‌‌‌تـوصیه‌های‌ آموزشی و توان‌بخشی‌ برای دانش آموزان دارای آسیب شنوایی در محیط فراگیر

‌‌‌تـوصیه‌های‌ آموزشی و توان‌بخشی‌ برای دانش آموزان دارای آسیب شنوایی در محیط فراگیر

لعیا عرب‌ پور‌/کارشناسی‌ روانـ‌شناسی بـالینی
زهـرا نجفی/کارشناسی آموزش ابتدایی
نزهت قلب نواز/کارشناسی گفتار درمانی
منبع: تعلیم و تربیت استثنائی , شهریور و مهر ۱۳۸۸ – شماره ۹۳ و ۹۴، ص ۳۶-۴۳

چکیده:
جهت‌ نیل به اصـل توان‌بخشی مبتنی بر جامعه روش‌های‌ آموزش فراگیر(وارد کردن دانش‌آموزان‌ دارای معلولیت‌ در کلاس‌های‌ عادی‌)در سـال‌های اخیر مورد توجه قـرار گـرفته است.معلمان این دانش‌آموزان ممکن است در کار با آنها مشکلاتی را احساس نمایند،این کودکان‌ ممکن است از لحاظ ذهنی،هیجانی و یادگیری با‌ سایر دانش‌آموزان متفاوت باشند.در این مقاله سعی شده‌ توصیه‌هایی جـهت بهبود وضعیت گفتاری،آموزشی‌ و رفتاری دانش‌آموز در کلاس و محیط آموزشگاه ارائه‌ شود تا توسط مربیان و کارکنان محترم مدارس مورد استفاده‌ قرار‌ گیرد.
مقدمه:
روش‌های آموزش تلفیقی و فراگیر که بر یکپارچه‌ سازی افـراد تـوانا و ناتوان تأکید دارد به عنوان شیوه‌های‌ دستیابی به توان‌بخشی مبتنی بر جامعه و همچنین تحقق‌ اهداف عادی‌سازی مورد توجه‌ است‌.وارد کردن‌ دانش‌آموزان دارای معلولیت در کلاس‌های آموزش‌ عادی نیز یکی از روش‌های اصلی برای کـمک بـه این‌ کودکان در جهت عادی‌سازی است.
با وجود اینکه چند سالی که‌ مفهوم‌ جایگزینی‌ کودکان دارای معلولیت در کلاس‌های عادی صورت‌ گرفته،ولی ممکن است آموزگاران محترم این‌ دانش‌آموزان در امر آموزش و توان‌بخشی،یـعنی‌ شـیوه‌های رفتاری مناسب در جهت توان‌بخشیدن به این‌‌ دانش‌آموزان‌ مشکلاتی‌ را احساس نمایند.توصیه‌های‌ زیر‌ جهت‌ نیل‌ به اهداف توانبخشی و آموزشی ارائه‌ می‌شود:
از آنجایی که مدیر آموزشگاه به عنوان فردی‌ قدرتمند و شـامل تـوانایی‌های بـسیار شناخته می‌شود نحوه‌ی‌ رفتار‌ و نـحوه‌ی‌ بـرقراری ارتـباط مدیر آموزشگاه‌ با کودک دارای آسیب‌ شنوایی‌ به سرعت به عنوان یک‌ نمونه‌ی رفتاری بسیار کاربردی توسط سایر کارکنان و دانش‌آموزان پذیرفته مـی‌شود.بـه مـدیران محترم توصیه‌‌ می‌شود‌:
۱.سعی‌ کنید روزی یکبار با کـودک دارای آسـیب‌ شنوایی برخورد داشته‌ باشید.در جریان این برخورد کوتاه با او ارتباط برقرار کنید.با صدای کمی بلند ولی با سرعت‌ پایـین‌تر‌ و واضـح‌تر‌ بـه او سلام کرده و احوالپرسی‌ کنید این عملکرد ساده باعث می‌شود‌ کـه‌ سایر کارکنان‌ و دانش‌آموزان نیز دانش‌آموز دارای آسیب شنوایی را نادیده نگیرند و در برقراری ارتباط گفتاری با‌ او‌ تلاش‌‌ کنند.
۲.در فعالیت‌هایی گروهی مـانند گـروه‌هایی کـه جهت‌ انجام مراسم دهه فجر‌ تشکیل‌ می‌شوند‌ دانش‌آموز
دارای آسیب شنوایی را شـرکت دهـید.در این فعالیت‌های‌ گروهی کودک برقراری ارتباط‌ و تعامل‌ گفتاری‌ را فرا می‌گیرد.
۳.مسئولان ساده مانند مسئول بهداشت یـا مـبصر و…را بـرای دانش‌آموز فراگیر‌ در‌ نظر بگیرید زیرا در راستای‌ انجام این مسئولیت ساده کودک در مـوقعیت‌های‌ بـرقراری‌ ارتـباط‌ بیشتری‌ قرار می‌گیرد.
۴.پیشرفت‌های گفتاری کودک مانند خواندن سوره- های کوتاه قرآنی و یا سـرودهای کـودکانه‌ تـشویق‌ کنید.
۵.دوستان نزدیک دانش‌آموز را تشویق کنید و از آنها بخواهید بیشتر با کودک‌ دارای‌ آسیب‌ شـنوایی ارتـباط برقرار کنند و در صورت نیاز اشکالات درسی او را در ساعت ورزش و یا‌ زنگ‌ تفریح برطرف کنند.
۶.مـعلم مـربوط را بـه نحوی انتخاب کنید که گفتاری‌‌ شیوا‌ و صریح‌ داشته باشد و به عبارتی فیزیکی مناسب و بـدون مـانعی جهت برقراری ارتباط داشته باشد.
۷.اگر دانش‌آموز‌ دارای‌ آسیب‌ شنوایی در یک یا چـند زمـینه پیـشرفتی هرچند جزئی داشت و نشانه‌هایی از‌ استعداد‌ در یک عملکرد نشان داد این پیشرفت را نادیده‌ نگیرد و حتما او را تشویق کـنید بـا‌ این‌ کار شما باعث‌ تقویت عزت نفس و اعتماد به نفس کودک مـی‌شوید و اعـتماد‌ بـه‌ نفس از اصول اولیه برقراری ارتباط کلامی‌‌ است‌.
۸.از‌ دانش‌آموز دارای آسیب شنوایی بخواهید نیازها و احساسات‌ خود‌ را در صـورت امـکان بـه صورت کتبی با شما در میان بگذارد(نامه‌نگاری‌)
۹.بعضی‌ مواقع او را انفرادی به‌ اتـاق‌ خـود دعوت‌ کنید‌ و از‌ او بخواهید نظرش را در مورد‌ بعضی‌ چیزها یا افراد مثلا یکی از دانش‌آموز بیان کند.
۰۱.از معلم‌ مـربوط‌ بـخواهید حتما دروس شفاهی را مهم‌‌ تلقی کند و مانند دانش‌آموزان‌ دیگر‌ دانش‌آموز دارای‌ آسیب شـنوایی را‌ نـیز‌ شفاهی ارزشیابی کند.
۱۱.از دانش‌آموز دارای آسیب‌دیده شنوایی بـخواهید بـه‌ دروس دانـش‌آموزانی‌ که‌ از خود ضعیف‌تر هستند رسیدگی‌ کند‌
۲۱‌.در صـورت امـکان‌ از‌ یک فرد دارای آسیب‌ شنوایی‌‌ موفق دعوت کنید تا به مدرسه بیاید و در مورد نـحوه‌ مـوقعیت خود صحبت کند‌.
توصیه‌های‌ آمـوزشی
۱.در بـدو ورود دانش‌آموزان بـه‌ کـلاس‌ هـمان‌قدر که‌‌ نارسایی‌های‌ او‌ را شناسایی می‌کنید توانمندی‌های‌ او را نـیز بـشناسید.به خاطر داشته باشید که شناسایی دیرهنگام‌ و آموزش ضعیف در سال‌های‌ اولیه‌ دشـواری‌های‌ کـودک را شدیدتر خواهد کرد‌.
۲.به‌ هنگام‌ انـتقال‌ دانش‌آموز‌ از یک کلاس‌به‌کلاس‌‌ دیـگر‌ و یـا از یک مدرسه‌به‌مدرسه‌ای دیگر و به مـقطع‌ تـحصیلی دیگر لازم است کلیه‌ی اطلاعات مربوط به‌ دانش‌آموز‌ در‌ اختیار‌ معلمانشان قرار گیرد.
۳.چه در حـالت ایـستاده‌ یا‌ نشسته‌ رودرروی‌ این‌ دانـش‌‌ آمـوزان قـرار بگیرید و هنگام خـواندن،چـهره‌ی خود را با کتاب نـپوشانید یـا هنگام نوشتن روی تخته سیاه صحبت‌ نکنید.
۴.مطمئن باشید که نور از پشت سر شما‌ نـمی‌تابد کـه در این صورت چهره شما در سایه قـرار خـواهد گرفت و دانـش‌آموز دارای آسـیب شـنوایی چهره و لب‌های شما را نـخواهد دید.
۵.سعی کنید سروصدای مزاحم در کلاس را به‌ حد‌ اقل‌ برسانید.از اتاقی استفاده کنید که در سـاکت‌ترین جـای‌ مدرسه باشد.
۶.دانش‌آموز دارای آسیب شنوایی را در وضـعیتی قـرار دهـید کـه بـه راحتی بتواند چـهره‌های دیـگران را به‌ خوبی‌‌ ببیند تا از این راه مطالبی را هم بیاموزند.
۷.اطمینان حاصل کنید که دانش‌آموز شما از سمعک‌ تـجویز شـده اسـتفاده می‌کند و از سالم‌ بودن‌ آن مطمئن‌ شوید.
۸.ترکیب دو‌ حـس‌ بـینایی و شـنوایی مـی‌تواند در آمـوزش‌ دانـش‌آموزان دارای آسیب شنوایی شما را بیشتر و بهتر یاری خواهد کرد.
۹.محرک‌هایی که باعث حواس پرتی دانش‌آموز می‌ شود‌ کاهش‌ دهید.
۰۱.هنگام ارائه‌ دستور‌ عمل‌ها از واژه‌های ساده‌ و جملات کوتاه اسـتفاده کنید و مطمئن باشید که دانش‌ آموز منظور شما را فهمیده است.
۱۱.خانواده‌ی این عنصر اصلی را درگیر مسائل آموزشی‌ فرزندشان بکنید و با‌ برنامه‌ریزی‌ دقیق از مساعدت آنها در بهبود وضعیت آموزشی دانش‌آموز بهره بـگیرید.
۲۱.دانـش‌آموز دارای آسیب شنوایی را در فعالیت‌های‌ گروهی با یک دانش‌آموز شنوا هم‌گروه کنید که وی‌ او را‌ در‌ پیدا کردن‌ شماره‌ی صفحه و یا تکرار دستورات‌ معلم و مانند آنها یاری کند.
۳۱.موقعیت‌های گروهی برای دانش‌آموزان دارایـ‌ آسـیب‌ شنوایی سخت است زیرا در گروه در آن واحد چندین نفر‌ باهم‌ صحبت‌ می‌کنند.معلمان در این‌ موقعیت‌ها از آموزش چهره‌به‌چهره به دانش‌آموز دارای‌ آسیب شنوایی استفاده کـنند.
۴۱.اگـر ‌‌گفتار‌ دانش‌آموز نارساست به او فـرصت دهـید تا آنچه را که سعی دارد بیان‌ کند‌ و به‌ زبان آورد.به وی‌ کمک کنید تا از واژه‌ها و دستور زبان درست استفاده‌ کند.و برای‌ تلاش‌های وی در صحبت کردن او را تـشویق و تـرغیب کنید.
۵۱.وقتی دانش‌آموز‌ دارای نـیاز ویـژه را‌ مورد‌ توجه قرار می‌دهید سایر کودکان حاضر در کلاس را نادیده‌ نگیرید و تلاش کنید فعالیت‌هایی را طراحی کنید که‌ مشارکت تمامی شاگردان را تضمین کند.
۶۱.به منظور رعایت عدالت در مورد‌ دانش‌آموزان‌ ممکن است بـه ایـجاد ترتیبانی ویژه برای دانش‌آموز دارای نیاز ویژه نیازمند هستیم.در اینجا نمونه‌ای از این‌ ترتیبات را ارائه می‌دهیم:
الف)برای این قبیل دانش‌آموزان وقت اضافه برای‌‌ نوشتن‌ برگه‌های امتحانی در نظر بگیرید.
ب)مرسوم‌ترین روش برای آزمون توانمندی دانـش‌آموز بـا نیاز ویـژه ارزشیابی مستمر است.در این روش یادگیری‌ دانش‌آموز در طول سال تحصیلی ارزیابی می‌شود.
ج)نمونه از‌ ارزشیابی‌ مستمر:
۱.ارزشیابی پروژه:پروژه فعالیتی اسـت فردی یا گروهی‌ که براساس هدف‌های برنامه درسی طراحی می‌شود. مـی‌تواند بـه وسـیله معلم یا دانش‌آموز یا باهم‌فکری هر دو انتخاب و در کلاس‌ یا‌ خارج از آن انجام می‌شود.
۲.ارزشیابی پوشه‌ای:در این روش معلم بـرای ‌ ‌هـر دانش‌آموز پوشه‌ای فراهم می‌کند که در این پوشه‌ مجموعه‌ای از مدارک وجود دارد که معلم بـا‌ اسـتفاده‌ از‌ آن مـیزان پیشرفت دانش‌آموز را‌ در‌ حیطه‌های‌ مختلف‌ یادگیری مشخص می‌کند.
د)نقطه‌ی آغاز برای معلمان انطباق آزمون‌های معلم‌ سـاخته با نیازهای دانش‌آموزان است.سؤالات امتحانی‌ با توجه به‌ نوع‌ نیاز‌ دانش‌آموز مـناسب‌سازی می‌شود. مثلا برای گـروه دارای آسـیب‌ شنوایی‌ در کنار سوالات‌ از تصاویر گویا هم استفاده شود.
ر)نتایج امتحان را زود اعلام کنید.
هـ)سؤالات امتحانی را‌ از‌ ساده‌ به مشکل طراحی نماید.
۷۱.معرفی چند روش برای پیشرفت‌ در املای‌ دانش‌آموزان:
الف)دانش‌آموز می‌تواند به والدین خـود املا بگوید و والدین در املای خود چند کلمه را‌ اشتباه‌ بنویسند‌ تا کودک آنها را تصحیح کنند و به پدر و مادر خود نمره‌‌ بدهند‌.
ب)دانش‌آموزان با اشتباهات خود جمله بسازند.
ج)کلمات مهم درس را انتخاب کرده و به دانـش‌آموزان‌ اجـازه دهید‌ که‌ با‌ خمیربازی آنها را درست کنند که در این صورت املاء با هنر‌ و بازی‌ همراه‌ می‌شود(یادگیری‌ تلفیقی).
د)دانش‌آموزان از اشتباهات خود در املاء کلمات هم‌ خانواده،متضاد و یا‌ هم‌معنا‌ بنویسند‌(البـته در ایـنجا باید پایه‌ی تحصیلی دانش‌آموز در نظر گرفته شود).
ر)می‌توان املایی را‌ به‌ صورت پلی کپی بدون نقطه، بدون تشدید و یا به صورت لغات ناقص به‌ دانش‌آموزان‌‌ داد‌ تا آنها در جای مناسب نقطه بـگذارند و یـا تشدید قرار دهند یا لغات ناقص‌ را‌ کامل کنند.
هـ)به دانش‌آموزان اجازه دهید تا املای همدیگر را تصحیح کنند‌ ولی‌ در‌ نهایت نمره‌ها را معلم بدهد.
خ)در هنگام تصحیح املاء،معلم واژه‌ی درسـت را نـمی‌نویسد و دانـش‌آموزان‌ خودشان‌ درست لغات را از کتاب پیـدا مـی‌کنند و بـعد ما به آن املاء‌ نمره‌ می‌دهیم‌.
*لازم به تذکر است که روش‌هایی که به عنوان نمونه‌ ذکر شد نباید به عنوان‌ یک‌ واحـد‌ تـلقی شـود هر روش‌ اگر بیشتر از اندازه استفاده گردد ارزش آمـوزشی‌ خـود‌ را از دست می‌دهد.بنابراین،معلم باید روش‌های متنوع‌ املاء را در نظر بگیرد.
۸۱.سعی‌ کنید‌ سؤالات امتحان را با فاصله و خطی‌ حد اقـل کـتابی بـنویسید تا دانش‌آموزان‌ هنگام‌ خواندن با مشکل مواجه نشوند.
۹۱.متن‌ پرسـش‌ را‌ واضح و روشن بیان کنید و از زیاده‌ نویسی‌ بپرهیزید‌.
۰۲.در یک پرسش حد اکثر بیش از دو مفهوم نگنجانید.
۱۲.هنگام‌ تهیه‌ی‌ پرسش‌ها بـه تـوانایی هـمه دانش‌آموزان‌‌ توجه‌ کنید و هیچ‌گاه‌ به‌ فکر‌ طرح پرسش‌های پیچیده‌ نباشید.
۲۲.سـؤالاتی‌ را‌ در امـتحان بگنجانید که مانند آن در کلاس کار شده یا ارتباط‌ نزدیکی‌ با نمونه‌های کار شده‌ داشته باشد‌.البـته آوردن یـک سـؤال‌ ۰/۵ یا‌ ۱ نمره‌ای با طرح جدید اشکال‌ ندارد‌.
۳۲.پیش از امتحان ۰۳ تا ۰۵ دقیقه سـر کـلاس مـطالعه‌ی‌ آزاد کلاسی‌ برای‌ آن درس بگذارید تا دانش‌آموزان‌‌ آزادانه‌ سؤال‌ کنند.
۴۲.هیچ‌ وقت‌ محیط امتحان را برابی‌ دانـش‌آموزان‌‌ مـحیط جـهنمی جلوه ندهید و به پرسش‌های آنها با مهربانی پاسخ دهید.
۵۲.هنگام توزیع‌ ورقه‌ها‌ بین دانـش‌آموزان دلهـره و اضطراب در آن‌ به‌ وجود نیاورید‌ و نگویید‌ سؤالات‌‌ سخت یا آسان است‌ بهتر اسـت بـگویید کـه سؤالات از کتاب است.
۶۲.در زمان تصحیح،پاسخ‌ها را به‌ دقت‌ بخوانید و نمره‌ هر مرحله را بدهید‌.
۸۲‌.سـوالات‌ امـتحانی‌ را‌ پای تخته حل‌ کنید‌ و درباره‌ی‌ هر سؤال توضیح دهید.
۹۲.از دانش‌آموزان بخواهید که برای جـلسه‌ی بـعد پاسـخ سؤالات را‌ بنویسند‌ و به‌ کلاس بیاورند.
۰۳.از نوشتن کلمات محبت‌آمیز‌ در‌ کنار‌ نمره‌های‌‌ دانش‌آموزان‌ خودداری‌ نکنید.
۱۳.دانش‌آموزانی را کـه نـمره‌ی کم گرفته‌اند جلو جمع‌ کوچک ننمائید.
۲۳.به اولیا بگوئید به جای آنـکه از فـرزندتان بـپرسید: امروز چند گرفته‌ای؟از آنها بپرسید:امروز‌ چه یاد گرفته‌ای؟این پرسش باعث می‌شود تا فرزندتان گزارش‌ مختصری از رونـد یـادگیری خـود را در کلاس درس‌ ارائه دهد.این روش موجب افزایش مهارت سخن‌ گفتن،بهبود یادگیری و اعـتماد بـه‌ نفس‌ در او خواهد شد.
۳۳.به وسیله‌ی تکالیف درسی می‌توان بخشی از عملکرد دانش‌آموز را سنجید.دانش‌آموز در واقع با انـجام تـکالیف‌ به تقویت و بسط دانش‌ها و مهارت‌های خود می‌پردازد‌.
۴۳‌.به دانش‌آموزان توجه کنید و تـلاش کـنید این توجه‌ را نشان دهید.
۵۳.از دانش‌آموزان تشکر کـنید.
۶۳.از مـدرسه مـحیطی خوب و با نشاط‌ به‌ ویژه برای‌ دانـش‌آموزان دارای نـیاز‌ ویژه‌ بسازید.
۷۳.سرزنش نکنید،راه‌حل ارائه دهید.
۸۳.دانش‌آموزان را در پیدا کردن راه‌حل مشکلاتشان‌ یاری کـنید.
۹۳.آرام،حـرفه‌ای و خونسرد برخورد کنید.
۰۴‌.شرایط‌ مـشارکت بـا سایر دانـش‌آموزان‌ را‌ بـرای‌ دانـش‌آموزان دارای نیازهای ویژه در کلاس و مدرسه‌ فراهم کـنید.
۱۴.دلایـل متفاوت رفتار کردن خود با دانش‌آموزان‌ دارای نیاز ویژه را برای سایر دانش‌آموزان تـوضیح هـید و اجازه دهید دانش‌آموزان‌ در‌ مورد چگونگی کـار کردن با یکدیگر بـه کـنکاش بپردازند.
۲۴.معلمان مدر گسترش نـگرش‌های مـثبت در میان‌ دانش‌آموزان و والدین و حتی سایر همکاران می‌توانند مفید واقع شوند.
۳۴.روش استفاده از‌ وسایل‌ کـمک شـنوایی‌ را به‌ همکلاسان دانش‌آموزان دارای نیاز ویـژه تـوضیح دهـید.
۴۴.همه‌ی دانش‌آموزان را در تـمامی فـعالیت‌های مدرسه‌‌ درگیر نمائید.
۵۴.طـوری بـایستید که همه‌ی دانش‌آموزان شما را ببینند‌.
۶۴‌.واضح‌ صحبت کنید طوری که صدایتان در تمام‌ کلاس مـنتشر شـود.(صدایتان را کمی بلند کنید اما فـریاد‌ ‌‌نـکشید‌.)
۷۴.تا حـد امـکان دانـش‌آموز دارای نیاز ویژه را در نزدیکی خـود و تخته‌ی‌ کلاس‌ قرار‌ دهید.
۸۴.اگر فضای کلاس اجازه دهد فضایی را برای کار انفرادی کوتاه‌مدت بـا دانـش‌آموز‌ دارای نیاز و یژه‌ اختصاص دهید.
۹۴.نمودارها و لوحـه‌های تـصویری را در سـطح دیـد‌ دانـش‌آموزان نصب کنید.
۰۵‌.هـنگام‌ طـراحی یک درس به نتایجی که در وهله‌ی‌ نخست برای همه دانش‌آموزان کلاس و سپس برای‌ دانش‌آموزان دارای نیاز ویژه در نـظر گـرفته شـود؛ بیاندیشید.
۱۵.اگر دانش‌آموز بتواند اشیاء را ببیند‌ و لمـس کـند قـادر خـواهد بـود بـهتر آنها را بشناسد.
۲۵.کلمات کلیدی درس را در آغاز تدریس برای‌ دانش‌آموزان فهرست کنید.
۳۵.به هنگام دادن تکلیف نیاز ویژه دانش‌آموز خود را‌ در‌ نظر بگیرید و برای او تکلیفی ویژه تدوین کنید.
۴۵.گاهی لازم است بـرای دانش‌آموز دارای نیاز ویژه‌ برنامه‌ی انفرادی در نظر گرفته شود.برای این کار لازم‌ است وقتی دانش‌آموزان‌ یک‌ کلاس روی فعالیتی‌ آموزشی کار می‌کنند.معلم وقت خود را به یک یا دو دانش‌آموز دارای نیاز ویـژه اخـتصاص دهد تا نکات‌ اصلی درس را با آنها تمرین نماید‌.
۵۵‌.سطح توانمندی،علائق و نیازهای ویژه را مشاهده و ارزیابی کنید.
۶۵.دانش‌آموز دارای نیاز ویژه را با یک دانش‌آموز تواناتر در یک گروه قرار دهید.
بفرستید و بهتر است به مـدت ۰۲ دقـیقه و تا پایان زنگ‌ همان جا بماند‌.
۳.هنگامی‌ که‌ چنین دانش‌آموزی تکلیفی را بـه دلیـل‌ ناتوانی نمی‌تواند پی‌گیری نماید،در تکلیف تغییری‌ ایـجاد کـنید‌(بـرای مثال آن را کوتاهتر یا آسانتر کنید)تا بـه ایـن ترتیب موقعیت‌ بیشتری را تجربه کند‌.
۴.به‌ آنها دستورهای روشن و مراحله‌ای بدهد تا آنـها را دنـبال کنند.از روش‌های خرد کردن هـدف و الگـوسازی‌ بسیار اسـتفاده کـنید.
۵.رفـتارهای مطلوب و قابل قبول را شناسایی کنید و پاداش دهـید(پاداشـهای بیرونی)فقط‌ ممکن است این‌ پاداشها انگیزش درونی دانش‌آموز را برای تکلیف‌ خـاص کـاهش دهند.بنابراین،از این پاداش‌ها نباید بـرای‌ تکلیف‌هایی که دانش‌آموز پیـش از آن در آن تـکلیف‌ انگیزش درونی داشته‌ استفاده‌ کـرد.
۶.رفـتارهای نامناسبی که برای دیگران خطرناک نیست‌ چشم‌پوشی کنید.اما از تلاش‌های آنها برای آزار دیـگر دانـش‌آموزان چشم‌پوشی نکید با روش محروم کـردن‌ خـفیف بـا این موارد مـقابله کـنید‌.
رفتار‌ کناره گیرانه(اجـتنابی)
رفـتار دانش‌آموز کناره‌گیر و منفعل نگران‌کننده‌ است و در واقع آنها از بدترین وضعیت روان شناختی‌ برخوردار دارند و خود را نـیز نـاتوان برای‌ پاسخگوگی می‌دانند و خود در آن‌ مـحیط‌ دسـت می‌کشند. آنـها در واقـع دچـار درماندگی آموخته شده هـستند.آنها را می‌توان در کلاس نگه داشت و سرجایشان نشاند اما در ذهن خود همواره در جاهای دیگری هستند(کـناره‌‌ گـیری‌ روان‌ شناختی)و جزئیات درس را مورد‌ مشاهده‌‌ قـرار‌ نـمی‌دهند.روشـن اسـت کـه آنها در درسهای خـود پیـشرفت چندانی ندارند که این امر احساس ناکارآمدی‌ را در آنها تقویت می‌کند‌.
مشکل‌ دیگر‌ آنها کنارگیری فیزیکی اسـت آنـها از مـوقعیت‌های تهدیدکننده‌ فاصله‌ می‌گیرند زمانی که از آنها خـواسته مـی‌شود بـا هـمسالان خـود در گـروه‌های کوچک‌ کار کنند دانش‌آموز کناره‌گیر بعضا صندلی‌ خود‌ را‌ از گروه عقب می‌کشند تا کمترین تماس را با آنها‌ داشته‌ باشد رفتار آنها از سوی دیگران اغلب به عنوان خجالت‌ کـشیدن تفسیر می‌شود اما در واقع رفتار‌ این‌ گروه‌ از دانش‌آموزان چیزی بیش از خجالت کشیدن یا کناره‌ گیری ساده‌ است‌.این رفتار از بی‌اعتمادی به خود و توانایی‌های خود برای کار کردن شایسته در محیط نـاشی‌ مـی‌شود‌ افرادی‌ که‌ رفتار کناره‌گیرانه نشان می‌دهند اغلب افسرده و غمگین هستند.
راهبردهایی برای معلمان در‌ هنگام‌ کار‌ با دانش‌آموزان کناره‌گیر
۱.این دانش‌آموزان را با هیچ‌گونه انتخابی چه تحصیلی‌ و چه اجتماعی مواجه‌ نـسازید‌.
۲.بـه‌ آنها دستورهای روشن و مرحله‌ای بدهید تا پیروی‌ کنند.از روش‌های خرد کردن هدف و الگوسازی‌ نیز‌ استفاده کنید.
۳.پس از شکست خوردن در یک تکلیف،دشواری آن‌ را از‌ راهـ‌ کـوتاه‌تر‌ کردن و یا انجام مشترک آن کـاهش‌ دهـید پس از آن در گفتگوی بعدی با‌ آنها‌ شباهت‌های‌ میان موقعیت‌های تحصیلی گذشته‌شان و تکلیف فعلی را یادآوری کنید.
۴.آنها را با‌ دانش‌آموزان‌ تکلیف‌ مدار و اجتماعی همراه‌ کنید و آنها را تشویق کـنید کـه به پرسش‌ها هم پاسـخ‌ دهـند و کار‌ را‌ هم کنترل کنند.
۵.کوچکترین رفتار تازه،جامعه‌گرا و یا مولد را از سوی‌ آنها‌ با‌ تمجید و پاداش شناسایی کنید(با این حال‌ مراقب باشید که این پاداش‌ها در برابر کارهایی‌ که‌‌ دانش‌آموز‌ در آنها انـگیزش درونـی داشته نباشد).
۶.رفتار کناره‌گیرانه را ابتدا نادیده بگیرید‌ و منتظر‌ برطرف شدن آن باشید بعد به طرف دانش‌آموز بروید و برای یک یا دو لحظه به او‌ توجه‌ کنید و بعد به طرف‌ دیگری بروید اگر رفـتار کـناره‌گیرانه بیش از چـند‌ دقیقه‌‌ ادامه یافت به آرامی مداخله کنید و توجه‌ دانش‌آموز‌ را‌ به فعالیت کلاس جلب کنید.
۸.هنگامی که‌ آنـها‌ به‌طور کامل نسبت به محیط خود بی‌ توجه هستند از نظر فـیزیکی بـه‌ آنـها‌ کمک کنید تکالیف‌ تعیین شده‌ را‌ انجام دهند‌(برای‌ مثال‌،مداد را بردارید و آن را در‌ دست‌ او بگذارید،صفحه مربوط را باز کـنید ‌ ‌دسـت او را بگیرید به‌ تکلیف‌ موردنظر اشاره کنید و از او انجام‌ آن را بخواهید یا‌ به‌ دانش‌آموز در ترسیم‌ تـصویری از‌ راهـ‌ قـرار دادن قلم مو در دست او برای‌ چگونگی حرکت دادن آن کمک‌ کنید‌.)
۹.هرچند دقیقه یک بار در‌ کنار‌ آنها‌ قـدم بزنید و رفتارهای‌ مناسب‌ آنها را شناسایی و آن‌ را‌ انجام دهد رفتار یا کار بعدی را مـشخص کنید تا او آن را انجام‌ دهـد‌ و پس از آن بـه طرف دانش‌آموز‌ دیگری‌ بروید.
به‌طور‌ کلی‌ ارائه‌ بازخورد مثبت،ارائه بازخوردهای‌‌ مداوم،نشان دادن واکنش‌های تشویق‌آمیز به مسائل‌ یادگیری و رفتاری،پرسیدن سؤال‌هایی که منجربه‌ دادن پاسخ‌های‌ درست‌ از طرف دانش‌آموز تلفیقی‌ (ویژه)می‌شود‌،نشان‌ دادنـ‌ واکنش‌ کم‌ در برابر بدرفتاری‌ها‌،استفاده‌ اندک از واکنش‌های تنبیهی و انتقادی و ادب کردن کودکان در موارد نادر باعث‌ موقعیت این دانش‌آموزان خواهند‌ گردید‌.با‌ آرزوی‌ توفیق کسانی که کمک به انسان‌ها‌ را‌ سرلوحه‌ کار‌ خود‌ قـرار‌ دادهـ‌اند.
منابع:
-روی مک کانکی و همکاران(بی‌تا)درک و پاسخگویی به نیازهای کودکان در کلاس‌های فراگیر،(ترجمه‌ی ابو الفضل سعیدی با همکاری سوسن ضیایی نجف آبادی و رضا برادری‌ ۳۸۳۱).ناشر:سازمان آموزش و پرورش استثنایی.
-رندی موبرگ(بـی‌تا)روشـ‌های انفجاری تدریس،(ترجمه‌ی پرویز امینی،۸۷۳۱).انتشارات مدرسه.
-غلامرضا خضرلو ۰۸۳۱)،آموزش و پروش تلفیقی.نشریه آموزشی و تربیتی پیوند شماره‌های ۹۰۳‌-۰۱۳‌-۱۱۳.
-دانیل پی،هالاهان جیمزام،کافمن(بی‌تا)کودکان استثنایی مقدمه‌ای بر آموزش‌های ویژه،(ترجمه‌ی مـجتبی جـوادیان ۲۷۳۱). مؤسسه‌ی چاپ و انتشارات آستان قدس رضوی-مشهد.
-چرچیل.ال.اسپالدینگ(بی‌تا)انگیزش‌ در‌ کلاس،(ترجمه‌ی محمد رضا نائینیان،اسماعیل بیابانگرد،۳۸۳۱)،تهران انتشارات مدرسه.
-سازمان ملل متحد(بی‌تا)ناتوانی،وضعیت،استراتژها و تـدابیر،(تـرجمه‌ی جـواد صالحی،۲۷۳۱‌).تهران‌ سازمان بهزیستی کـشور.