پرسش توان خواهان و پاسخ های آیت الله العظمی سید علی سیستانی
پرسش‌های توان‌خواهان متعهد و مؤمن و
مجموعه پاسخ‌های حضرت آیت الله العظمی سیدعلی سیستانی مدظله
۱. شخص مریض یا آسیب دیدهای که نشسته نماز میخواند قیام متصل به رکوع او چگونه است؟
اگر بر زمين نشسته است كافي است به قدري خم شود كه پيشاني موازي زانوها شود.
۲. فردی که در نماز به سختی میایستد در صورتی که به زمین بیافتد و دو مرتبه برخیزد آیا نمازش اشکال دارد؟
اشكال ندارد.
۳. با توجه به اینکه افراد ناشنوا بخصوص ناشنوای مطلق که اصلاً تکلم ندارند یا تکلم بسیار نامفهومی دارند در خواندن نماز مشکل دارند و برای آنها اداء کلمات نماز مشکل است اگر از دل بگذرانند کافی است یا باید در حد امکان ادا نمایند؟
اگر ناشنواي مطلق است و لفظ كبير را اصلاً نمي‌داند زبان و لبها را به همان نحو كه در تكبير حركت داده مي‌شود حركت دهد و با انگشت به نحوي اشاره كند كه اين معني را برساند اگر ممكن باشد و اگر ممكن نيست به هر نحو كه مي‌تواند اشاره كند و اگر ناشنوايي عارض شده و لفظ كبير را به ياد دارد به مقدار ممكن لفظ را ادا كند و اگر اصلاً ممكن نيست مانند ناشنواي مطلق عمل كند ولي لفظ تكبير را به قلب بگذراند.
۴. آیا به فرد کم توان ذهنی، ناشنوا، معلول جسمی- حرکتی که نماز را غلط میخواند لازم است تذکر دهیم؟
اگر ممكن باشد بايد به مقدار تمكن، به او تفهيم شود.
۵. کسی که بر اثر کهولت سن یا بیماری و آسیب دیدگی نتواند به اندازه رکوع خم شود چه باید بکند؟
به هر مقدار كه عرفاً صدق ركوع كند خم شود و اگر ممكن نشد با سر اشاره به ركوع كند و اگر ممكن نبود با چشم اشاره كند.
۵. شخصی که نشسته نماز میخواند برای رکوع باید چه اندازه خم شود؟
اگر بر زمين نشسته است كافي است به قدري خم شود كه پيشاني موازي زانوها شود.
۶. حکم نماز آسیبدیدگان جسمی – حرکتی که همواره میبایست از کفشهای طبی استفاده کنند چیست؟
با همان كفش نماز بخوانند.
۷. عدم تماس هفت موضع هنگام سجده برای معلولین چه حکمی دارد؟
ضرورت ندارد.
۸. کسی که یکی از انگشتان دستش کج میباشد و مثل بقیه انگشتان به راحتی روی زمین قرار نمیگیرد وظیفهاش چیست؟
لازم نيست بر زمين بگذارد.
۹. افرادی که کف دستشان عادی نیست چگونه باید کف دست را به زمین بگذارند آیا لازم است جای متناسب با کف دست درست کنند؟
اگر ممكن است طوري دست را بر زمين بگذارند كه همه كف دست تقريباً به زمين برسد و اگر ممكن نشد به همان نحو كه ممكن است اكتفا كند.
۱۰. کسی که یکی از انگشتان شصت پایش کج است و مثل بقیه انگشتها به راحتی روی زمین قرار نمیگیرد وظیفهاش چیست؟
هر قسمتي از انگشت شصت بر زمين باشد كافي است و اگر ممكن نيست ساقط است.
۱۱. معلولینی که دست و پای آن مصنوعی است هنگام سجده و قرار گرفتن مواضع سجده بر زمین چه تکلیفی دارند؟
واجب نيست دست يا پاي مصنوعي را بر زمين بگذارند.
۱۲. آيا دست مصنوعي در حكم و مثل دست طبيعي است و در جبيره به هنگام وضو بايد دست مرطوب بر آن كشيده شود؟
خير لازم نيست شسته شود.
۱۳. معلولاني كه دست يا پاي آنان مصنوعي است هنگام غسل كردن چه تكليفي دارند؟ آيا ترتيب شستشو بايد حتماً مراعات گردد؟
لازم نيست شسته شود.
۱۴. آيا در مواردي كه بر ديدن مورد يا حادثه يا شخص تأكيد شده؛ مثلاً در دعاوي، شهادت شخص نابينا(اعمي) مقبول است؟
مقبول نيست.
۱۵. مدارس استثنایی اداره آموزش و پروش، بیشتر توسط کمک خیرین اداره می‌گردد، چون سرانه دریافتی دولتی جوابگوی مخارج نیست. نیز با توجه به اين که این مدارس در ایام نوروز و تعطیلات، در لیست اسکان معلمان و مسافران نوروزی توسط ادارات آموزش و پرورش قرار می‌گیرند و اين باعث تحمیل هزینه‌های گزاف قبوض آب، برق و گاز بر آنان می‌شود. از سوی دیگر اداره معلولین در این مدارس هزینه‌های فراوان طلب می‌کند.
سؤال مشخص اینست که معمولاً مردم کمک‌هایی به منظور کمک به دانش آموزان استثنایی به این مدارس می‌دهند؛ حال قبوضی که برای اسکان مسافران مضاعف شده، آیا می‌توان با آن کمک‌ها پرداخت کرد؟
جايز نيست.
۱۶. اگر وليّ فرد كم‌توان ذهني(ديوانه و مجنون) خمس يا زكات مال او را نپردازد مي‌تواند در آن مال تصرف كند؟
جايز نيست.
۱۷. آيا پرداخت خمس و زكات بر افراد كم‌توان ذهني و ديگر معلولان واجب است؟ لازم به تذكر است معلولين به چهار دسته نابينا، ناشنوا(كرو لال)، ناتوان در حركت دست و پا (حركتي كه اصطلاحاً فلج ناميده مي‌شوند) و ناتوان ذهني (اصطلاحاً ديوانه ناميده مي‌شوند) طبقه‌بندي شده‌اند.
كسي كه ادراك در حد تكليف دارد بايد خمس بدهد و كسي كه ندارد وليّ او بايد خمس اموالش را بدهد.
۱۸. فرد آسيب ديده بينايي كه ديد چشم او ضعيف است و مي‌ترسد كه روزه براي بقيه ديد او ضرر داشته باشد تكليفش چيست؟
روزه بر او واجب نيست ولي بايد با رسيدن رمضان سال بعد فديه بدهد.
۱۹. استفاده از اسپري در حال روزه براي كساني كه تنگي نفس دارند چه حكمي دارد؟ آيا موجب ابطال روزه مي‌شود؟
اگر محتوي گاز است كه به ريه وارد مي‌شود مبطل نيست.
۲۰. تكليف روزه‌داري كه هميشه از لثه‌اش خون مي‌آيد چيست؟
خون مختصري كه در آب دهان مستهلك مي‌شود مبطل نيست.
۲۱. روزه‌داري كه به دليل نوعي معلوليت، دهانش دائماً باز است و توانايي بستن آن را ندارد و امكان دخول گرد و غبار يا چيزهايي ديگر به دهانش هست، از طرف ديگر بعضي از آنان توانايي كنترل بلعيدن را ندارند و هر چه به فضاي دهان وارد شود غورت داده مي‌شود. بفرماييد وظيفه اين افراد در روزه چيست؟
روزه‌اش صحيح است.
۲۲. اگر فرد كم‌توان ذهني از روي كم‌تحملي در ملأ عام روزه‌اش را بخورد تعزير مي‌شود؟
خیر.
۲۳. آيا كسي كه مرتب غش مي‌كند و تشنج دارد روزه بر او واجب است؟
اگر روزه براي او ضرر ندارد بايد روزه بگيرد و با غش كردن در روز باطل نمي‌شود.
۲۴. آيا گرفتن روزه براي افراد هموفيلي و انسوليني واجب است؟
معيار، توانايي و نبودن ضرر و حرج است.
۲۵. معلوليني كه از لحاظ جسمي ضعيف هستند و از نظر اقتصادي و تغذيه مشكل دارند حكم روزه براي آنان چگونه است؟
اگر نمي‌توانند يا براي آنها حرج و مشقت شديد دارد يا خوف ضرر است واجب نيست.
۲۶. آيا لازم است بعد از فوت افراد معلول روزه‌هاي قضا شده آنان به جا آورده شود؟
اگر وصيت كند لازم است، وگرنه لازم نيست.
۲۷. مريضي كه سكته كرده و مدتي بستري بوده و فاقد حس و حركت و شعور است آيا نماز از او ساقط است يا خير؟ و بعد از او ورثه بايد نمازهاي او را قضا كنند يا ضرورتي ندارد؟
ساقط است و قضا ندارد.
۲۸. در نماز جماعت آيا اقتدا به آسيب‌ديده گويايي جايز است؟
جايز نيست.
۲۹. آيا شخص آسيب‌ديده گويايي(اخرس) مي‌تواند به آسيب‌ديده گويايي ديگر(اخرس ديگر) اقتدا كند؟
به احتياط واجب نمي‌تواند.
۳۰. جهر و اخفات در نماز به هنگام قرائت حمد و سوره براي افراد لال چه حكمي دارد؟ آيا تكليف از آنها ساقط است؟
قرائت ساقط است و با اشاره نماز بخواند.
۳۱. اگر بعد از آمپول‌زدن كمي خون بيايد و به وسيله پنبه خشك پاك شود ولي آب كشيدن آنجا را فراموش كند نماز با اين حالت چه حكمي دارد؟
صحيح است.
۳۲. آيا محل خون كه كاملاً پاك شده و هيچ علامت و رنگ خون باقي نمانده، پاك است؟
نجس است.
۳۳. بيماران پوستي كه پوست دست يا پاي آنها مي‌ريزد آيا خود پوست جدا شده نجس است؟ موضعي كه پوست از آنجا جدا شده چه حكمي دارد؟
پاك است.
۳۴. آيا نجس بودن دست يا پاي مصنوعي باعث بطلان نماز مي‌شود؟
باعث بطلان نيست.
۳۵. بيماري كه به گونه‌اي روي تخت بستري شده كه امكان روكردن به سمت قبله را ندارد، آيا مي‌تواند نمازش را در همان حال يعني در خلاف جهت قبله بخواند؟
مي‌تواند.
۳۶. بيدار كردن افراد كم‌توان ذهني بالغ، براي نماز صبح توسط والدين و مربيان لازم است يا نه؟
لازم نيست.
۳۷. آيا خواندن نماز بر فرد كم‌توان ذهني كه به بلوغ شرعي رسيده واجب است؟
بلي واجب است مگر كند ذهني او به حدي برسد كه نفهمد نماز چيست.
۳۸. تا چه حد از بيماري‌ها و اختلالات روحي و رواني باعث ساقط‌شدن تكليف نماز و روزه مي‌شود؟ تشخيص آن به عهده چه كسي است؟
اگر بيماري به حدي باشد كه هوشياري و يا عقل او زايل شود، تكليف به نماز و روزه ساقط است. البته روزه در صورتي كه ترس ضرر نيز باشد ساقط مي‌شود.
۳۹. آيا مي‌توان براي افرادي كه دچار معلوليت شديد هستند به جاي غسل از تيمم به طور مكرر استفاده كرد؟
مادامي كه غسل براي او سختي شديد دارد مي‌تواند به تيمم اكتفا كند.
۴۰. به دليل دشواري غسل براي معلولان، برخي از آنان كه دچار احتلام‌هاي شبانه مي‌شوند و غسل بر آنها واجب مي‌شود آن را مخفي كرده و از تيمم بدل از غسل استفاده مي‌نمايند. حكم شرعي اين مسئله چگونه است؟
اگر نتواند از كسي كمك بگيرد، كافي است و گرنه نماز باطل است.
۴۱. اگر كسي يك دست دارد و مي‌خواهد تيمم كند با يك دست چگونه به پيشاني بكشد، عرضي يا طولي، چون با يك دست تمام پيشاني را نمي‌توان دست كشيد و براي به پشت دست كشيدن چه بايد بكند؟
عرضي بكشد و دوبار و پشت دست را بر زمين بكشد ولي اگر دست ديگر از مچ قطع است بالاتر از آن را به جاي كف دست قرار دهد.
۴۲. كساني كه از گردن به پايين قطع نخاع هستند و قدرت انجام وضو و تيمم و گرفتن نايب را ندارند، تكاليف‌شان براي نماز چيست؟
نماز ساقط است و به احتياط واجب در وقت تمكن قضا كنند.
۴۳. نابينا به دليل نديدن بدون تعمد و بدون آگاهي در برخي مواقع، قرآن يا اسماء مقدس را لمس و مس مي‌كند؛ اگر اين لمس از روي خطا باشد آيا مرتكب گناه شده؟ و آيا بايد كفاره يا ردّ ظلم يا تكليف ديگري بر ذمه و عهده اين شخص است؟
گناه نيست.
۴۴. افراد داراي قطع نخاع كه قوه ماسكه ندارند يا ضعيف است و دائم از آنان بول و غائط بيرون مي‌آيد و از كيسه (كاندوم و سُنْد) استفاده مي‌كنند، تكليف آنان به هنگام قرائت قرآن و لمس قرآن و اسماء جلاله و معصومين(ع) چيست؟
با يك وضو مي‌توانند نماز بخوانند و همه آن اعمال را انجام دهند تا وقتي كه با حدث ديگري غير از آن چه محل ابتلا است، وضو باطل شود مانند خواب.
۴۵. آيا براي معلول قطع نخاعي كه قدرت ماسكه ندارد، حمل قرآن مجاز است؟
بدون لمس خط اشكال ندارد.
۴۶. ناشنوايان كه با زبان اشاره (حركات دست و سر) به تفهيم و تفهم مطالب قرآني مي‌پردازند آيا بايد وضو و طهارت داشته باشند؟
لازم نيست.
۴۷. آيا بر نابينايان لازم است قبل از دست گذاشتن بر نوشته‌اي مطمئن شوند اسامي مقدسه يا متن قرآن نيست؟ آيا لازم است تحقيق كنند؟
در مورد قرآن لازم است و در مورد نام خداوند احتياطاً لازم است و در نام معصومين(ع) بهتر است و واجب نيست.
۴۸. آيا با نام امام علي(ع) و ديگر معصومين(ع) يا آيات قرآني مي‌توان شكل پرنده يا شكل شير رسم كرد؟ از قديم نوعي نقاشي (سبك نقاشي طبيعت‌گرا) متداول بوده كه مرغ حق يا شير شجاع به عنوان نماد و سمبل حضرت علي(ع) را با آيات قرآني يا احاديث ترسيم مي‌كردند. حكم كشيدن نقاشي، خريد و فروش و نگهداري اينگونه سازه‌ها و تابلو چيست؟
اشكال ندارد.
۴۹. آيا مسّ ترجمه قرآن مثل ترجمه فارسي قرآن يا ترجمه انگليسي، وضو داشتن واجب است؟
لازم نيست مگر نام خداوند بنا بر احتياط واجب.
۵۰. براي لمس و مسّ متن نهج البلاغه و صحيفه سجاديه، وضو لازم است؟
[لمس] در غير نام خداوند اشكال ندارد.
۵۱. با پیشرفت‌های پزشکی هم اکنون قرنیه چشم و حلزون گوش برای نابینایان و ناشنوایان پیوند زده و بینایی و شنوایی آنها را برمی‌گردانند. برای این عمل از قرنیه چشم و حلزون گوش فردی که تازه فوت کرده استفاده می‌نمایند، حکم این مسأله چیست؟
قطع عضو ميت مسلمان در چنين موردي جايز نيست ولي اگر خود او وصيت كرده باشد ديه لازم نيست اما از غير مسلمان اشكال ندارد.
باسلام پسرم معلول جسمی و حرکتی و زبانی است بگونه ای نیست که بتواند روزه بگیرد . تکلیف روزه ی او چیست ؟ فطریه یا کفاره ی او چگونه باید پرداخت شود
من دختر۲۸ساله هستم ومعلولیت متوسط هستم یعنی کم شنوایی کم بینایی وجسمی وحرکتی هستم ایاروزه برمن واجب هست اگر واجب نیس ایا کفاره بایدبدم ؟؟
من دچار بیماری ام ایا می توانم روزه بگیرم
لطفاً نوع و شرایط دقیق بیماری خود را به صورت خصوصی برایمان ارسال نمایید تا بررسی و جواب اش خدمتتان ایمیل شود.