گزارش اولین کنگره توانبخشی مبتنی بر جامعه

مقدمه
در تابستان ۱۳۷۱ طرح آزمایشی توانبخشی مبتنی بر جامعه در استان سمنان شروع شد. با توجه به دستاوردهای حاصل شده در سال ۱۳۷۴ برنامهCBR در شش استان کشور با آموزش پزشکان، کارشناسان، کاردانان و بهورزان شبکه بهداشت توسعه یافت. سرانجام در سال ۱۳۸۰ برنامهCBR به صورت ملی در تمام استان­های کشور، حداقل در سطح یکی از شهرستان­ها به اجرا در آمد و تاکنون در پایان سال ۹۲ در حدود۸۰ درصد جمعیت مناطق روستایی کشور تحت پوشش این برنامه قرار گرفته است.

ضرورت برگزاری کنگره
این کنگره به منظور تحقق اهداف جدید CBR(به سوی توسعه فراگیر مبتنی بر جامعه) که در قالب ماتریس CBR توسط WHO به عنوان سند دورنمای ده ساله CBR منتشر شد، برگزار گردید. این سند به صورت مجموعه هفت جلدی راهنمای CBR با مقدمه ریاست محترم سازمان، جناب آقای دکتر همایون هاشمی، ترجمه شد و پس از تکثیر در اختیار مجریان برنامه در استان­ها و کلیه حوزه­های ستادی سازمان و همچنین شرکای کاری برون سازمانی و دانشگاه­ها قرار گرفت.
اهداف کنگره
تبیین مفهوم “توسعه فراگیر مبتنی بر جامعه” در سطح کشور
تبیین نقش و جایگاه برنامه CBR به عنوان الگوی کارآمد برای تحقق توسعه فراگیر در سطح کشور
آسیب شناسی و بررسی چالش­ها و فرصت­های توسعه برنامه CBR
بسترسازی برای تدوین راهبردها، سیاست­ها و برنامه­های مربوط به معرفی CBR کشور به اساتید و صاحب­نظران کشورهای مدعو و ارسال به مجامع و نهادهای منطقه­ای و جهانی
تبادل دیدگاه­ها، تجارب عملی و اجرایی نخبگان، اساتید، صاحب نظران، برنامه ریزان و کارشناسان برنامه CBR کشور
شناخت و بررسی تجارب موفق کارشناسان و تسهیلگران فعال در عرصه CBR کشور

ارکان کنگره
رئیس کنگره: دکتر سخنگویی
دبیر علمی: دکتر کیوان دواتگران
دبیر اجرایی: دکتر منصور اله وردی
دبیر اجرایی استان مازندران: دکتر سعید آرام
اعضای کمیته علمی: دکتر یحیی سخنگویی، دکتر محمد کمالی، دکتر مجید میرخانی، دکتر اصغر مکارم، احمد فتوحی، دکتر کیوان دواتگران، دکتر حسین نحوی نژاد، رامین رضایی
رئیس دبیرخانه علمی: محسن ایروانی
اعضای دبیرخانه علمی: محمدرضا اسدی، علی مشیری رودسری، حمداله خواجه حسینی
محورهای کنگره
توانمندسازی افراد معلول، خانواده ها و جامعه از طریق برنامهCBR
فراگیرسازی جامعه و توسعه دسترسی
شبکه سازی انجمن­های غیردولتی فعال در برنامهCBR

مدعوین
مسئولان دفتر نمایندگی WHO و UNHCR
نمایندگان وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، آموزش و پرورش استثنایی، سازمان شهرداری­ها و دهیاری­ها
اساتید دانشگاه و پیشکسوتان CBR
نمایندگان NGOها
نمایندگان حوزهای اجتماعی، پیشگیری، پشتیبانی، مرکز توسعه و تحول، مرکز مشارکت­های مردمی، دبیرخانه شورای سالمندان، دبیرخانه مناسب سازی
معاونین توانبخشی و دو کارشناس CBR از ۳۱ استان
مهمانان ویژه
«ریحان مامی نووا» مشاور وزیر کار و رفاه اجتماعی تاجیکستان
«می هو یوشیدا» مسئول سازمان اجتماعی مردم‌نهاد نیکو از کشور ژاپن
رئوس برنامه های کنگره
سخنرانی: شامل چهار سخنرانی توسط اساتید علمی و دانشگاهی
ارایه مقاله: شامل ۱۴ مقاله پژوهشی و مروری از ۲۹ مقاله ارسالی به دبیرخانه علمی
پانل: با عنوان آینده پژوهی در CBR ایران با حضور شش نفر از اساتید دانشگاه و مدیران سازمان
کارگاه­های آموزشی: شامل چهار کارگاه چهار ساعته همزمان
تجلیل: اساتید، پیشکسوتان و برگزیدگان کنگره
عناوین مقالات
CBR در تاجیکستان ـ دکتر ریحان مامی نوا (از تاجیکستان)
ماتریس CBR ـ می هو یوشیدا (از ژاپن)
نقش قوانین حمایتی در فراگیرسازی جامعه برای معلولان – حمداله خواجه حسینی، شبنم جهانشاد
طرح ارائه خدمات مراقبتی و توانبخشی توسط مراقبین آموزش دیده در منزل، رویکردی در مسیر اهدافCBR ـ رامین رضایی
توانمندسازی بیماران روانی مزمن و خانواده آنها ـ دکتر فریده رجبی
اثربخشی آموزش فرد دارای ناتوانی و خانواده وی در طرح توانبخشی مبتنی بر جامعه بر عملکرد جسمی افراد معلول جسمی ـ حرکتی (۶۰ ـ ۱۵ سال) شهرستان ماهشهر در سال ۱۳۹۱ ـ غلامرضا صدیق راد، سید غلامعلی جعفری، شراره حیدری کاهکش، مریم قربانی
آشنایی با شبکه سازی و معرفی شبکه­های توانبخشی مبتنی بر جامعه در جهان ـ علی مشیری رودسری، دکتر یحیی سخنگویی
بررسی تاثیر شبکه سازی سازمان­های غیردولتی بر عملکرد دولت و جامعه ـ بنفشه گوجانی
تاثیر آموزش مفاهیم توان بخشی مبتنی برجامعه در تغییر نگرش بهورزان در دو شهرستان تحت پوشش و غیرتحت پوشش طرح توانبخشی مبتنی بر جامعه در سال ۸۴ ـ اعظم السادات نوربخش
طرح ارائه خدمات توانبخشی مبتنی بر جامعه به پناهندگان افغانی مقیم کشور ـ محمدرضا اسدی
فراگیرسازی اقتصادی در انجمن­های تسهیلگری استان فارس (ECONOMIC INCLUSION) ـ طاهره قهرمان ایزدی
توسعه فراگیر و کودکان دارای معلولیت ـ مهین رئیس دانا
اهمیت مهارت های فردی و اجتماعی در توانمندسازی معلولان ـ فاطمه رزاقی
اثربخشی خدمات CBRبر مشارکت اجتماعی افراد معلول در استان خراسان جنوبی ـ سودابه خسروی
پانل
با عنوان آینده پژوهی در CBR ایران با حضور با حضور دکتر یحیی سخنگویی، دکتر محمد کمالی، دکتر مجید میرخانی، دکتر کیوان دواتگران، دکتر حسین نحوی نژاد، دکتر مهرداد احترامی
در حدود ۵/۱ ساعت سخنرانی اساتید و پاسخ به پرسش های حضار
برنامه های جانبی کنگره
۱ ـ نمایشگاه عکس، پوستر و طرح های ابتکاری
۲ ـ برگزاری کارگاه های آموزشی
۳ ـ انتشارات
کتابچه توانبخشی مبتنی بر جامعه به دو زبان فارسی و انگلیسی
کتاب مقالات برگزیده
طرح های ابتکاری برگزیده
رتبه اول : طرح مدیریت توزیع منابع مالی از استان کرمان
رتبه دوم : طرح خودگردانی صندوق ـهای روستایی معلولان از استان خراسان جنوبی
رتبه سوم : طرح تعاونی اشتغال انجمن­های غیردولتی تسهیلگران مرودشت از استان فارس
—————————————————————
سخنرانی دکتر حبیب الله مسعودی فرید
موضوع: فراگیرسازی معلولین، با تمرکز بر کودکان و نوجوانان دارای معلولیت
در حال حاضر توجه اندک و منابع محدودی به نوجوانان به ویژه نوجوانان معلول تعلق می­گیرد.
جمعیت ۲۴ ـ۱۰ سال جهان ۱/۸ میلیارد نفراست (۲۵%جمعیت جهان).۹۰% آنها در کشورهای با درآمد پایین یا متوسط هستند و در آن­جا نوجوانان درصد بیشتری از جمعیت را شامل می­شوند.
در کشورهای کمتر توسعه یافته یک سوم جمعیت آنها را نوجوانان تشکیل می­دهند. در این کشورها عدم دسترسی به آموزش و اشتغال، می­تواند منجر به بحران­ها و شورش­های اجتماعی شود.
سلامت نوجوانان طی ۵۰ سال گذشته، به مراتب کمتر از کودکان کوچک­تر از آنها، ارتقا یافته است (مطالعه طولی در ۵۰ کشور، مرگ و میر کودکان بیش از ۸۰% کاهش داشته، اما مرگ و میر نوجوانان با کاهش اندکی همراه بوده است).
۱۵ درصد بار بیماری­ها در سطح جهانی مربوط به DALYs(Disability Adjusted Life Years) است.
نرخ مرگ و میر در کشورهای کم درآمد و با درآمد متوسط، چهار برابر بیشتر از کشورهای با درآمد بالا است.
چند مسئله مهم در مورد نوجوانان دارای معلولیت:
نیمرخ وضعیت اقتصادی اجتماعی آنها
نرخ دقیق مرگ و میر و بیماری در آنها
وضعیت سلامت و تغذیه­ای آنها
وضعیت آموزش
بهداشت باروری
در معرض خشونت بودن
نحوه استفاده از رسانه ها و فناوری­های ارتباطی
وضعیت سلامت روان آنها
پنج راهکار ارایه شده در این گزارش برای خاتمه دادن چرخه فقر در نوجوانان:
بهبود جمع آوری داده ها
سرمایه گذاری در آموزش و مهارت آموزی: (برابری جنسیتی، سلامت کودکان، سلامت مادران)
نهادینه سازی مکانیسم های مشارکت جوانان: شهروندی، مهارت­های زندگی، کار تیمی
ایجاد محیط­های حمایتی برای حقوق کودکان و نوجوانان
پرداختن به فقر و نابرابری در نوجوانان
اصول فراگیرسازی:
آگاهی از معلولیت و پیامدهای آن، اولین گام مهم برای فراگیر شدن برنامه های توسعه است.
دسترسی جامع تضمین می کند که موانع فیزیکی ، ارتباطی، سیاسی و نگرشی شناسایی و رفع می شوند.
رویکرد دوسویه اقدامات خاص برای افراد دارای معلولیت را که در ارتباط با فراگیر سازی آنان در جریان عادی زندگی است، شناسایی می کند.
راهکار:
۱ ـ بهره وری بخش مربوط به خود را افزایش دهیم.
۲ ـ نظام خدمت رسانی خود را به عنوان یکی از مؤلفه های مؤثر برسلامت معلولین بدانیم و تلاش نماید که فراگیرسازی را در سیاست ها و برنامه های سازمانی خود اجرا کنیم.
۳ ـ با ایجاد شواهد و مستندات و حمایت طلبی، سایر بخش­ها را برای توجه به سلامت و پاسخگویی به پیامدهای تصمیم گیری های آنها بر روی فراگیرسازی و توانمندسازی کودکان و نوجوانان دارای معلولیت، متقاعد و همراه نماییم.
۴ ـ ما باید برای استقرار رویکرد فراگیرسازی، برنامه ریزی کنیم و اجرای آن را پایش و ارزشیابی نماییم.
نکته پایانی اینکه، رویکرد فراگیرسازی معلولین بر اساس ارزش­های بنیادین حقوق انسانی و عدالت پایه گذاری شده است.
—————————————————————
سخنرانی دکتر محمد علی محمدی
موضوع: آینده پژوهی در توانبخشی
¡ تغییرات با آهنگی پرشتاب­ رخ می‌دهند. تمایل روزافزون به جهانی‌شدن، تغییرات فناوری و به دنبال آن تغییر در دیگر جنبه‌های زندگی، افزایش روزافزون وابستگی متقابل کشورها و ملل، تمرکززدایی جوامع و نهادهای موجود که به دلیل گسترش فناوری اطلاعات، شتاب بیشتری یافته ‌است.
مراتب سیبرنتیک:
¡ پارسونز با الهام گرفتن از نظریه سیبرنتیک می‌گوید نظام کنش، مثل هر سیستم فعالی چه جاندار و چه بی‌جهان محل گردش بی‌وقفة انرژی و اطلاعات است. همه اجزای یک نظام از لحاظ ذخیره اطلاعات و انرژی برابر نیستند بعضی‌ها بیشتر انرژی در اختیار دارند بعضی دیگر ذخیره اطلاعاتشان بیشتر است. آنهایی که انرژی کمتری دارند از اطلاعات بیشتری برخوردارند و بالعکس، به موجب یک اصل بنیادی سیبرنتیک، اجزایی که از لحاظ اطلاعات غنی‌ترند بر اجزایی که انرژیشان بیشتر است نظارت (کنترل) اعمال می‌کنند نتیجه این می‌شود که در هر نظام کنش یک سری نظارتهای پی در پی و تجمعی و با نظم سلسله مراتبی برقرار است. اجزای پرانرژی‌تر در پائین سلسله مراتب جا دارند و آنجا نقش عاملهای وضعی کنش را ایفا می‌کنند؛ اجزای پر اطلاعات‌تر در بالای سلسله مراتب جا دارند و نقش عاملهای نظارت کنندة کنش را ایفا می‌کنند. پارسونز این اصل سیبرنتیکی را در همه نظامهای کنش معتبر می‌داند.
همبستگی سایبرنتیک:
چهار نظام فرعی کنش را در نظر بگیرید. مراتب سیبرنتیک از این قرار است که:
¡ نظام فرعی ارگانیسم زیستی از لحاظ انرژی غنی‌ترین و از لحاظ اطلاعات فقیرترین است. پس از آن نظام شخصیتی، و در مرتبه بالاتر نظام اجتماعی و در رأس سلسله مراتب نظام فرعی فرهنگ جا دارد که غنی‌ترین آنها از لحاظ اطلاعات و فقیرترین آنها از لحاظ انرژی است. میان این چهار نظام فرعی سلسله مراتبی از نظارت اعمال می‌شود که جهت آن در جدول با فلش نشان داده شده است.
چرخه سایبرنتیکی:
¡ بنابراین، بر اساس نظریه سایبرنتیک پارسونز، همبستگی اجتماعی در یک جامعه بر اساس نظام کنش، زمانی به وجود می­آید که دولت بتواند در یک چرخه سایبرنتیکی، انرژی، عشق و عاطفه از نهادهای پایین دستی بگیرد و به آنها اطلاعات و یا توانمندی بدهد. یعنی چرخه مدیریتی گردش عواطف و احساسات و قدرت بین حاکمیت و مردم از طریق دادن و یا توزیع قدرت و اخذ و انباشت عواطف و اعتماد اجتماعی که منجر به همبستگی می شود.
سلامت اجتماعی:
¡ منظور از سلامت اجتماعی آن بعد از رفاه well ـbeing هر فرد است که مربوط است به این که او چگونه با سایر افراد جامعه ارتباط برقرار می کند یا کنار می آید، دیگران چگونه با او برخورد می کنند، یا واکنش نشان می دهند و تعامل او با نهادهای اجتماعی و رویه ها و اخلاق جمعی چگونه است.
شاخص های مهم سلامت اجتماعی:
¡ مشارکت فعال در زندگی اجتماعی و پذیرش مسئولیت
¡ شناخت حقوق و وظایف خود به عنوان یک شهروند
¡ شناخت حقوق و وظایف دیگران و احترام به حقوق آنان
¡ برخورداری از رفاه اجتماعی
¡ درک اهمیت محیط زیست و تلاش در راه حفظ آن
¡ شناخت فرهنگ و ارزشهای اجتماعی
¡ پرهیز از خشونت و داشتن شکیبایی و مدارا با دیگران
ضابطه­ها:
¡ علائم و مظاهر بیماری مانند درد و ناراحتی
¡ موقعیت و شرایط بدن از نظر توانایی، عملکردها و کارکردها مانند معلولیت ها و قابلیت تحرک
¡ فعالیت های مرتبط با نقش اجتماعی، مانند خانواده، محیط
¡ عملکرد کلی در جامعه: روابط اجتماعی، تفریحات و فراغت
¡ قدرت­های شناختی: ادراک، شناخت های عمومی و اختصاصی
—————————————————————
دکتر مهرداد احترامی
موضوع: آینده پژوهی و توانبخشی مبتنی برجامعه
چه چیزهایی در تعیین آینده مؤثرند؟
علوم، تکنولوژی، باور مردم، رفتار مردم، خلاقیت افراد و برابری برای بروز خلاقیت و نوآوری، پدیده های طبیعی، مدیریت سیاسی، تفسیر از وضعیت مطلوب، روش ایجاد تغییر و تعامل این عوامل
فرض­های آینده پژوهان:
ما در میان یک تغییر تاریخی قرار داریم. زمان جاری دقیقا بخشی از تاریخ معمولی نیست.
دورنماهای چندگانه، قلب مطالعات آینده­پژوهی است شامل، تفکر غیرسنتی، بحران­های درونی و مقایسه­های بین فرهنگی
وجود آلترناتیوهای متعدد. آینده پژوهان خود را رها از ارزش نمی­بینند، اما به جای آن از احتمالات متعدد آگاه هستند.
آیندگان مشارکت جو. آینده پژوهان عموما نقش خود را به عنوان آزادی بخش آینده برای هر فرد می­دانند و مالکیت عمومی را بر آینده خلق می­کنند. این جهان بینی است که حقیقت است.
آینده پژوهی چیست؟
آینده پژوهی(آینده شناسی یا آینده گرایی) مطالعه موارد ممکن، محتمل و ترجیح داده شده است و جهان بینی و افسانه های زیرین آنها
شک وجوددارد که این موضوع علم است یا هنر
به طور کلی، این موضوع می­تواند به عنوان شاخه­ای از علوم اجتماعی محسوب شود که موازی با حوزه­ی تاریخ است.
پنج موضوع ارتقاء سلامت:
دستیابی به سلامتی
گسترش محیط هدایتگر به سوی سلامتی
تقویت شبکه های اجتماعی و حمایتهای اجتماعی و راهبردهای مناسب کنار آمدن با مشکلات کلیدی است
ارتقاء و افزایش رفتار مثبت سلامتی
افزایش دانش و توزیع اطلاعات مرتبط با سلامت
برخی موضوعات مشخص آینده پژوهی در CBR:
نیازهای آتی، حقوق آتی، مدیریت آتی، پیشگیری برای شرایط آتی، نقش آموزش های شبه رسمی در آینده، حیطه­ مساعدت های شخصی در آینده و توانمندسازی در آینده
—————————————————————
سخنرانی دکتر کیوان دواتگران
موضوع: توانبخشی مبتنی بر جامعه در ایران

تاریخچه اجرای برنامه CBR در ایران:
در تابستان ۱۳۷۱ طرح آزمایشی توانبخشی مبتنی بر جامعه در استان سمنان شروع شد. با توجه به دستاوردهای حاصل شده در سال ۱۳۷۴ برنامهCBR در ۶ استان کشور با آموزش پزشکان، کارشناسان، کاردانان و بهورزان توسعه یافت. سرانجام در سال ۱۳۸۰ برنامهCBR به صورت ملی در تمام استان های کشور، حداقل در سطح یکی از شهرستان ها به اجرا در آمد و تاکنون ۸۰ درصد جمعیت مناطق روستایی کشور تحت پوشش این برنامه قرار گرفته است.
اهداف کنگره:
توانمندسازی افراد معلول، خانواده ها و جامعه از طریق برنامه CBR
فراگیرسازی جامعه و توسعه دسترسی
شبکه سازی انجمن های غیردولتی در برنامه CBR
طرح ها و برنامه های پیش رو (سال۹۳):
جشن پوشش ۱۰۰ درصدی CBR در مناطق روستایی حداقل ۲۰ استان کشور
شبکه سازی سازمان های افراد معلول، تشکل های غیردولتی فعال درCBR
اجرای آزمایشی CBR در مناطق شهری در ۵ استان
تقویت و توسعه طرح های مرتبط با توانمندسازی اقتصادی افراد معلول تحت پوشش CBR نظیر خدمات مالی خرد، اشتغال استادشاگردی، کسب و کارهای کوچک خانگی و تعاونی های معلولان
اجرای طرح جامع توانمندسازی سالمندان در مناطق تحت پوشش CBR
عضویت CBR ایران در شبکه CBR آسیا اقیانوسیه و همکاری علمی با نهادهای بین المللی مرتبط با توسعه و توانبخشی
حمایت فنی از پروژه های CBR
حمایت از پژوهش ها و اقدامات مبتنی بر شواهد
دستاوردهای CBR:
افزایش سطح پوشش مناطق روستایی به ۸۰% تا پایان سال ۹۲
افزایش ۱۰۰ درصدی اعتبارات برنامه CBR در سال ۹۲
افزایش ۱۰۰ درصدی دستمزد تسهیلگران اجرای موفق طرح CBR برای معلولان پناهنده افغان
حمایت شغلی از حدود ۲۰۰۰ فرد معلول در قالب طرح استادشاگردی تکثیر و توزیع سری هفت جلدی راهنمای CBR به عنوان سند دورنمای ده ساله CBR کشور
پیوست طرح های توانمندساز به برنامه CBR شامل:

اجرای طرح تامین سبد غذایی سالمندان مبتلا و در معرض سوء تغذیه در مناطق تحت پوشش CBR توسط تسهیلگران و تشکلهای غیردولتی
طرح توانمندسازی افرد آسیب دیده نخاعی با رویکرد اجتماع محور
سنجش سطح توانمندی افراد معلول به منظور بررسی اثربخشی خدمات، نیازسنجی و ارایه خدمات توانمندساز
žcbr

معاونین توانبخشی، کارشناسان CBR استان­ها و سایر کارشناسان و مدیران حاضر در کنگره با تسهیلگری اساتید و کارشناسان دفتر توانمندسازی معلولین در قالب چهار کارگروه با موضوعات ۱ ـ توانمندسازی فرد و خانواده معلول ۲ ـ توانمندسازی جامعه ۳ ـ فراگیرسازی و توسعه دسترسی ۴ ـ شبکه­سازی تشکل­های غیردولتی، به بحث و تبادل نظر پرداختند و گزارش آن در پایان روز اول به کلیه حاضرین ارایه شد، خلاصه موارد ارایه شده توسط گروه ها به شرح ذیل است:

—————————————————————
کارگاه شماره ۱: توانمندسازی فرد و خانواده معلول
تسهیلگر: محسن ایروانی
تعریف عملیاتی توانمندسازی:
ž توانمندسازی فرایندی است چند بعدی که ابعاد فردی(جسمی و روانی)، اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و … را دربرمی­گیرد و فرد معلول را روی طیف مشارکت به سمت جلو حرکت می­دهد. طیف مشارکت بر اساس درجه بندی کاملاوابسته، کمی وابسته، استقلال در حد متوسط، استقلال زیاد و کاملاً مستقل از مراقبت (care) شروع شده و از کنترل (control) عبور نموده و به تغییر (change) می­رسد.
هدف:
ž افراد معلول بتوانند در جریان اصلی زندگی قرار گیرند و همانند سایر افراد عادی از چهار مولفه اصلی توسعه جامعه شامل سلامت، آموزش، معیشت و امور اجتماعی استفاده کنند.
راهکارها:
ž ۱ ـ تعیین یک ابزار سنجش سطح توانمندی فرد معلول با توجه به سن، نوع و شدت معلولیت که شامل:
ž سلامت جسمی، سلامت روان (خودمختاری، خودسرپرستی)، عملکرد فردی (فعالیت روزمره زندگی و…) و وضعیت معیشتی (درآمد، شغل، مسکن، بیمه، تحصیلات)
ž ۲ ـ نیازسنجی و اولویت بندی
ž ۳ ـ ارائه خدمات بر اساس ماتریس
ž ۴ ـ ارزشیابی
—————————————————————
کارگاه شماره ۲: توانمندسازی جامعه
تسهیلگر: محمد رضا اسدی
تحلیل وضعیت موجود:
کاهش طرح­ها و برنامه­های جهان­شمول در حوزه توانبخشی
تاکید طرح­ها و برنامه­های موجود بر ارائه خدمت فقط به جامعه هدف
مشارکت محدود جامعه در طرح­ها و برنامه­های جاری
راهکارهای پیش­رو جهت توانمندسازی جامعه:
ارائه طرح­ها و برنامه­هایی جهت بسیج جامعه
شناسایی منابع (انسانی، مالی و مادی) در سطح جامعه
ارائه فعالیت­ها و برنامه­های توانبخشی در راستای فراگیرسازی
تشکیل و تقویت شوراها و گروه­های خودیار معلولین در سطح جامعه
ارائه برنامه­های متنوع آگاه­سازی جامعه محلی
ارائه برنامه­های آموزشی به خانواده­ها و افراد کلیدی جامعه
افزایش جذابیت فعالیت­ها و برنامه­های توانبخشی
ارائه برنامه­های جدید با هدف بهره­مندی همه افراد جامعه
افزایش برنامه­های متنوع هنری و فرهنگی در جامعه
حساس­سازی افراد دارای نفوذ جامعه نسبت به برنامه­ها و فعالیت­های توانبخشی
افزایش استفاده از رسانه­های ملی و محلی
پیامدهای مطلوب توانمندسازی جامعه:
بسیج جامعه محلی در راستای تحقق اهداف توانبخشی
افزایش امکان مشارکت مردم و ایجاد حس مالکیت و درگیر شدن در برنامه و کاهش تصدی­گری
مشارکت سازمان­های غیردولتی در تصمیم­گیری­های ملی
تغییر نگرش جامعه و بخش دولتی به سازمان­های غیردولتی
افزایش اعتماد جامعه نسبت به فعالیت­ها و برنامه­های توسعه­ای

—————————————————————
کارگاه شماره ۳: فراگیرسازی و توسعه دسترسی برای افراد معلول
تسهیلگر: نجیبه فلاحی بوکانی
موانع و چالش­های پیش روی فراگیرسازی دسترسی برای افراد معلول:
فقدان یا کمبود قوانین و سیاست­ها
نگرش­های منفی
موانع معماری و عدم مناسب­سازی محیط
عدم وجود ارتباطات بین­بخشی
عدم دادخواهی – داشتن صدا
عدم وجود نیروی متخصص و یا بی­ثباتی نیروها
نبود و یا ضعف سیستم انتقال اطلاعات
نبود سیستم نظارتی
فرصت­های پیش روی فراگیرسازی دسترسی برای افراد معلول:
وجود انگیزه اصلاح قوانین در سیاستگزاران نظام
وجود پشتوانه­های دینی و فرهنگی
وجو پتانسیل فراوان و NGOها در جامعه
رشد آگاهی جمعیت هدف
وجود منابع علمی غنی در جامعه
وجود منابع اقتصادی قابل هدایت
تنوع و وجود منابع رسانه ای
فراوانی معلولین نخبه
راهکارهای پیش روی فراگیرسازی دسترسی برای افراد معلول:
اصلاح ساختار و قوانین جهت تقویت ضمانت اجرایی
آموزش و آگاه­سازی و حساس نمودن جامعه
نظرسنجی و بهره­گیری از نظرات افراد معلول
بهره­گیری از پشتوانه­های فرهنگی و دینی
مداخله نمودن در سطوح مختلف جامعه
مشارکت هماهنگ و همگرا عمل کردن تمامی دستگاه­های دخیل در توسعه دسترسی
بهره­گیری از معلولین نخبه برای دادخواهی
ارتباط با دانشگاه­ها و دیگر مراکز علمی
پایش­های مدون و تدوین برنامه­های نظارتی
—————————————————————
کارگاه شماره ۴: ایجاد شبکه تشکل­های غیر دولتی
تسهیلگر: علی مشیری رودسری
چهار فعالیت عمده شبکه­ها: ۱٫ ارائه خدمات و تامین منابع مالی ۲٫ یادگیری و تبادل دانش ۳٫ دادخواهی و تشکیل کمپین campaign)) 4. مدیریت
موانع ایجاد شبکه تشکل­های غیردولتی:
وابستگی مالی سازمان­های غیر دولتی به منابع دولتی
عدم وجود یک هماهنگ کننده در سطح ملی و استانی جهت ایجاد شبکه­های محلی و ملی
عدم دانش سازمان­های غیردولتی در خصوص تاثیر شبکه­سازی بر بهبود عملکرد و توانمندی سازمان­ها
وجود برخی موانع حقوقی
عدم توانایی سازمان­های غیردولتی در ایجاد ارتبط در سطح محلی، استانی و ملی با سایر سازمان­ها
عدم بهره­مندی سازمان­های غیردولتی از فناوری­های روز، ایجاد ارتباط نظیر برخورداری از وب سایت
نگرش منفی سازمان­های دولتی به سازمان­های غیردولتی و برعکس
عدم وجود یک برنامه و استراتژی منسجم در سطح کشور در جهت توسعه شبکه­سازی
راهکارهای ایجاد شبکه تشکل­های غیر دولتی:
شناسایی کشف منابع مالی در سطح جامعه
بهره­مندی از مشاوره تخصصی در تدوین اساس­نامه سازمان­های غیردولتی
انتقال دانش به سازمان­های غیردولتی در خصوص توسعه منابع
ایجاد صندوق­های مالی
تشکیل و تقویت شوراهای هماهنگی معلولین در سطح جامعه
تشکیل مجمع سازمان­های غیردولتی فعال در زمینه برنامه CBR در جهت ایجاد شبکه­های محلی و ملی
حمایت و فعالیت بخش دولتی به عنوان تسهیل کننده در توسعه شبکه­های توانبخشی مبتنی برجامعه
انتقال دانش از سازمان­های غیر دولتی موفق و توانمند در زمینه توسعه منابع مالی و شبکه­سازی به سایر سازمان­ها
برقراری ارتباط موثر بین سازمان­ها و موسسات آموزشی، دانشگاه­ها و سازمان­های غیردولتی در جهت انتقال دانش و مهارت در زمینه­های بهبود مدیریت، عملکرد، توسعه منابع، ارتباطات و شبکه­سازی در میان سازمان­های غیردولتی
شناسایی موانع قانونی و برخورداری از قوانین تسهیل کننده با استفاده از مشاورین حقوقی فعال در حوزه معلولین
ارائه طرح توسعه شبکه­های سازمان غیردولتی در شوراهای اداری در سطح استان
ایجاد ارتباط بین سازمان­های غیردولتی فعال در کشور و شبکه­های منطقه­ای CBR در سطح بین المللی
بهره­گیری از فناوری­های ارتباطی موجود در زمینه ارتباطات نظیر طراحی وب سایت به منظور تبادل ارتباطات و دانش
بهره­گیری از فناوری­های موجود در سطح مدیریت مالی
آگاه­سازی بخش دولتی از عملکرد سازمان­های غیردولتی فعال و توانمند در زمینه شبکه­سازی به منظور بهره­گیری از ظرفیت­های بخش دولتی
مستندسازی فعالیت شبکه­های محلی و استانی
تشکیل کانون غیردولتی در سطح کشور در زمینه برنامه توانبخشی مبتنی بر جامعه
پیامدهای مطلوب:
بهبود عملکرد مالی سازمان­های غیردولتی
توسعه و ارتقای عملکرد سازمان­های غیر دولتی از طریق ایجاد شبکه­های محلی
کاهش تصدی­گری
تاثیرگذاری سازمان­های غیردولتی از طریق شبکه های CBR بر سیاست­گذاری­ها در سطح ملی
مشارکت سازمان­های غیردولتی در تصمیم­گیری­های ملی
تقویت شرکای کاری از طریق توسعه شبکه­ها
تغییر نگرش جامعه و بخش دولتی به سازمان­های غیردولتی
توسعه و تقویت دادخواهی سازمان­های غیردولتی از طریق شبکه­ها

بیانیه اولین کنگره توانبخشی مبتنی بر جامعه
ما متولیان و مجریان برنامه توانبخشی مبتنی بر جامعه (CBR) از سراسر کشور و در مجموع در حدود ۱۴۰ نفر، از اول تا دوم بهمن ماه سال ۱۳۹۲ در نخستین کنگره CBR در استان مازندران شهرستان بابلسر شرکت نمودیم.
صمیمانه از ریاست محترم سازمان، معاون محترم توانبخشی و مدیرکل دفتر توانمندسازی معلولین جهت حمایت­های بی­دریغ آنان و همچنین از بهزیستی استان مازندران جهت مهمان نوازی گرم و صمیمانه و اجرای موفق کنگره تشکر نموده و بیانیه­ای را به شرح ذیل ارائه می­نمائیم:
ما به اهمیت راهنمای جدید CBR با پنج مولفه (سلامت، آموزش، امرار معاش، اجتماعی و توانمندسازی) در قالب ماتریس CBR به عنوان سند دورنمای ده ساله CBR کشور تا سال ۱۳۹۸ اذعان داشته و آن را در ترسیم حرکت­های آتی، مبنای کار قرار داده­ایم.
ما از تلاش‌های انجام شده توسط ذی‌نفعان CBR در کشور به منظور افزایش آگاهی و ارتقاء توسعه فراگیر مبتنی بر جامعه از طریق قراردادن افراد معلول در جریان اصلی زندگی قدردانی می‌کنیم.
ما همه ذینفعان CBR، از جمله نهادهای دولتی، غیردولتی و رسانه­ها را به منظور توسعه و حمایت از استراتژی CBR جهت تلاش برای کاهش فقر، به خصوص از طریق بسیج افراد معلول و دیگر منابع مردمی و اجتماعی در سطح ملی مورد تشویق قرار می‌دهیم.
ما اطمینان داریم که جامعه از طریق افراد معلول، خانواده­ها و اعضای جامعه در تمامی مراحل برنامه CBR در قالب ظرفیت­سازی، آموزش­های همه جانبه، جمع آوری داده­ها و همکاری ذی‌نفعان مشارکت می‌کنند.
علاوه بر این، ما از تمام ذی­نفعان CBR درخواست می­کنیم تا توصیه­های زیر را برای تقویت جنبش توسعه فراگیر در سطح کشور در نظر بگیرند؛
ما از تدارک برگزاری سالانه کنگره CBR حمایت می­کنیم.
ما برنامه­هایی را که مطابق با اهداف این کنگره در راستای توانمندسازی افراد معلول، خانواده و جامعه صورت می­گیرد، مورد حمایت و پشتیبانی قرار می­دهیم.
ما اهمیت ایجاد شبکه CBR ایران را به عنوان سکویی برای ارتقاء عملکرد تشکل­های غیر دولتی فعال در CBR و بسترسازی جهت شکل گیری شبکه CBR منطقه­ای کشورهای فارسی زبان، تحقق اهداف فراگیر توسعه هزاره (MDGs)، کنوانسیون حقوق افراد معلول سازمان ملل متحد (UNCRPD) و دیگر اسناد بین‌المللی که برای تقویت رویکرد توسعه فراگیر مبتنی برجامعه است، را درک می‌کنیم.
ما از تحقق رویکرد چند بخشی منطبق با ماتریس CBR در چهار مولفه اصلی توسعه جامعه که شامل سلامت، آموزش، امرار معاش و امور اجتماعی است با همکاری سایر نهادهای دولتی و غیردولتی حمایت می­کنیم.
ما از تشکیل انجمن غیردولتی CBR با حضور همه فعالان و علاقه مندان حمایت می­کنیم.
این بیانیه به اتفاق آرا توسط همه شرکت‌کنندگان در کنگره CBR، مورد موافقت قرار گرفت.
منبع: وب سایت شخصی دکتر کیوان دواتگران، دوم بهمن ۱۳۹۲