از مجموع 2200 کتابخانه نهادی سراسر کشور، 51 کتابخانه دارای بخش نابینایان است. همچنین، ارائه خدمات به اقشار کم بینا و نابینا در 31 استان کشور در قالب کتابخانه مستقل نابینایان، بخش مستقل با تجهیزات نابینایی مورد توجه قرار گرفته است؛ استان خوزستان با داشتن 4 بخش نابینایان در مقایسه با دیگر استان‌های کشور به لحاظ فراوانی پیشتاز است.
وی در خصوص نحوه جذب کتابداران بخش نابینای کتابخانه‌های سراسر کشور بیان کرد: جذب کتابداران نابینا بصورت متمرکز و در ستاد مرکزی انجام می‌شود. از ابتدای سال جاری تعداد 13 مصاحبه تخصصی در اداره کل امور کتابخانه‌ها به منظور جذب نیروی کتابدار نابینای توانمند انجام شده است. در حال حاضر 40 نفر نیروی کتابدار (23 خانم و 17 آقا) در 51 بخش نابینا و در 24 استان کشور مشغول فعالیت هستند؛ از این میان 18 نفر کم بینا، 14 نفر نابینا و 8 نفر بینا شاغل و به اقشار روشندل خدمات ارائه می‌دهند.
معاون توسعه کتابخانه‌ها و کتابخوانی نهاد با ارائه توضیحاتی در خصوص انواع منابع موجود در بخش‌های نابینایان بیان کرد: در حال حاضر حدود 22000 نسخه کتاب بریل در بخش‌های نابینایان کتابخانه‌های عمومی وجود دارد؛ حدود 5700 عنوان کتاب گویاسازی شده و در سال 93 نیز ارسال نشریات مخصوص این بخش آغاز شده است که در سال جاری نیز ادامه خواهد یافت.
وی با بیان اینکه عضویت اقشار کم بینا و نابینا در کتابخانه‌های عمومی کشور به صورت رایگان انجام می‌شود، اظهار داشت: حدود 5000 نفر در بخش نابینایان کتابخانه‌های عمومی کشور عضو فعال هستند، که این تعداد تنها 1% از نابینایان و کم بینایان کشور را شامل می‌شود.
اله‌یاری با اشاره به نشست‌ها و برنامه‌های تخصصی ترویجی مربوط به بخش نابینایان کتابخانه‌های سراسر کشور، اظهار داشت: در حال حاضر قرارداد طراحی نرم افزار و وب سایت نابینایان با شرکت مجری منعقد شده است؛ کارگروه “کم بینایان و نابینایان کشور» تشکیل و تاکنون سه نشست تخصصی در سال‌های 1388، 1389 و 1390 برگزار کرده است؛ آموزش کتابداران کم بینا و نابینا، دوره آموزش تخصصی کتابداران بدو استخدام بخش‌های نابینایان در استان زنجان در اردیبهشت ماه سال 1392 از دیگر اقدامات انجام شده در این حوزه محسوب می‌شود.
وی ادامه داد: تاکنون 4 باب کتابخانه و بخش نابینایی در 4 استان کشور، خوزستان، زنجان، لرستان و کرمانشاه توسط شرکت سامسونگ و با همکاری انجمن نابینایان ایران تجهیز و بهسازی شده است.
همزمان با برگزاری این نشست از 16 عنوان کتاب بریل که در قالب بسته‌ای ویژه برای بخش نابینایان کتابخانه‌های سراسر کشور ارسال می‌شود، رونمایی شد.
دبیرکل، مشاوران و معاونان نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور، دکتر علی صابری عضو شورای شهر اسلامی شهر تهران و کتابداران بخش‌های نابینایان سراسر کشور در این همایش حضور داشتند و با همکاری اداره کل امور کتابخانه‌ها و اداره کل کتابخانه‌های عمومی تهران برگزار شد.
از دیگر برنامه‌های این نشست که با روز عصای سفید مقارن شد، افتتاح بخش نابینایان کتابخانه شهید مصطفی خمینی در شهرستان اسلامشهر بود.
مراسم افتتاحیه بخش نابینایان کتابخانه شهید مصطفی خمینی شهرستان اسلامشهر، عصر همان روز، با حضور محمد الهیاری، معاون توسعه کتابخوانی و کتابخانه‌های نهاد کتابخانه‌های عمومی، مهردخت وزیرپور، عضو هیات امنای نهاد کتابخانه‌های عمومی، امیرالله حقیقی، فرماندار اسلامشهر، نظام ملکشاهی، معاون سیاسی انتظامی فرماندار، حسین علی، عضو شورای شهر و رئیس کمیسیون فرهنگی، حجت‌الاسلام کنگرلو، رئیس سازمان تبلیغات اسلامی، و سید حسن حسینی، رئیس اداره فرهنگ و ارشاد اسلامشهر برگزار شد.
پس از افتتاح بخش نابینایان کتابخانه شهید مصطفی خمینی شهرستان اسلامشهر، مسئولان به بازدید از این بخش پرداختند. شهرزاد دهقان، کتابدار روشندل بخش نابینایان این کتابخانه، طی این بازدید به بیان مهمترین فعالیت‌های در دست کار این بخش پرداخت و گفت: فارغ از تمام فعالیت‌های تکراری که در سایر کتابخانه‌ها برگزار می‌شود، در این بخش قصد داریم تا با نیازسنجی از مراجعان روشندل به کتابخانه که عموماً دانش‌آموزان و دانشجویان هستند، کتاب‌ها و حتی جزوات آموزشی مورد نیاز این مراجعان را ضبط و به صورت فایل صوتی در اختیارشان قرار دهیم.
ادامه این مراسم با سخنرانی اکرم نادری معاون اداره کل کتابخانه‌های عمومی استان تهران همراه بود که وی با اشاره به برگزاری نخستین نشست تخصصی کتابداران نابینا در محل کتابخانه عمومی پارک شهر، گفت: افتتاح بخش نابینایان کتابخانه شهید مصطفی خمینی را در ادامه این نشست تخصصی به فال نیک می‌گیریم تا در ادامه شاهد افتتاح و غنی ساختن بخش نابینایان در تمام کتابخانه‌های سراسر کشور باشیم.
وی افزود: بر اساس برنامه‌ریزی‌های انجام شده و با توجه به تعدد نابینایان عزیز در استان تهران، تصمیم بر آن شد تا بخش نابینایان را در بخش‌های مختلف استان تهران افتتاح کنیم که امروز شاهد افتتاح این بخش در بخش شرقی استان تهران هستیم. از آنجا که نابینایان همواره یکی از اقشار مراجعه کننده و فعال در کتابخانه‌های عمومی هستند، امیدواریم تا با افتتاح بخش نابینایان و ارائه خدمات نوین در این حوزه، گام مؤثری در جهت رفع نیازهای مطالعاتی آن‌ها برداریم.
نظام ملکشاهی، معاون سیاسی فرماندار اسلامشهر، دیگر سخنرانان این مراسم نیز، شهرستان 700 هزار نفری اسلامشهر را دارای مردمی میهن پرست و علم دوست عنوان کرد و ادامه داد: فعالیت کتابداران عزیز در جهت ارائه علم و دانش به مردم نابینا و کم بینای سراسر کشور بسیار جای تقدیر دارد، چرا که این عزیزان با فعالیت خود زمینه دریافت دانش را به روشندلان هدیه می‌کنند.
معاون سیاسی فرماندار اسلامشهر ادامه داد: بر اساس قانون، شهرداری‌ها مکلف شده‌اند نیم درصد از درآمد خود را به منظور پیشرفت علم و دانش به کتابخانه‌ها اختصاص بدهند که ما نیز در اسلامشهر به لطف خدا و با تلاش فرماندار محترم، این امر را به انجام رسانده‌ایم؛ زیرا معتقدیم که هر جامعه‌ای که دارای علم و دانش باشد دارای رشد و تعالی است.
همچنین در ادامه این مراسم، دوره‌های آموزشی «آشنایی با تکنولوژی‌های نوین در حوزه نابینایان» با تدریس حسن عبدلی و «آشنایی با خدمات بخش نابینایان (بایدها و نبایدها)» با تدریس روح‌الله ساعی برای کتابداران بخش نابینایان و معرفی تولیدات و آثار ویژه نابینایان دفتر فرهنگ معلولین برگزار شد.
منبع: خبرگزاری کتاب ایران؛ سایت نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور، 19مهر1394.