دستهای فرشتگان: گروه سرود ناشنوایان قم

دستان فرشته
گروه سرود ناشنوایان قم

علی فرکی
چند سال قبل، وقتی دوستم گفت می‌خواهم به مراسمی بروم که ناشنوایان سرود اجرا می‌کنند، با خودم فکر کردم پارادکس جدی اینجا مطرح است. ناشنوا یعنی کسی که توان سخن گفتن و شنیدن ندارد. در قدیم آنان را کر و لال می‌نامیدند، سه دهه است آنان را ناشنوا یاد می‌کنند ولی مثل اطلاق روز بر شب و روز، ناشنوایی هم اطلاق بر نشنیدن (ناشنوایی) و تکلم نکردن می‌کند.
سرود یعنی خواندن، سخن گفتن، فریاد کشیدن، صدا را منظم و آهنگین کردن. اما سرود ناشنوایان پارادکس و تناقض نمایی دارد. چون ناشنوا یعنی فقاد صوت و سخن و سرود یعنی صوت و سخن.
این گروه ناشنوا درست است که صوت و سخن ندارند ولی با هنرنمایی و حرکات موزون دست و سر و بدن و حرکت دادن لب‌ها آنقدر زیبا با جمع حاضر ارتباط برقرار می‌کنند که غیر ممکن است حتی یک نفر از جمع زیاد مجذوب آنان نشود. در سرود صرف سخن گفتن مطرح نیست بلکه خواننده آنچنان هنرمندانه و با استفاده از ظرافت‌های هنری کلمات و جملات را ادا و بیان می‌کند که مخاطبان شیفته او می‌شوند. اما ناشنوایان چکار کنند و چگونه اجرا کنند تا تمامی ظرافت‌ها و هنرنمایی‌های خواننده عادی را اجرا کند. واقعاً کار مشکی است. مشکل‌تر اینکه نه تنها مفاهیم را منتقل کنند، بلکه جمع را تحت تأثیر قرار داده بطوری که همه به گریه افتاده و محزون یا شادی و شوق بر همه عارض شود. کسی تا نبیند و اجرای گروه سرود دستان فرشته را مشاهده ننماید،‌ ملتفت اهمیت کار آنان نمی‌شود.
چند اجرای این گروه را که دیدم به یک حس و حال دیگر هم پی بردم و آن دلسوختگی، آسیب مندی اجتماعی و درد و دغدغه داشتن آنان است. همانطور که خواندن یک انسان بی درد که همه انواع امکانات در اختیارش است و کمبودی در زندگی ندارد با خواندن یک انسان پر از نیاز و تمنا و خواهش، مملو از مشکلات و دغدغه با فرزند سرطانی، مادر روی تخت بیمارستان و ده‌ها مشکل دیگر بسیار متفاوت است. در سرود ناشنوایان، اینان به گونه‌ای اجرا می‌کنند که گویا هزاران مشکل در زندگی آنها هست و الآن از دست، پا و لبان آنها بیرون می‌ریزد. حرکات آنان فریادهایی است که می‌گوید چند روزی است غذای گرم نخورده‌ام، فرزندم به دلیل نداشتن امکانات تحصیلی،‌ به مدرسه نمی‌رود، چند سال بدون اشتغال، به هر جا می‌روم وقتی می‌بینند، ناشنوا هستم، دست ردّ به سینه‌ام می‌زنند و … ، همه اینها را می‌توان از حرکات آنان فهمید؛ گویی مجموعه حرکاتشان فریادهایی است که انسان را دچار احساسات عمیق می‌کند و لحظاتی به افکار عمیق و با خود آگاهی محیطی فرو می‌رود. غم عجیبی بر انسان متولی می‌گردد.
وقتی گروه دستان فرشته، امسال در نمایشگاه قرآن کریم در تهران، در محضر و جلوی چشمان صدها انسان و حضور معاون محترم وزیر فرهنگ و ارشاد، حجت الاسلام آقای حشمتی و رئیس شورای شهر تهران آقای مسجد جامعی سرود اجرا کردند، اینان که صدها مراسم رفته و اجراهای مختلف دیده‌اید، بسیار تحت تأثیر قرار گرفته بودند و اظهار می‌کردند تا حالا چنین چیزی ندیده‌اند.
اجراهای سال ۱۳۹۳
مدیر گروه آقای علی فرکی، گزارشی از اجراهای این گروه در سال جاری جهت آشنایی بیشتر مردم ذیلاً تقدیم می‌کند:
۱. به مناسبت میلاد حضرت فاطمه زهرا(س) و روز زن
حضار: ناشنوایان عضو کانون ناشنوایان
تاریخ و زمان: ۳۱ فروردین ۱۳۹۳، ساعت ۳۰/۱۵
مکان: قم،‌ نمازخانه سازمان ملی جوانان (معروف به مجتمع نواب)
نوع مراسم: جشن و شادی و تبریک ولادت حضرت فاطمه، برگزاری مسابقه و اهدای جوایز.

۲. به مناسبت ولادت حضرت امام محمد باقر(ع) و سالروز شهادت استاد مطهری و روز معلم.
حضار: دعوت ناشنوایان استان قم همراه با خانواده‌های آنها.
تاریخ و زمان: ۱۲ اردیبهشت ۱۳۹۳؛ ساعت ۱۶
مکان: نمازخانه سازمان ملی جوانان
نوع مراسم: سرگرمی، تئاتر توسط گروه نمایش ناشنوایان و برگزاری مسابقه و اهدای جوایز

۳. به مناسبت عید مبعث حضرت رسول اکرم(ص)
حضار: خانواده‌های ناشنوایان استان قم
تاریخ و زمان: ۶ خرداد ماه ۱۳۹۳، ساعت ۳۰/۱۶
مکان: نمازخانه سازمان ملی جوانان
نوع مراسم: نمایش گروه کانون ناشنوایان، اجرای مسابقه و اهدای جوایز.

۴. به مناسبت میلاد با سعادت امام حسین(ع) و حضرت ابوالفضل(ع) و امام سجاد(ع)
حاضران: خانواده‌های ناشنوایان عضو کانون ناشنوایان
تاریخ و زمان: ۱۳ خرداد ماه ۱۳۹۳، ساعت ۳۰/۱۶
مکان: نمازخانه سازمان ملی جوانان
نوع مراسم: جشن، اجرای مسابقه مذهبی، گفت‌وگو و درد دل، اهدا جوایز به اسامی حسین، سجاد و ابوالفضل در ناشنوایان

۵. به مناسبت میلاد با سعادت حضرت علی اکبر و روز جوان
حاضران: مردم قم و خانواده ناشنوایان و معلولین
تاریخ و زمان: ۱۹ خرداد ماه ۱۳۹۳؛ ساعت ۳۰/۱۶
مکان: سالن سازمان ملی جوانان قم
نوع مراسم: جشن، مسابقه مذهبی، سخنرانی

۶. به مناسبت ولادت امام مهدی(عج) روز نیمه شعبان
حاضران: ناشنوایان عضو کانون ناشنوایان قم و دیگر ناشنوایان
تاریخ و زمان: ۲۳ خرداد ماه ۱۳۹۳
مکان: سالن سازمان ملی جوانان
نوع مراسم: جشن، مسابقه مذهبی و اهدا جوایز

۷. جلسه بحث و گفتگو با عنوان جوان پرسشگر و مسئول پاسخگو
حاضران: معاون استانداری استان قم، جوانان و گروههای فعال در عرصه معلولین
تاریخ و زمان: ۲ تیرماه ۱۳۹۳
مکان: سالن بعثت سازمان ملی جوانان قم
نوع مراسم: سخنرانی برای حاضران، طرح مشکلات و کمبودها توسط معلولین و پاسخ مسئولین

۸. به مناسبت جشنواره سراسری سوره عبس
حاضران: رئیس شورای شهر تهران، معاون وزرات فرهنگ و ارشاد، مدعوین معلول از شهرهای مختلف
تاریخ و زمان: ۲۰ تیرماه، ساعت ۱۰ شب
مکان:‌ غرفه دفتر فرهنگ معلولین در بیست و دومین نمایشگاه بین‌المللی قرآن کریم
نوع مراسم: مسابقه جهت فهم و درک ده آیه نخست سوره عبس و اهدای جوایز

۹. به مناسبت افتتاح مرکز رعد فاطمیه قم
حاضران: مسئولان و رؤسای ادارات قم، مدعوین از خیرین و مراکز معلولین قم.
تاریخ و زمان: ۲۵ اردیبهشت ۱۳۹۳، ساعت ۶ بعدازظهر
مکان: سالن اجتماعات مرکز رعد فاطمیه قم
نوع مراسم: معرفی رعد فاطمیه قم؛ سخنرانی رؤسا و مسئولین، اجرای سرود

دیگر فعالیت‌ها
گروه سرود دستان فرشته علاوه بر اجرای سرود و همخوانی در مراسم، برای تفریح و اوقات فراغت گروه هم برنامه‌هایی اجرا می‌کند. برای نمونه:
– سفر به همدان
در ۱۸ اردیبهشت ۱۳۹۳ گروه به اردوی همدان برده شد. اعضای گروه جهت تفریح و سیاحت و مطالعه طبیعت و آثار باستانی به همدان رفتند. در مسیر رفت در شهر ساوه از برخی اماکن تاریخی بازدید شد. در همدان و اطراف همدان مثل غار علی‌صدر بازدید شد. نیز در طول سه روز سفر ورزش و مسابقه و برنامه‌های گفتگو هم وجود داشت.
– پیاده روی تا مسجد جمکران
در ۲۴ خرداد ۱۳۹۳، ساعت ۹ صبح گروهی از ناشنوایان همراه خانواده از راه بلوار پیامبر اعظم به طرف جمکران راه افتادند. در مسیر بحث و گفتگو و پذیرایی وجود داشت تا غروب بودند، ظهر هم نماز جماعت بود.

دعوت گروه و اعضای کانون به دفتر فرهنگ معلولین:
به تاریخ ۱۹ خرداد ۱۳۹۳، به دعوت مدیر این دفتر، مدیر، معاونان و همه اعضای کانون ناشنوایان قم دعوت شدند. ساعت ۱۱ مدیر دفتر جلسه‌ای در زمینه هم اندیشی داشت. هدف از برگزاری این جلسه درک بیشتر از موانع و فعالیت‌های یکدیگر و افزایش تفاهم و پیداکردن راه‌های همکاری برای آینده بود.
حدود ۵/۱ ساعت، ناشنوایان صحبت کردند، هر کس حق داشت آزادانه مشکلات خود را بگوید. در پایان جلسه قرار شد: ۱- برای گروه سرود در سایت و مجله توان‌نامه تبلیغ شود؛ ۲- نامه‌های درخواست مساعدت را به حاج آقا شهرستانی برسانند؛ ۳- گزارش‌هایی از فعالیت‌های کانون توسط مدیریت کانون به دفتر داده شود تا در مجله درج شود؛ ۴- طرحی توسط مدیریت کانون برای برگزاری همایش بررسی مشکلات ناشنوایان نوشته و آورده شود، در تدوین طرح نهایی و اجرای آن، دفتر کمک کند.
در پایان جلسه دفتر به هر یک از حضار یک انگشتر نقره با نگین از سنگ اصیل و یک قطعه پارچه از ضریح امام علی(ع) و یک دوره آثار دفتر را اهدا‌ کرد. سپس به صرف نهار دعوت شدند.

اعضای گروه
این گروه حدود بیست نفر زن و مرد هستند. یک نفر از آنها در فاصله ۲۰ متری با علائم و اشارات گروه را راهنمایی می‌کند. یک دختر بچه حدود ۶ ساله به نام زینب پیش قراول است و جلوی گروه می‌ایستد. این دختربچه استعداد خوبی دارد به طوری که بدون دیدن اعضای گروه در پشت سر، حرکات را به خوبی اجرا می‌کند. اعضاء گروه به صورت نیم دایره،‌ نشسته و ایستاده شکل می‌گیرند و باید با فاصله ۵/۱ تا ۲ متری از هم باشند تا به هنگام اجرا با هم تصادف نداشته باشند. از اینرو محوطه بزرگی حدود ۵۰ متری نیاز است.
گروه خانم‌ها لباس‌های گشاد و سفید دارند و آقایان با کت و شلوار و پیراهن سِت می‌آیند.
به هنگام اجرای آنها، موسیقی متناسب با موضوع و متنی که اجرا می‌دانند پخش می‌شود. نیز حتماً باید صحنه نور پردازی داشته و متناسب با ریتم و ملودی و حرکات، نورها هم به کمک حرکات آمده و تحرک را مضاعف می‌کنند.

زحمات و تلاش‌ها
برای شکل گیری چنین گروهی، حداقل ۲ سال باید نیرو شناسایی کرد آموزش داد و خلاصه هزینه‌هایی مصرف کرد تا گروهی منسجم و کارآمد شکل گیرد.
چون حامی و پشتیبان جدی وجود نداشته، با برخی کمک‌های مردمی، لباس‌ها و برخی وسایل تهیه شده است ولی هنوز کفش ندارند و فاقد بسیاری از امکانات دیگر می‌باشند.

خواهش از مردم
مردم برای عروسی فرزندشان یا مراسم جشن ولادت ائمه(ع) یا جشن‌های ملی یا مراسم عزاداری می‌توانند این گروه را دعوت کنند. البته متناسب با نوع مجلس، ساختار گروه قابل تغییر است.
گاه برای عروسی، گروه ارکستر می‌آورند و هزینه بسیار مصرف می‌نمایند. در حالی که اگر این گروه دعوت شوند، حواشی و پیامدهای منفی را نخواهد داشت و چون کمک به ارتقاء و توسعه گروه است،‌ اصل عمل مطلوب است.
این گروه نه تنها تأثیر منفی ندارد بلکه تأثیرات مثبت فراوان که بر جای می‌گذارد،‌ بسیار مهم است. به برخی از این تأثیرها اشاره می‌کنم:
۱- بر خلاف گروه ارکسترها که اغلب سبک و روش غربی را ترویج می‌کنند این گروه مفاهیم دینی و معارف مذهبی را ترویج می‌کنند.
۲- گروه‌های ارکستر سبک‌ها و شیوه‌های مبتذل در نوع لباس پوشیدن، سخنان فکاهی و جُک‌های مسخره را در جامعه و در بین حضار رواج می‌دهند، اما گروه سرود دستان فرشته الگوی مطلوبی در سبک لباس و دیگر مسائل ترویج می‌نمایند.
۳- گروه دستان فرشته و دیگر گروه‌های هنری معلولین حداقل یک تأثیر خواهد داشت و آن این نکته است:‌ ما به عنوان کسانی که معلولیت داشته و فاقد امکانات لازم برای پیشرفت هستیم، با تلاش و کوشش توانسته‌ایم به مراحل عالی علم و هنر دست یابیم، شما با اینکه همه امکانات خدادادی را دارید، باید بیش‌تر از ما تلاش و کوشش داشته باشید.
۴- مردم متدین و میهن دوست با دعوت این گروه و دیگر گروه‌های مشابه حداقل دل آنان را شاد کرده و می‌دانند مردم به فکر آنها هستند. این نکته بسیار در روحیه آنان تأثیر دارد.
۵- غیر از تأثیر روانی فوق، دعوت از آنان در معیشت و ارتقای وضعیت آنان مؤثر خواهند شد. از اینرو به دستور معصومین(ع) عمل خواهد شد که به جای پرداخت پول به افراد بی بضاعت، برای آنا کار ایجاد کنید.
۶- گروه دستان فرشته به حداقل راضی است و همین اندازه که هزینه تردد آنان پرداخت شود راضی هستند.
مردم مسلمان با دعوت از این گروها، علاوه بر اینکه از معلولین حمایت کرده و موجب پیشرفت تحصیلی و علمی آنان را فراهم نموده‌اند، به سخنان امام علی(ع) و امام حسین(ع) که صریحاً دستور فرموده به امور کسانی که معلولیت دارند اهتمام کنید، جامعه عمل می‌پوشانند.
مردم می‌توانند از طریق آدرس وبلاگ sorod-qom.blogfa.com یا وب سایت دفتر فرهنگ معلولین درخواست خود را برای گروه فرستاده و آنان را دعوت نمایند.