آموزش کوتاه نویسی انگلیسی

آموزش كوتاه نویسی انگلیسی

سید رضا حسینی امین
كتاب آموزش كوتاه نویسی انگلیسی از یدالله قرب علی در پاییز ۱۳۸۵ در اصفهان توسط مؤلف منتشر شده است. آقای قرب علی از و دبیران روشندل آموزش و پرورش استثنایی استان اصفهان است و ۳۱ سال سابقه دبیری دارد. وی تجارب حدود سه دهه خود را در این كتاب جمع‌آوری و تنظیم كرده و در اختیار دیگران، به ویژه نسل بعد قرار داده است. این وظیفه شناسی را اگر همه معلمان و استادان و حتی همه كسانی كه تجربه‌ای دارند، رعایت كنند و كوله بار دانش و اندوخته‌های خود را منتقل نمایند، بی‌شک سرمایه عظیمی گردآوری خواهد شد. البته شرط دیگر اثرگذاری این رویه در اینست كه نسل جدید و نسل‌های آینده از این سرمایه سود ببرند و کفران نعمت نكنند.
پیشینه ثبت علائم بریل انگلیسی: برای اولین بار در سال ۱۳۷۸ آقای محمد رضا ظروفی كتابی درباره علائم بریل نوشت و بخشی از آن را به انگلیسی و مختصر نویسی در انگلیسی اختصاص داد. سپس در سال ۱۳۹۰ این اثر تكمیل گردید و با عنوان دایرة المعارف خط بریل منتشر شد. بخش چهارم این كتاب با عنوان علائم بریل انگلیسی است و فصل دوم آن درباره علائم كوتاه نویسی انگلیسی (بریل۲) است.
اگر كتاب یدالله قرب علی را با دایرة المعارف خط بریل از محمد رضا ظروفی مقایسه كنیم به امتیازات و نكات ابتكاری و جدید در كار قرب علی بر می‌خوریم. این ویژگی‌ها را در چند محور می‌توان دید:
۱- قرب علی، علائم اختصاری بریل انگلیسی را برای فارسی زبانان گسترش داده و به صورت ۹ درس قابل فهم برای دانش‌آموزان نابینا مطرح كرده است. بعداً به محتوا و عناوین این درس‌ها می‌پردازم.
۲- پس از هر درس و در پایان،‌ تمرین‌هایی ارائه شده است.
۳- در هر مورد، مثال‌هایی آورده كه مطلب را قابل فهم‌تر می‌كند.
۴- مؤلف تلاش کرده علائم بریل را در متن انگلیسی و با جمله انگلیسی نشان دهد.
اهمیت: قرب علی درباره ضرورت این پروژه در مقدمه چنین نوشته است: عصر جدید دوره سرعت انتشار اطلاعات است،‌ زمانی‌كه انتقال اطلاعات به لحظه بستگی دارد و هر كس با شتاب بیشتری دانش خود را به سراسر جهان عرضه نماید، كامرواتر است.
در این راستا شیوه‌هایی كه بتواند به شتاب اطلاع‌رسانی كمك نماید،‌ مورد استقبال دست اندركاران، خواهد بود.
یكی از روشها كوتاه‌تر كردن نوشته است بدون آسیب رسانی به بار معنایی آن. شیوه‌ای كه از دیرباز توسط دانشمندان به كار می‌رفته است. نمونه بارز آن را در فرهنگ نویسی می‌توان مشاهده كرد. اختصارهایی كه معمولاً در سرآغاز فرهنگ‌ها معرفی می‌شود و به دلیل كاربرد فراوان در توضیحات فقط همان نشانه معین و پذیرفته شده به كار می‌رود.
در زبان انگلیسی برای استفاده آسان‌تر از واژگان، گاهی چند حرف از آن‌ها را بر می‌گزینند و به عنوان نماد كلمه به كار می‌برند. این ساختار را abbreviation (ابریوییشن) می‌نامند.
برای مثال به چند نمونه اشاره می‌شود.Street, Mr MISTER, Ave Avenue Dr Doctor, Eng English, St
نوع دیگری از كوتاه كردن واژه‌ها، استفاده از حروف اول واژه‌های یك عبارت و ساخت واژه‌ای جدید كه همان مفهوم را برساند. این ساختار را Acronym (اكرونیم) می‌نامند. از این ساختار در اغلب زبان‌ها استفاده می‌شود و حتی به حدی در میان گروه‌های مختلف كاربرد دارد كه گاهی اصل آن به فراموشی سپرده می‌شود. گاهی نیز این ساختار به حدی زیباست كه كسی گمان نمی‌كند علامت اختصاری باشد مثلاً هما كه مختصر (هواپیمایی ملی ایران) است: پیش از آنكه یك علامت اختصاری به نظر آید، واژه هما مفهوم پرنده سعادت را در ذهن تداعی می‌كند. نمونه‌هایی از اكرونیم بیان می‌شود:
ناجا: نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران
شابك: شماره انتشارات بین‌المللی كتاب
سمت: سازمان مطالعه و تدوین (كتب دانشگاهی)
دبا: دائرة المعارف بزرگ اسلامی

RAM: random access memory
UNICEF: united nations international children emergency fund
LASER: light amplification by stimulated emission radar
MASH: Mobile army surgical hospital

ساخت چنین اختصارهایی گرچه بسیار مفید است اما،‌ باید با در نظر گرفتن معیارهای هر زبان صورت گیرد تا در ایجاد این گونه اختصارها هرج و مرجی پیش نیاید و هر كس بر اساس سلیقه خود اقدام به ساخت یك واژه اختصاری نكند. آنچه از ابریوییشن و اكرونیم در زبان‌های مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرد با تأیید مراكز رسمی واژه گزینی همراه است و قطعاً‌ فرهنگستان زبان و ادبیات هر كشور بر آن‌ها نظارت دارد. هرگز نمی‌توان گونه‌های خود ساخته و پیچیده‌ای را كه در بسیاری از پیام‌های كوتاه رد و بدل می‌شود به عنوان واژ‌ه‌های كوتاه شده رسمی قلمداد كرد. باید همگان برای جلوگیری از هرج و مرج در واژه سازی و واژه گزینی، از این گونه ساخت‌های بی اساس پرهیز كنند و حریم والای زبان را با اصطلاحات نامفهوم و گنگ نیالایند.
در پایان شایسته است به این نكته نیز اشاره شود كه كوتاه نویسی ویژه خط بریل نبوده است و در دوره‌های مختلف این شیوه مورد استفاده عموم بوده است. اما آنچه به عنوان كوتاه نویسی در خط بریل مورد استفاده قرار می‌گیرد، به كارگیری گسترده مجموعه‌ای از نشانه‌هاست كه تقریباً شامل تمامی واژگان می‌شود و با استفاده از آن، هرگز اصل واژگان به فراموشی سپرده نمی‌شود.
محتوا و سر فصل‌ها: پس از مقدمه و پیش درآمد، درس اول را با این عنوان آغاز می‌كند. آشنایی با الفبای انگلیسی و علائم نشانه گذاری.
دیگر سرفصل‌ها اینگونه است:
درس۲: یك علامت به جای بخشی از واژه۱
درس۳: یك علامت به جای بخشی از واژه۲
درس۴: یك حرف یا یك علامت به جای یك واژه
درس۵: نقطه پنج پیش از نشانه‌ها
درس۶: ادامه علائم تركیبی
درس۷: نشانه‌های میانی- پایانی
درس۸: چند حرف یا علامت به جای یك واژه
درس۹: تكرار و تمرین
ضرورت همسان سازی: به احتمال بسیار از اینگونه آثار در موضوعات مختلف بریل در دیگر شهرهای ایران هم تألیف و عرضه شده است؛ از اینرو همسان سازی لزوم جدی می‌یابد. نهادهایی مثل سازمان آموزش و پرورش استثنایی یا سازمان بهزیستی باید با تشكیل جلسات و دعوت از اینگونه معلمان دلسوز از نظریات آنان استفاده كرده و یك رویه واحد و سراسری را در این باره تصویب نمایند.