هدف ما این است که افراد نخبه دارای معلولیت را به دنیا معرفی کنیم

هدف ما این است که افراد نخبه دارای معلولیت را به دنیا معرفی کنیم

مصاحبه محمد نوری مدیر دفتر فرهنگ معلولین با مجله توان یاب که در شماره ۵۵، بهار ۱۳۹۴ منتشر شده است:
دریافت متن کامل مصاحبه، PDF

محمد نوری مدیر «دفتر فرهنگ معلولین» است که با همکاری علی نوری قائم مقام این دفتر، در حوزه مسایل فرهنگی افراد دارای معلولیت فعالیت می‌کند. این دفتر که در مهرماه سال ۱۳۹۰ در شهر قم بنیانگذاری شده‌است وابسته به دفتر آیت الله العظمی سیدعلی سیستانی می‌باشد. نماینده تام‌الاختیار ایشان در ایران حجت‌الاسلام والمسلمین سیدجواد شهرستانی هستند که بر کار این دفتر، نظارت مستقیم دارند. «دفتر فرهنگ معلولین» علاوه بر فعالیت‌های فرهنگی به معرفی نخبگان دارای معلولیت و توانایی‌های آنها در سطح جهان که گاهی به اشتغال می‌انجامد هم می‌پردازد. فعالیت این دفتر، بین‌المللی است و افراد دارای معلولیت کلیه کشورهای مسلمان را شامل می‌شود. با آقایان محمد و علی نوری در محل کتابخانه ملی ایران به گفتگو نشستیم.

دفتر فرهنگ معلولین با چه هدفی تشکیل شده است؟
هدف از تشکیل «دفتر فرهنگ معلولین» تأمین نیازهای فکری و فرهنگی جامعه معلولان در کشورهای مختلف اسلامی است. خط‌مشی این دفتر همکاری با نخبگان و فرزانگان دارای معلولیت مسلمان در سراسر جهان، ارتقای فرهنگ اسلامی در بین این عزیزان و افزایش توانایی و خلاقیت آنان است. از این رو با تولید آثار مذهبی به روش بریل، گویا و الکترونیک دسترسی آنان را به منابع اسلامی آسان‌تر می‌نماییم. در سال‌ها اخیر تعداد زیادی از معلولان نخبه در کشورهای اسلامی مانند ایران، عراق و افغانستان به دليل فقدان حمايت از آنان، به کشورهای اروپایی و غربی مثل کانادا مهاجرت کرده‌اند بنابراین دفتر فرهنگ معلولین زیرنظر حجت الاسلام والمسلمین سیدجواد شهرستانی، با هدف شناسایی افراد نخبه دارای معلولیت و حمايت از آنان راه‌اندازی شد. نياز اوليه كه بلافاصله پس از تأسيس، خودنمايي مي‌كرد، بانک اطلاعاتی از نخبگان معلول بود. چون زمانی که این دفتر شروع به فعالیت کرد سازمان بهزیستی کشور، سازمان آموزش و پرورش استثنایی و سایر سازمان‌های مردم نهاد در کشور اطلاعات کافی و موثقی از تعداد معلولان ایران و خصوصاً نخبگان دارای معلولیت نداشتند. از طرف ديگر هرگونه برنامه‌ريزي فرهنگي و اقدام براي حلّ مشكلات نياز به اطلاعات دقيق دارد. از اينرو نخستين گام، گردآوري اطلاعات آماري معلولين و طبقه‌بندي آنها بود. به ويژه حوزه فعالیت این دفتر، بین‌المللی است و افراد دارای معلولیت را در ایران، افغانستان، تاجیکستان و عراق و خصوصاً در کشورهای فارسی‌زبان، شناسایی و تحت پوشش قرار می‌دهد؛ از اينرو بايد نخست به شناسايي و جمع‌آوري آمار از حداقل چند كشور مهم‌تر اسلامي يعني افغانستان و عراق بوده است. پس از گردآوري اطلاعات لازم به تجزيه و تحليل داده‌ها پرداختيم و متوجه شديم، زيربنايي‌ترين و اساسي‌ترين مشكل فرهنگ سازي و اطلاع‌رساني است. يعني معلولين، خانواده‌هاي آنان، كل جامعه و مسئولين و مديران فاقد اطلاعات به روز و پويا و فاقد فرهنگ حمايتي و هدايتگر مي‌باشند. از اينرو اين دفتر توليد انواع بسته‌هاي فرهنگ‌ساز و اطلاع‌رسان را شروع كرد. سپس آثار و تولیدات را براي مراکز، کتابخانه‌های فعال معلولین و افراد نخبه دارای معلولیت در داخل كشور و کشورهای مختلف ارسال كرد. البته هدف بیشتر نخبگان جهان اسلام بوده است.

فعالیت این دفتر و آثار و تولیدات آن چیست؟
در آغاز تأسيس اين دفتر، مطالعات كارشناسي براي مشكلات، طبقه‌بندي مشكلات انجام گرفت. سپس هشت گروه كاري راه‌اندازي شد.
به طور اختصار به فعالیت هر گروه اشاره می‌کنم: گروه کتاب گویا که مدیریت آن برعهده خانم منصوره ضیایی‌فر، از نابینایان این دفتر و فارغ‌التحصیل رشته ادبیات فارسی در مقطع کارشناسی ارشد است. در مطالعاتی که انجام شد به این نتیجه رسیدیم که يكي از نیازهاي اصلی نابینایان، کمبود کتاب‌های گویا است. به ويژه در مقاطع دانشگاهی نياز مبرم به اين كالا دارند. بنابراین یکی از اهداف این دفتر گویاسازي کتب گويا در قالب درسی يا عمومي شد. در مدتی که از کار این دفتر می‌گذرد حدود چهار هزار ساعت کتاب در موضوعات مختلف گویا و صوتی شد که همه آنها در سایت دفتر فرهنگ معلولین و در مجلات مختلف معرفی شد‌ه‌اند. این توليدات به صورت رایگان در اختیار نابینایان در هر نقطه از جهان قرار مي‌گيرد. البته این کتاب‌ها فعلا به زبان فارسی است و مشغول تهیه کتاب گویا به زبان عربی هم هستیم و از سال آینده نیز کتاب‌ گويا به زبان انگلیسی تهیه خواهد ‌شد. البته موسسات دیگری مثل موسسه رودکی و حسینیه ارشاد نیز در زمینه گویا کردن کتاب، سال‌ها فعالیت کرده‌اند ولی در حوزه کتاب‌های آکادمیک و مرجع و برخی کتب مذهبی چند جلدی هنوز ورود نداشته‌اند. البته تلاش شد، کار موازی و تکراری كه در سایر موسسات انجام شده، انجام ندهيم و کتابهایی که تابحال صوتی نشده همچنین نیاز مبرم پژوهشگران نابینا است را در دستور کار قرار مي‌دهند.
از فعالیت‌ها این دفتر می‌توان به گویا کردن کتبی مثل ترجمه تفسیر المیزان(۲۰جلد)، تفسیر مجمع‌البیان(۱۶جلد)، تفسیر راهنما(۲۰ جلد)، مجله آینه پژوهش(۶۰شماره)، تفسیر نهج‌البلاغه(۱۵جلد)، تفسیر صحیفه سجادیه(۱۵جلد) و ده‌ها عنوان دیگر اشاره کرد. کتاب تفسیر المیزان در مقطع کارشناسی ارشد در چندین رشته مانند رشته‌های علوم قرآنی جزو کتب درسی است و همچنین بعضی از کتاب‌های انتشارات سمت نیز گویا شده و در اختیار نابینایان قرار گرفته است. در این گروه حدود بیست نفر به صورت پاره وقت و تمام وقت مشغول به کار هستند.
بخش دیگری که در این مرکز فعال است، گروه کتاب بریل هستند. کار این گروه نیز شناسایی آثار مورد نیاز نابینایان و تبدیل کردن آنها به خط بریل است. در مطالعه‌ای که انجام دادیم متوجه شدیم بسیاری از کتابخانه‌های ملی دنیا فاقد کتاب‌های مرجع مذهبي مانند قرآن، نهج‌البلاغه و صحیفه سجادیه به صورت بریل مي‌باشند. به خصوص فاقد کتاب‌های بریل شیعی می‌باشند. از اينرو به تأمین این نیاز پرداختیم. کتاب‌های بریل تولیدی دفتر فرهنگ معلولین در کتابخانه‌های مهم مراکز استان‌ها و اکثر شهرستان‌های بزرگ ایران و برخی از شهرهای خارج از ایران ارسال شده است. قرار است به تمام کتابخانه‌های ملی کشورها یک دوره قرآن بریل، نهج‌البلاغه بریل و صحیفه سجادیه بریل اهدا نماییم. کتاب‌های بریل این مرکز فعلاً به چهار زبان فارسی، عربی، انگلیسی و اردو نهایی و تکثیر می‌شود در آینده ان شاء الله زبان‌های دیگری هم در قلمرو قرار مي‌گيرد.
شش گروه ديگر عبارت‌اند از: ارتباطات و سايت، كتاب الكترونيك، كتاب مرجع، كتاب راهنما، كتابخانه و فيلم و عكس. توليدات اين دفتر توسط يكي از اين هشت گروه اجرا مي‌شود.

فعالیت‌های بریل دفتر فرهنگ معلولین بیشتر روی کتب مذهبی و دینی متمرکز است؟
بله. فعالیت بریل این مرکز روی کتاب‌های مذهبی متمركز است، زیرا سایر کتاب‌ها در بسیاری از کتابخانه‌ها موجود هستند. البته کشور عربستان و اردن هم آثاري به صورت بریل به کتابخانه‌های دنیا فرستاده‌اند. ولی کتبی مانند قرآن، نهج‌البلاغه و صحیفه سجادیه در حالی که مورد نیاز اغلب کتابخانه‌ها هست، کمتر کار شده است. بهرحال کار تهیه این کتاب‌ها به زبان بریل را در چارچوب تعریف شده توسط دفتر انجام می‌دهیم.
بخش دیگر فعال در این مرکز، گروه مرجع‌نگاری است که وظیفه تهیه انواع دائرت‌المعارف‌، فرهنگ‌نامه‌، مأخذشناسی و نسخه‌شناسی را با توجه به نیاز افراد دارای معلولیت برعهده دارد. دائرت‌المعارف ناشنوایان اولین کاری بود که توسط کادر علمی این مرکز انجام شد و توسط موسسه‌ای در تهران در سال ۱۳۸۹ در سه جلد چاپ شد. دائرت‌المعارف نابینایی و نابینایان نیز در حال تدوین است. همانطور که می‌دانید دائرت‌المعارف‌نگاری کار بسیار مشکلی؛ ولي از نيارهاي اساسي جامعه معلولان است. متأسفانه با اينكه اين قشر به كتب مرجع نياز دارند ولي در ايران و حتي در كشورهاي پيشرفته، آثار انگشت شمار و محدودي عرضه شده است. چنانچه اگر به یک کتاب مرجع مثل دایره‌المعارف نياز داشته باشند، معمولاً با مشکل روبرو می‌شوند. براي رفع اين نقص تألیف دانشنامه پارالمپیک، دانشنامه بريل، دانشنامه نابينايي و دائرت‌المعارف عمومی معلولین ایران نیز در دستور کار این مرکز قرار دارد.

دائرت‌المعارف ناشنوایان چه خصوصیاتی دارد؟ آیا یک ناشنوا نمی‌تواند از دائرت‌المعارف‌ها و دانشنامه‌های عمومی و عادی استفاده کند؟
ما در دائرت‌المعارف ناشنوایان اطلاعات زیادی را در مورد مراکز علمی و دانشگاهی ویژه ناشنوایان، تیم‌های ورزشی، نخبگان ناشنوا و سایر اطلاعات مورد نیاز ناشنوایان جمع‌آوری‌کرده‌ایم. اين اطلاعات در دائرت المعارف‌هاي عمومي نيامده است. امروزه دائرت‌المعارف یک رسانه اطلاع‌رسانی تعریف می‌شود و دائرت‌المعارف ناشنوایان نیز مانند یک رسانه کل مسایل و نیازهای ناشنوایان را اطلاع‌رسانی می‌کند. از اينرو هر قشر نياز به دانشنامه و ديگر آثار مرجع ويژه خود را دارد؛ همانطور كه هر علم نياز به دانشگاه تخصصي خود دارد. ناشنوایی داشتیم که کارشناسی‌ارشد در رشته فرهنگ و تمدن اسلامی داشت ولی نتوانسته بود شغلی مناسب پیدا کند و بسیار نگران و ناراحت بود. در تماسی که با یکی از دوستانش در کانادا، اطلاع یافت که می‌تواند از بورسیه دکتری ویژه معلولین دانشگاه استفاده نماید. با همین اطلاع‌رسانی ساده این فرد اکنون به عنوان استاد در دانشگاهي در اروپا مشغول به کار است.
آیا ناشنوایان این اطلاعات را نمی‌توانند از طریق اینترنت به دست آورند؟
خیر، اينترنت مولد و توليدكننده اطلاعات نيست. يعني بايد اطلاعات آماده و توليد شود، سپس روي اينترنت قرار گيرد. خبرگزاري‌ها، دائرت‌المعارف‌ها، نشريات، مأخذشناسي‌ها،‌ با تحقيق و جستجوي ميداني و بررسي‌هاي علمي، اطلاعات را جمع‌آوري و پردازش مي‌كنند. سپس اين اطلاعات روي اينترنت قرار مي‌گيرد. دائرت‌المعارف ناشنوایان به روش علمي، اطلاعات منطقه‌ای و میدانی را تجمیع مي‌كند. در حالي‌كه بسیاری از این اطلاعات در اینترنت در دسترس نیست. مثال دیگر اینکه ما در زمینه ورزش معلولان دائرت‌المعارفی نداریم. فردی که علاقه به ورزش دارد و کار هم کرده و مایل است وارد کار ورزش حرفه‌اي شود چگونه می‌تواند این ارتباط را برقرار کند؟ جایی وجود ندارد که این اطلاعات را به او بدهد حتی در اینترنت هم نمی‌تواند به این اطلاعات دست یابد. اما پس از تأليف دائرت‌المعارف پارالمپیک، همه گروه‌ها دارای معلولیت؛ مي‌توانند اطلاعات مورد نظر خود را پيدا كنند.
یکی دیگر از بخش‌های فعال این دفتر، فیلم و عکس است. حدود پانصد فیلم مطلوب مرتبط با معلولان (مستند، کوتاه، بلند و سینمایی) در جهان شناسایی و در یک کتاب، مشخصات آنها را معرفي كرده. خود فيلم‌ها هم جمع‌آوري شده است. اين کتاب با عنوان «راهنمای فیلم‌های معلولین: جلد اول، فیلم‌های فارسی» به زودی چاپ خواهد شد. جلد دوم این کتاب که در سال آینده منتشر خواهد شد به معرفی فیلم‌های خارجی درباره معلولین می‌پردازد.
بخش دیگر این مرکز، گروه نشریه است که کار انتشار مجله توان نامه را برعهده دارد. این نشریه دو ماهنامه است و از شهریور سال ۱۳۹۲ منتشر شده است. هر شماره نشریه به موضوعی خاص در حوزه معلولیت اختصاص يافته و پژوهش، میزگرد و مصاحبه‌های جامعی درباره آن موضوع، منتشر شده است.
گروه پژوهشی دیگری داریم که کار تألیف و تدوین کتاب‌های راهنما در قطع پالتويي در موضوعات ویژه معلولین را برعهده دارد. در این کتاب‌ها به قوانین، مسایل و معضلات افراد دارای معلولیت همچنین صفات نیکو و معرفی معلولان برجسته و فرهیخته پرداخته شده است. مطالب این کتاب‌ها کارشناسی‌شده، در قالبی کم حجم و با ارزش اطلاعاتی بالا و با قلم روان برای مخاطب عمومی تهیه شده است. تاکنون حدود یکصد عنوان کتاب در موضوعات مختلف معلولان تدوین شده و تعدادی از آنها نیز چاپ عمومی شده که به رایگان در اختیار موسسات و کتابخانه‌های ویژه معلولین، افراد دارای معلولیت و بر روی سایت مرکز قرار گرفته است.
بخش دیگر فعال در این مرکز، کتابخانه تخصصی معلولیت و معلولان است که برای اولین بار در ایران و جهان اسلام تأسيس شده است. هدف جمع‌آوری همه آثار اعم از کتاب، پایان‌نامه، نشریه، کتاب گویا و کتاب بریل در حوزه فعالیت افراد دارای معلولیت است. تاکنون حدود هفت هزار اثر چاپی و الکترونیکی در موضوعات اختصاصی معلولین به زبان‌های فارسی، عربی، انگلیسی، فرانسوی و اسپانیولی گردآوری شده است.
از دیگر بخش‌های این مرکز، گروه ارتباطات است که وظیفه آن راه‌اندازی و مدیریت وب‌سایت و ارتباط مستمر با دیگر مراکز فعال حوزه معلولان، تبادل تجارب و اطلاعات و تأمین نیازمندی‌های آنان در حد ضرورت و توان می‌باشد. پایگاه اینترنتی مرکز به سه زبان فارسی، عربی و انگلیسی آماده شده و متن همه کتاب‌ها، نشریات، مقالات و مجموعه‌های تولیدی مرکز برای استفاده عموم در آن قرار دارد.
بخش دیگری که فعالیت پاره وقت دارد دبیرخانه جشنواره‌ها است. ما در سال یک یا دو جشنواره برگزار می‌کنیم. امسال در ماه مبارک رمضان «جشنواره سراسری سوره شریف عَبَسَ» را در نمایشگاه بین‌المللی قرآن برگزار کردیم و جوایزی را هم در همان محل اهدا نمودیم. «جشنواره سراسری عکس معلولیت و معنویت» و «جشنواره تعلیم و تربیت معلولان» را نیز برگزار کردیم. امور مربوط به جشنواره‌ها در این گروه ساماندهی و مدیریت می‌شود. فراخوان‌ها، جوایز، نفرات برگزیده و گزارش‌های این جشنواره‌ها در سایت مرکز اطلاع رسانی شده است.

افرادی که مایل هستند از خدمات و آثار دفتر فرهنگ معلولین مطلع شوند چگونه می‌توانند ارتباط بگیرند؟
افراد دارای معلولیت از طریق وب سایت این مرکز با خدمات آشنا می‌شوند و چنانچه مایل به دریافت آثار تولیدی باشند می‌توانند از طریق ایمیل، نامه پستی یا تماس تلفنی با ما در ارتباط باشند. لیست اکثر آثار، تألیفات و خدمات این مرکز بر روی سایت مرکز (www.malolan.com) قرار دارد. تمام تولیدات به صورت رایگان برای افراد دارای معلولیت در ایران و سایر کشورهای جهان قابل ارسال است.
در کنار ارسال محصولات از افراد توان خواه خواسته می‌شود که زندگینامه خود را بفرستند تا تشکیل پرونده بدهیم و طبق نیازمندی‌هایشان خدمات و آثار بعدی را برایشان بفرستیم.

آیا همه این آثار به صورت مجازی و اینترنتی در دسترس قرار می‌گیرند؟
متن کتاب‌ها، مجلات، مقاله‌های پژوهشی و مصاحبه‌ها را بلافاصله پس از انتشار به صورت کامل در سایت و فضای مجازی قرار می‌دهیم. حدود چهار هزار ساعت کتاب صوتی که در استودیو مرکز خوانده و نهایی شده و در پنجاه DVD مجموعه سازی کرده‌ایم، به علت حجم بالا بر روی سایت قرار نداده‌ایم و در قالب CD و DVD برای افراد، موسسات و کتابخانه‌ها ارسال می‌کنیم. با توجه به نیاز‌های گوناگون افراد دارای معلولیت آثار در اختیارشان قرار داده‌ می‌شود. زیرا نابینایان نیازهايي دارند و ناشنوایان و معلولان جسمی حرکتی نیازهای ديگر و خاص خود را دارند. اما پس از تشکیل پرونده می‌توانند از تولیدات دفتر بهره‌مند شوند.
همچنين رخدادهاي دفتر به صورت روزانه اطلاع‌رساني مي‌شود. مثلاً اخبار مهمانان و بازديدكنندگان روي سايت قرار مي‌گيرد.

آیا در دفتر فرهنگ معلولین تیمی وجود دارند که اطلاعات و توانایی‌های افراد را جمع‌آوری و پردازش کنند؟
اين دفتر براي جامعه هدف معلولين تلاش مي‌كنند و لازم است درباره آنها اطلاعات جامع داشته باشيم، از اينرو از ابتدا، بانک اطلاعات معلولین نخبه در مرکز ایجاد شد و افراد نخبه معلول از سراسر ایران، شناسایی و اطلاعات آنها را در بانک ثبت نموديم. همچنین سعی می‌کنیم از خود افراد دارای معلولیت برای تولید آثار کمک بگیریم. هر فردی را که در زمینه‌های ویراستاری، نویسندگی، گویندگی و ترجمه مهارت لازم را داشته باشد دعوت به کار می‌کنیم. افراد علاقمند آموزش‌های توجیهی و کارگاهی را در جهت انجام کار می‌بینند و چون کار تا حدود زیادی تخصصی است دو ماه به طور آزمایشی کار می‌کنند و مورد ارزیابی قرار می‌گیرند. افرادی که این دوره را به خوبی بگذرانند، مجوز اشتغال در گروه مورد نظر دريافت مي‌نمايند.

این آموزش‌ها و کارگاه‌ها در چه مکانی برگزار می‌شوند؟
آموزش‌ها به صورت كلاسيك نيست بلكه ضمن كار است. يعني افرادي كه مراجعه كرده و تقاضاي اشتغال دارند، پس از ارزيابي اوليه، نوع استعداد و گروهي كه بايد مشغول شوند، تعيين مي‌شود. اين نيرو به مدير گروه سپرده و او در گروه مشغول مي‌شود و ضمن انجام كار، نکات آموزشی و اصلاحی عرضه مي‌شود.

دفتر فرهنگ معلولین وظیفه خدمت رسانی به نخبگان دارای معلولیت را برعهده دارد، تعریف شما از نخبه چیست و این افراد باید در چه سطح علمی، ورزشی یا هنری باشند؟
تعريف دقيق از نخبه ارائه نشده و اين اصطلاح داراي مفهومي نسبي است. از سوي ديگر در هر رشته به اقتضاي آن رشته تعريف و تعيين مي‌شود. مهم این است که توانایی و مهارت لازم در رشته خاص داشته باشند. فردي نقاش یا فیلمساز، نویسنده، قاری قرآن مربی ورزش يا ورزشكار اگر داراي ابتكار و آثار جذاب باشند، نخبه محسوب مي‌شوند. این افراد شناسایی و پس از تشکیل پرونده، ارتباط با آنها آغاز مي‌شود.

آیا دفتر فرهنگ معلولین مستقیماً در جهت اشتغال افراد دارای معلولیت هم فعالیت می‌کند‍؟
پاسخ اين پرسش هم آري و هم خير است. اگر منظور شما اينست كه به آنها كار بدهيم و آنها را سركار مشخص بگذاريم، غير از افراد معدود كه جزء كارمندان دفتر هستند، براي بقيه كار ايجاد نمي‌كنيم. اما امروزه کشورهای پیشرفته هم معمولاً برای گروه هدف خود مستقیم اشتغال‌آفرینی نمی‌کنند، بلکه اطلاع‌رسانی انجام می‌دهند و از طریق اطلاع‌رسانی براي جامعه هدف اشتغال ایجاد می‌كنند. دفتر فرهنگ معلولین هم همین کار را که در دنیا تجربه شده، انجام می‌دهد. یعنی افراد دارای معلولیت با توانایی‌های مختلف را شناسایی و استعدادهای آنان را کشف می‌کند و از طریق سایت، کتاب، مجله و امکاناتی که در اختیار دارد آنها را به «مراكز نيازمند نيروي كار» معرفی می‌کند و سعی می‌کند ارتباط بین مراکز مختلف با این افراد را سازماندهی کند.
بیشتر موسسات حوزه معلولین، امکانات و بودجه‌های زیادی را صرف مهارت‌آموزی به افراد دارای معلولیت می‌کنند؛ البته کار خوبی است، ولی باید در نظر داشت، شهری مانند تهران حداقل دویست هزار نفر معلول دارد که شاید در سال حدود دویست نفر از آنها در مراکز مختلف مانند مجتمع رعد آموزش ببینند که نسبت به کل، رقم اندكي است، بنابراین، اين شيوه به امکانات و بودجه و موسسات زیادی نياز دارد. حتی در این صورت هم امکان کار و اشتغال برای همه آنها وجود ندارد. بنابراین به نظر می‌رسد که بهتر است به جاي آموزش و مهارت‌آموزی، آنها را به کارفرمایان ایران و جهان معرفی کنیم. این کار نیاز به امکانات پیچیده‌ای هم ندارد و از طریق سایت‌های مختلف می‌توان این کار را انجام داد.
هدف این است که بتوانیم توانایی هر کدام از افراد دارای معلولیت را به دنیا معرفی کنیم. ما از هر کدام از این افراد اطلاعات جامعی را تهیه و به صورت یک رزومه در سایت قرار می‌دهیم. با این کار بسیاری از افراد به اشتغال می‌رسند، مخصوصاً که خود این افراد با یکدیگر در ارتباط هستند. اگر مراکز بهزیستی را کنار بگذاریم متاسفانه مراکز غیردولتی ویژه معلولان در ایران ارتباط خوبی با هم ندارند و حتی حاضر نیستند اطلاعات خود را به یکدیگر بدهند. ما از همه مراکز فعال برای معلولین مانند جامعه معلولین ایران، مجتمع رعد غرب، رعد الغدیر، انجمن نابینایان ایران، کانون ناشنوایان ایران و سایر مراکز فعال در شهرستان‌ها خواهش کرده‌ایم که بیایند اطلاعاتشان را در یک مرکز گردآوری کنند. زیرا هر یک از این مراکز تعدادی عضو دارند و برای هر یک از آنها پرونده دارند. باید بتوانیم همه این اطلاعات را جمع‌آوری کنیم و با یکدیگر در تبادل اطلاعات باشیم. حداقل برای شروع کار چه در بحث اشتغال معلولان و چه رفع سایر نیازهای این افراد لازم است که یک مرکز جامع اطلاعاتی از افراد دارای معلولیت، همچنین بانک اطلاعات معلولین نخبه وجود داشته باشد.

این مرکز جامع اطلاعاتی باید زیرنظر چه سازمانی باشد؟ آیاچنین بانک اطلاعاتی هنوز ایجاد نشده است؟
چنین بانک جامع و چند منظوره‌ای هنوز ایجاد نشده است. مراکز مختلف هر کدام تعدادی عضو دارند که اطلاعات مربوط به اعضای خود را در اختیار دارند این کار باید توسط سازمان بهزیستی یا مراکز مردم نهاد قوی مانند مرکز رعد تهران انجام شود. سازمان بهزیستی در این زمینه اقداماتی انجام داده است ولی در جمع‌آوری اطلاعات و پردازش کند است. همچنین اطلاعات و بانک‌های خود را به بیرون و سایر مراکز معلولین نمی‌دهد و عملاً چیزی تاکنون به دست ما نرسیده است. ‌تعدادی از نهادهای خیریه‌ای که در حوزه معلولان کار می‌کنند انگیزه‌های فرهنگی ندارند و بیشتر در جهت سودآوری کار می‌کنند این مرکز را باید کنار گذاشت ولی یک سری مراکزی هم هستند که واقعاً در جهت ارتقای افراد دارای معلولیت تلاش می‌کنند و اهداف والایی دارند. این مراکز منتظرند که مراکزی مانند مرکز رعد غرب وارد میدان شود و دست آنان را هم بگیرد. مجتمع رعد می‌تواند با این مراکز جلساتی بگذارد و تقسیم کار کند. یکی از همین کارها ایجاد بانک اطلاعاتی است که برای کمک به افراد دارای معلولیت ضروری است. زیرا تا وقتی که ما اطلاعات کافی نداشته باشیم نمی‌توانیم در مسیر درست قدم برداریم.

دفتر فرهنگ معلولین چند نفر عضو دارد؟ اطلاع رسانی این دفتر چگونه است؟
اطلاع رسانی ما از طریق وب‌سایت دفتر فرهنگ معلولین، از طریق مجله توان نامه و جلساتی است که با معلولان و سایر انجمن‌ها و موسسات برگزار می‌کنیم. در مورد تعداد اعضا باید بگویم ما حدود دو هزار نفر عضو بدون واسطه داریم یعنی کسانی که خودشان با ما تماس گرفته‌اند و تمایل به استفاده از آثار این مرکز دارند. یک سری اعضا هم داریم که با واسطه با ما در تماس هستند به این معنی که ما آثار و تولیدات خود را به کتابخانه‌ها، موسسات و انجمن‌های مرتبط با معلولان در شهرهای مختلف ایران و مراکز استان‌ها ارسال می‌کنیم و این موسسات این آثار را در اختیار اعضاء و افراد دارای معلولیت در شهر و منطقه تحت پوشش خود قرار می‌دهند. یعنی فرد نابینا یا ناشنوایی که در اردبیل یا بندرعباس یا روستاهای اطراف آن زندگی می‌کند نیاز خود را از طریق انجمن‌ها و موسسات موجود در شهرستان خود تهیه می‌کند و البته اگر مستقیماً با ما هم تماس بگیرد می‌تواند از این خدمات بهره‌مند شود.
از این طریق در همه شهرها خدمت‌رسانی را فعال كرده‌ايم. مثلاً در مورد نابینایان که مشتریان اصلی کتاب‌های صوتی و گویای ما هستند ما با همه انجمن‌های نابینایان در شهرستان‌ها در ارتباط هستیم و کتاب‌های الکترونیک و صوتی خود را بلافاصله پس از تولید برایشان ارسال می‌کنیم. با این انجمن‌ها تماس گرفته و تولیدات خود را معرفی و رایگان برایشان ارسال می‌کنیم تا در اختیار اعضایشان قرار دهند. در ایران حدود یک میلیون نفر نابینا، کم بینا و ضایعات چشمی داریم که کتاب‌های صوتی و گویای ما با این روش، بین نود درصد روشندلانی که خواهان کتاب گویا هستند پخش می‌شود. نکته دیگر اینکه در ایران ما تنها مجله‌ معلولین هستیم که متن نشریه را علاوه بر فرمت pdf با فرمت doc و html بر روی سایت قرار داده‌ایم تا پژوهشگران راحت‌تر بتوانند از مطالب آن استفاده کنند.

طرح شبکه ارتباطی معلولان که پیگیر آن هستید چه ویژگی‌ها و الزاماتی دارد؟
طرحی را به نام طرح شبکه ارتباطی معلولان کارشناسی کرده‌ایم و در نشریه توان نامه نیز آن را توضيح داده‌ايم. در کشوری مانند انگلیس معلولان در هر استانی یک پایگاه دارند که این پایگاه با شهرهای کوچکتر و از طریق این شهرها با روستاهای اطراف مرتبط هستند فرد دارای معلولیتی که در یک روستا زندگی می‌کند نیازی ندارد که با مرکز لندن تماس بگیرد و یا به آنجا مراجعه کند بلكه به همان پایگاهی که در روستا یا شهر نزدیک خود هست، مراجعه می‌کند؛ یا از طریق شبکه‌های مجازی با این مراکز ارتباط برقرار مي‌كنند. ما پیشنهاد ایجاد یک شبکه مجازی در ایران را دادیم. هزینه آن هم زياد نيست. ایجاد چنین شبکه‌ای توسط سازمان بهزیستی یا موسسات معلولان نقش مهمی در اطلاع‌رسانی و خدمات رسانی به افراد دارای معلولیت در دور افتاده‌ترین نقاط ایران در کوتاه‌ترین زمان را خواهد داشت.
در حال حاضر خیلی از دانشگاه‌های مطرح در دنیا برای افراد دارای معلولیت بورسیه‌های ویژه‌ای دارند و بسیاری از افراد دارای معلولیت واجد شرایط در ایران هستند که از این موضوع بی‌اطلاع هستند.
ما از یکی از دانشجویان مشغول به تحصیل در دانشگاه آنکارا خواسته‌ایم که این فرصت‌های تحصیلی را در دانشگاه‌های دنیا شناسایی کند تا بتوانیم این اطلاعات را بر روی سایت مرکز قرار دهیم. این دانشگاه‌ها افراد دارای معلولیت را بورسیه می‌کنند و امکانات خوبی نیز در اختیارشان قرار می‌دهند. چنانچه افراد واجد شرایط بتوانند به موقع از این فرصت‌ها باخبر شوند و رزومه خود را ارسال کنند می‌توانند از این امکانات بهره‌مند شوند. در حال حاضر بیش از پنجاه مقاله حقوقی به زبان فارسی، انگلیسی و فرانسه در سایت قابل دسترس است. بخشی از این اطلاع‌رسانی شامل بورس‌های کشورهای اروپایی برای معلولان در دانشگاه‌های مختلف است. هرساله تعدادی از افراد دارای معلولیت توسط این دانشگاه‌ها پذیرش می‌شوند که به زودی این اطلاع رسانی از طریق سایت دفتر فرهنگ معلولین انجام خواهد شد.

مرکز شما در کجاست و بودجه‌های آن چگونه تأمین می‌شود؟
دفتر ما در شهر قم است. البته فعالیت مرکز ما بیشتر به شکل مجازی است چون امروزه در دنیا ایده و فکر مهم است اگر ایده‌ای وجود داشته باشد، به سرعت فراگیر می‌شود. ما هیچگونه بودجه‌ای از دولت نمی‌گیریم و حامی انجمن ما، دفتر آیت الله العظمی سیدعلی سیستانی در نجف هستند. نماینده ایشان در ایران حجت الاسلام والمسلمین سیدجواد شهرستانی هر ماه بودجه‌ای در اختیار دفتر فرهنگ معلولین قرار می‌دهد که صرف تهیه و تولید آثار این دفتر و فعالیت‌های آن می‌شود.

دفتر فرهنگ معلولین به نوعی کار رسانه‌ای در جهت ارتقای فرهنگ افراد دارای معلولیت هم انجام می‌دهد. به نظر شما رسانه‌ها چه رسانه‌های مکتوب و چه رسانه‌های مجازی و چه رسانه‌های دیداری و شنیداری چه نقشی در فرهنگ سازی در حوزه معلولیت دارند؟
از دوران مشروطه گفته می‌شود که رکن چهارم مشروطه، مطبوعات هستند. رسانه‌ها و مطبوعات جزو مقوم‌های جامعه‌های پیشرفته هستند و به عبارتی جامعه مدنی بدون رسانه اصلاً امکان‌پذیر نیست. متاسفانه مطبوعات و رسانه‌ها در حوزه معلولیت کم‌کار و تاحدودی ناکارآمد بوده‌اند. وقتی بررسی می‌کنیم و می‌بینیم تنها چند مجله پیوسته در حوزه معلولان منتشر می‌شود که شاید بهترین آنها توان‌یاب و پیک توانا باشد و مجله ما هم که تا حدودی آکادمیک و تخصصی است و این سه مجله هم کارآمدی نسبی دارند و نمی‌توان گفت که کامل هستند. بنابراین اگر جامعه مدنی و مقوم آن یعنی رسانه را در نظر بگیریم می‌بینیم که در حوزه معلولان خیلی کم کار شده است. رسانه‌ها نقش انتقال تجارب و اطلاعات و دستاوردهای دنیای پیشرفته را برعهده دارند. وقتی رسانه‌ها کارآمد نباشند چرخه انتقال اطلاعات به خوبي كار نمي‌كند. در کشورهای توسعه‌یافته ده‌ها و صدها وسيله توانبخشی از سمعک و عینک و پیشرفت‌های پزشکی گرفته تا خط بریل اطلاع‌رساني مي‌شود و در اختيار معلولين قرار مي‌گيرد و این رسانه‌ها هستند که این پیشرفت‌ها و اطلاعات را در دنیا منتقل می‌کنند. ولي در ايران، این کمبود را به خوبی احساس می‌کنیم. به افراد توانمند و ژورنالیست‌های قوی در همه شهرها و استان‌ها نياز داريم، نيز به مجلات و سایت‌های قوی‌ و بومی در زمینه معلولان نياز داريم تا این تجارب و پیشرفت‌ها را منتقل کنند. باید خود افراد دارای معلولیت هم نسبت به این پیشرفت‌ها حساس باشند؛ خودشان خواستار اطلاع رسانی بیشتر باشند. رسانه‌ها می‌توانند در حساس کردن مردم و مدیران سازمان‌ها مثل سازمان بهزیستی نقش داشته باشند.

و سخن آخر:
امیدواریم که ارتباطات و همکاری و تقسیم کار بین مراکز مختلف معلولین بیشتر شود و این مراکز مانند جزایری نباشند که هر کدام بدون خبر از يكديگر کار کنند و هیچ اطلاعی از یکدیگر ندارند. نيز با يكديگر مساعدت و تعاون و همكاري هم ندارند. اگر مرکز رعد غرب وارد میدان شود می‌تواند در سال چند جلسه جدی و کارشناسانه با سایر مراکز فعال حوزه معلولیت برگزار کند. در اين جلسات مسایل حاد معلولان مورد بحث و بررسی قرار گيرند؛ و در نهايت با همکاری یکدیگر بانک‌های اطلاعاتی چند منظوره و جامع ایجاد نمایند؛ معلولين نخبه را به جهان معرفي نمايند و زمينه اشتغال آنها را فراهم آورند.