کتابخانه نابینایی

کتابخانه نابینایی

مریم قاسمی

نابینایان به کتابخانه‏ها نیاز مبرم دارند. آنان از طریق کتابخانه با جهان ارتباط برقرار می‏کنند و از فناوری‏های جدید مرتبط به نابینایان آگاه می‏شوند. کتابخانه‌ها و مراکز اطلاع‌رسانی نابینایان با هدف رفع نیازهای اطلاعاتی نابینایان و کم بینایان، گسترش فرهنگ و ارتقای علم و دانش، و ایجاد امکانات و شرایط مناسب برای پر کردن اوقات فراغت آنان به‌وجود آمده است. طبق تعریف بین‌المللی، نابینا کسی است که میزان دید او کمتر از یک دهم و کم بینا کسی است که میزان دید او بیشتر از یک دهم است و با استفاده از وسایل کمکی (عینک) میزان دید او حداکثر به سه دهم برسد.
مجمع عمومی سازمان ملل متحد، در دی ماه 1372 راه‏کارهای فراهم‌سازی امکانات برابر برای معلولان را به تصویب رساند. بندهای 5 و 10 این مصوبه به صراحت دولت‌ها را مسئول تأمین خدمات اطلاع‌رسانی و منابع اطلاعاتی برای گروه‌های مختلف معلولان از جمله نابینایان معرفی می‌کند. دولت‏ها باید شرایطی فراهم آورند که نابینایان مانند افراد سالم، به همه امکانات و تسهیلات دسترسی داشته باشند و تبعیضی در کار نباشد.
کتابخانه‌ها و مراکز اطلاع‌رسانی نابینایان در جهان. نخستین کتابخانه نابینایان در 1768 در بریتانیا با مجموعه‌ای به خط برجسته برای دانشجویان نابینا تأسیس شد. کتابخانه ملی نابینایان بریتانیا در 1882 تأسیس شد. این کشور به امکانات پیشرفته خدمت‌رسانی به نابینایان و کم بینایان مجهز شده است. در حال حاضر مؤسسه ملی سلطنتی نابینایان انگلستان بیش از 45 درصد کتاب‌های معروف کتابخانه‌های انگلستان را به قلم‌های بزرگ، دستگاه‌های گویا، و خط بریل برگردانده است.
در امریکا کتابخانه بوستون نخستین کتابخانه‌ای است که خدمات به نابینایان را در 1868 آغاز کرد. در این کشور فکر ایجاد کتابخانه ملی برای نابینایان در 1897 توسط راسل یانگ، کتابدار کتابخانه کنگره، با ایجاد قرائتخانه‌ای برای نابینایان با حدود 500 کتاب و صفحه موسیقی شکل گرفت. امروزه، خدمات کتابخانه ملی برای نابینایان که از طریق کتابخانه کنگره هدایت می‌شود، در چهار مرکز ایالتی، 56 کتابخانه منطقه‌ای، و 101 کتابخانه ناحیه‌ای انجام می‌شود. کتاب و مجلات به شکل بریل، نوار ضبط شده، لوح فشرده، تجهیزات شنیداری و ابزار و وسایل به‌طور رایگان در اختیار افراد قرار می‌گیرد.
کتابخانه ملی نابینایان کانادا در 1906 فعالیت خود را آغاز کرده و به‌صورت بخشی از سازمان خصوصی مؤسسه نابینایان کانادا اداره می‌شود. این کتابخانه خدمات سفارش پستی را در سطح ملی انجام می‌دهد و خدماتی به‌نام ویزنت دارد که از اینترنت برای تولید و اشاعه اطلاعات میان کاربران نابینا استفاده می‌کند. طبق قانون اساسی این کشور، کلیه کتابخانه‌های عمومی کانادا ملزم به ارائه خدمات به نابینایان هستند.
در سوئد امانت کتاب‌های گویا به‌صورت بخشی از خدمات یکپارچه کتابخانه‌های عمومی درآمده است و طرح توزیع کتاب‌های گویای دیجیتالی در این کشور در حال راه‌اندازی است. کتابخانه ملی افریقای جنوبی برای نابینایان در 1919 تأسیس و در 1969 به کتابخانه‌ای برای نگهداری آثار چاپی برای کسانی که مشکل بینایی دارند تبدیل شد. این کتابخانه، کتاب‌های گویا و کتاب‌های بریل تولید می‌کند و دانشجویان نابینای سراسر کشور از خدمات آن بهره می‌برند. امروزه شاهد کتابخانه‌های الکترونیکی بسیاری برای نابینایان و سایر گروه‌های معلول در جهان هستیم. اما متأسفانه ارتباط همه جانبه بین کتابخانه‏ها نیست. لازم است؛ مدیران کتابخانه‏ها هر سال نشستی داشته باشند و تشکیلاتی را پی‏ریزی نمایند که ارتباط همه جانبه‏ای را بین آنها راه اندازی نماید.
کتابخانه‌ها و مراکز فرهنگی نابینایان در ایران. نخستین مدرسه برای نابینایان و نگهداری آنها در 1342 توسط محمد خزائلی تحت‌عنوان «مجتمع نابینایان دکتر خزائلی» تأسیس شد. در 1350 دولت بودجه مستقلی برای این مدرسه درنظر گرفت. در همین سال «سازمان ملی رفاه نابینایان» تأسیس شد که وظیفه تهیه و توزیع کتاب‌های گویا و بریل را نیز برعهده داشت. پس از تأسیس سازمان بهزیستی کشور، خدمات مربوط به کودکان نابینا به اداره کودکان استثنایی وابسته به وزارت آموزش و پرورش، و رسیدگی به امور مربوط به نابینایان بزرگسال به سازمان ملی رفاه نابینایان واگذار شد که در همین زمان به سازمان بهزیستی نابینایان رودکی تغییر نام یافته بود. این مرکز وظیفه هماهنگی فعالیت‌های فرهنگی از جمله کتابخانه‌ها را برعهده دارد.
در نیم قرن اخیر فعالیت‏های فرهنگی و علمی نابینایان همواره روبه پیشرفت و توسعه بوده است. در بسیاری از شهرها کتابخانه و مراکز اطلاع رسانی تأسیس شده است. اما هنوز گزارش جامعی از این فعالیت‏ها تدوین و عرضه نشده است. مهم‌ترین کتابخانه‌های نابینایان در ایران عبارتند از:
1. کتابخانه رودکی.
کتابخانه رودکی که بزرگ‌ترین کتابخانه ویژه نابینایان در ایران است، در 1352 رسماً فعالیت خود را آغاز کرد. پس از پیروزی انقلاب اسلامی در سال 1357 و تشکیل سازمان بهزیستی کشور، «سازمان بهزیستی خدمات نابینایان رودکی» شکل گرفت. نام این نهاد قبلاً «مؤسسه ملی بهزیستی نابینایان» بود. کتابخانه رودکی تنها کتابخانه در ایران است که به نابینایان شهرستان‌ها نیز ارائه خدمت می‌کند. این کتابخانه دارای چهار بخش است: الف) کتابخانه عادی؛ ب) کتابخانه بریل؛ ج) کتابخانه گویا؛ و د) چاپخانه. در کتابخانه عادی، که مساحت آن تنها 35 مترمربع است، کتاب‌ها عمدتاً برای تبدیل شدن به بریل و گویا، استفاده کارکنان بینا، و گاه امانت به نابینایان تهیه می‌شوند. کتابخانه بریل 56 مترمربع است که در آن 2321 جلد کتاب بریل در 852 عنوان وجود دارد. مساحت کتابخانه گویا 108 مترمربع است. در این کتابخانه 20076 حلقه نوار در 1818 عنوان وجود دارد. تکثیر تمام نوارهای درسی نابینایان بر عهده این کتابخانه است. استودیوی ضبط کتاب‌های گویا با کمک سازمان صدا و سیما راه‌اندازی شده است. در چاپخانه کتابخانه نیز کتاب‌های بریل چاپ و تکثیر می‌شود.
2. کتابخانه مؤسسه آموزشی امام خمینی(ره).
کتابخانه گویای مؤسسه آموزشی امام خمینی در 1369 تأسیس شد. تعداد کارمندان آن 5 نفر و تعداد منابع آن 11000 حلقه نوار است.
3. کتابخانه مجتمع نابینایان دکتر خزائلی.
این کتابخانه در 1342 تأسیس شد و 600 جلد کتاب بریل و 423 حلقه نوار دارد.
4. کتابخانه مجتمع آموزشی نابینایان شهید محبی.
این کتابخانه در 1343 در تهران تأسیس شد. در حدود 32 از کتاب‌های درسی کل کشور در این کتابخانه به خط بریل چاپ می‌شود. موجودی این کتابخانه 7000 جلد کتاب بریل و 5000 حلقه نوار است.
5. کتابخانه مؤسسه استثنایی عصای سفید.
این کتابخانه در 1369 در تهران تأسیس شد و 3 نفر کارمند دارد. موجودی آن 500 جلد کتاب بریل و 350 حلقه نوار است.
6. کتابخانه مؤسسه نهادگذاری مطالعات علمی و پژوهشی گویا (خندق).
این مؤسسه، مؤسسه‌ای غیرانتفاعی برای ضبط کتاب‌های گویا برای دانشجویان و فارغ‌التحصیلان نابیناست که در 1369 تأسیس شد. شعبه‌های آن در شهرهای اهواز، اصفهان، و شیراز دایر است. موجودی کتابخانه این مرکز 2500 حلقه نوار در 1200 عنوان است.
7. کتابخانه مرکز تحقیقاتی بنیاد جانبازان.
این مرکز عهده‌دار تهیه و ارائه کتاب‌های گویا به کسانی است که در جنگ تحمیلی نابینا شده‌اند. موجودی کتابخانه آن در حدود 500 عنوان کتاب گویاست.
8. کتابخانه‌ آیت الله خامنه‌ای قم.
کتابخانه‌ آیت الله خامنه‌ای یکی از کتابخانه‌های بزرگ و مجهز عمومی ایران در استان قم است. ریاست نهاد کتابخانه‌های عمومی استان در همین کتابخانه مستقر است. شامل بخش‏های متنوع از جمله بخش نابینایی است و افراد نابینا و کم بینا در تمام روزهای هفته می‏توانند از این بخش استفاده کنند. این بخش دارای ۲۵۷ عضو اعم از مرد و زن و کودک و بزرگسال است. ۵۲ عضو آن را کودکان از آمادگی تا پایان دبستان تشکیل می‌دهند. ارائه خدمات به اعضای کودک هم به صورت حضور اعضا در کتابخانه است. کتابخانه اقدام به کلاس برای آموزش قصه خوانی، شعرخوانی و داستان‏نویسی کرده است.
کتابخانه‌های ۴ استان البرز، تهران، قزوین و مازندران زیر مجموعه این مرکز است و کتابهای گویا و بریل مورد نیاز این ۴ استان توسط این مرکز تأمین می‌شود.
کتابخانه گویا این مرکز شامل ۲۸۰۰ عنوان کتاب گویا در موضوعات مختلف است. ۳۰ عنوان از آن کتاب‏ها در استودیو کتابخانه و توسط گویندگان کتابخانه گویا شده است. این کتاب‏های گویا روی فلش، رم موبایل و یا به صورت سی دی در اختیار اعضا قرار می‏گیرد. همچنین این کتابخانه کتابها و جزوه‏های درسی مورد نیاز اعضا را گویا کرده است. نظام طبقه‏بندی در اینجا، طبقه‏بندی دیویی است.
9. معرفی بخش نابینایان کتابخانه ملی ایران
این بخش از سال 1382 و با تشکیل گروه ویژه در مدیریت اطلاع‏رسانی همگانی با نام بخش نابینایان و معلولان کتابخانه ملی راه‏اندازی گردید. هدف از راه‏اندازی این بخش ارائه خدمات به نابینایان و کم‏بینایان و تهیه مجموعه‏ای از منابع مطالعاتی و تحقیقاتی آنان بود. فراهم نمودن سخت‏افزارها و نرم‏افزارهای مورد نیاز مطالعه و نیز گردآوری حدود 800 عنوان از تولیدات گویا از فعالیت‏های این بخش در سه سال گذشته بوده است. با انتقال کتابخانه ملی به ساختمان جدید برای این بخش نیز فضای مناسبی به مساحت حدود 700 مترمربع جهت سرویس‏دهی مناسب انتخاب گردید که هم اکنون در مراحل آخر ساختمان‏سازی و تجهیز قرار داشته و در طی ماه‏های آینده به بهره‏برداری خواهد رسید. با انتقال بخش نابینایان به قسمت جدید و برنامه‏ریزی‏های انجام شده پیش‏بینی می‏گردد این بخش به یکی از مهم‏ترین مراکز مطالعاتی و پژوهشی کشور در زمینه خدمات‏رسانی به نابینایان، کم‏بینایان و معلولان خاص تبدیل شود. مجموعه‏سازی منابع گویا‏ـ‏دیجیتال و بریل، تحقیقات در زمینه فرمت‏های نوین اطلاعاتی، برنامه‏ریزی برای استانداردسازی کتابخانه‏های نابینایان در سطح کشور، حمایت معنوی و مادی از تولیدکنندگان، ایجاد محیطی مناسب و درخور نابینایان و کم بینایان برای پژوهش و مطالعه، برنامه‏ریزی جهت تشویق نابینایان و کم‏بینایان به انس با کتاب و کتابخوانی و… از برنامه‏ای این قسمت در آینده می‏باشد.
10. بخش نابینایان کتابخانه عمومی حسینیه ارشاد.
واحد نابینایان کتابخانه عمومی حسینیه ارشاد در سال 1372 شروع به کار کرد. از آن سال استودیویی در بخش راه اندازی و در آن کتاب‌های چاپی برروی کاست و به صورت گویا تولید گردید که این امر تاکنون نیز ادامه داشته است.
فعالیت‏های بخش نابینایان کتابخانه عمومی حسینیه ارشاد از سال 1372ش با هدف تعمیم فعالیت‏های کتابخانه به کلیه نابینایان، صرف نظر از ویژگی‏های جسمی و حسی آنان آغاز به کار کرد. در ابتدا کتب از طریق گویندگان روی نوارهای کاست ضبط شده و در اختیار کاربران نابینا قرار می‏گرفت، اما در ادامه با تحول در فناوری ضبط و تکثیر کتب گویا، هم اکنون این کتب، به شکل CD صوتی تولید و در اختیار اعضاء بخش قرار می‏گیرد.
تجهیزات بخش نابینایان در سال 1381 بازسازی شده و در آن سال این بخش به رایانه و نرم افزارهای ویژه کاربری نابینایان مجهز شد.
نمایشگرهای بریل برای کارکنان نابینای بخش و اعضاء فراهم شد، که بوسیله آن مطالب موجود بر روی نمایشگرهای عادی رایانه به صورت بریل دریافت می‏شوند.
از سال 1386 نمایشگر بهدید، ویژه نمایش اطلاعات به صورت درشت‏نمایی برای بهره‏برداری افراد کم‏بینا به امکانات بخش افزوده شد.  بخش نابینایان این مرکز شامل قسمت‌های زیر است:
1. مخزن: بیش از 2000 عنوان کتاب گویا و بیش از 350 عنوان کتاب بریل، پشتوانه علمی بخش را تشکیل می‏دهد. 2. استودیو: در این بخش امکان تولید کتب گویا فراهم آمده است که در آغاز ضبط کتب به شکل آنالوگ و با دستگاه‏های ضبط صوت، انجام می‏گرفت که در ادامه روند بروز رسانی فناوری ضبط و تکثیر کتب گویا در بخش، از رایانه و نرم‏افزارهای ویژه صدابرداری استفاده شد.
روند ضبط کتب گویا: ضبط کتب توسط گویندگان افتخاری و حق‏الزحمه‏ای بخش، صدابرداری توسط صدابردار و کنترل و تدوین نهایی توسط مصحح بخش و انجام امور تخصصی پردازش فنی اطلاعات و آرشیو سازی کتب. با حذف صدابردار و استفاده گویندگان از نرم‏افزارهای حرفه‏ای صدابرداری و تصحیح همگام با افزایش کمی تولید کتب، بهینه سازی کیفیت ضبط آغاز شده است.
منابع جدید تهیه شده در این بخش به صورت هفتگی فهرست‏نویسی، ورود اطلاعات و آماده‏سازی می‏شوند و عناوین آنها در برد تازه‏ها قرار می‏گیرد. پس از ورود اطلاعات کتب ضبط شده به سیستم امانت، امکان استفاده کاربران از محصولات بخش فراهم می‏آید.
خدمات بخش: 1. امکان عضویت در این بخش و امانت منابع گویا و بریل، برای نابینایان و کم بینایان سراسر کشور. 2. انجام کلیه امور جستجو، امانت، برگشت و تمدید به وسیله رایانه. 3. امانت منابع به صورت حضوری و پستی برای اعضاء، همچنین امکان استفاده کلیه اعضاء کتابخانه از منابع گویا.
خدمات ویژه بخش: 1. خبرنامه گویا: گویا‏سازی خبرنامه داخلی کتابخانه در استودیو که در آن اطلاعات تخصصی بخش هم لحاظ می‏شود. 2. جلسات کتاب‏خوانی: برگزاری دوره‌های آموزشی مختلف و کلاس‏های گوناگون از جمله کتاب‏خوانی. 3. ترغیب گروه‏های مختلف نابینایان، از جمله کودکان و نوجوانان به کتاب‏خوانی از طریق حضور دست‏اندرکاران بخش نابینایان در مدارس، انجمن‏ها، مراکز آموزشی نابینایان و معرفی خدمات این بخش. 4. برگزاری دوره‏های ترویج و تشویق به مطالعه از جمله طرح کتابخوان نمونه. 5. تولید کتاب بریل: این بخش از مهرماه سال 1386 قادر به تولید کتاب‏های بریل گرید. در حال حاضر کلیه منابع مورد نیاز و تایید شده، توسط اپراتور قسمت تایپ و آماده چاپ شده و به وسیله دو چاپگر بریل که در بخش قرار دارند چاپ و پس از صحافی در اختیار اعضا قرار می‏گیرد.
11. کتابخانه تخصصی معلولین.
این کتابخانه وابسته به دفتر فرهنگ معلولین است و در سال 1391 در قم تأسیس شد. تمامی آثار درباره معلولیت و معلولین را از سراسر جهان گردآوری و در اختیار کاربران قرار می‏دهد.
دارای بخش‏های کتب چاپی معمولی، نشریات، کتاب بریل، کتاب الکترونیک، کتاب گویا و فیلم است.
12. دیگر کتابخانه‏ ها در تهران و شهرها.
کتابخانه‌های دیگری در شهرهای مختلف نیز به افراد نابینا خدمات رسانی می‏نماید؛ فهرست این کتابخانه‏ها عبارت‏اند از: بخش نابینایان کتابخانه شهید بهشتی (1372)؛ بخش نابینایان کتابخانه شورای کتاب کودک (1341)؛ کتابخانه مجتمع آموزشی نابینایان دخترانه نرجس (1356)؛ کتابخانه مجتمع دخترانه حضرت عبدالعظیم (1374)؛ کتابخانه مجتمع توانبخشی نابینایان خزانه (1370)؛ و کتابخانه نابینایان دانشگاه الزهرا. غیر از کتابخانه‏های مذکور کتابخانه‏های نابینایان در شهرهای ارومیه، اصفهان، اهواز، بندرعباس، تبریز، رشت، همدان، زاهدان، زنجان، سمنان، شاهرود، شهرکرد، شیراز، کرمان، کرمانشاه، گرگان، و مشهد فعال هستند. مثلا در شیراز، در کتابخانه ملی پارس (شهید دستغیب فعلی) یک بخش خدمات به نابینایان از 1372 راه‌اندازی شده، که به‌کار تولید کتاب‌های بریل و ارائه خدمت به نابینایان در سطح استان فارس و کهگیلویه و بویراحمد می‌پردازد. نابینایان در سطح استان به این بخش معرفی می‌شوند و کتاب‌های بریل برایشان پست می‌شود. پست ایران، طبق تعهد بین‌المللی، به رایگان کار انتقال منابع را از کتابخانه و بالعکس انجام می‌دهد.
مشکلات و آسیب‏ها
خدمات کتابخانه‌ای به نابینایان در ایران سابقه‌ای چندان طولانی ندارد و با گذشت بیش از پنجاه ‌سال از تأسیس نخستین مرکز آموزشی مخصوص نابینایان، به‌علت عدم برنامه‌ریزی صحیح و فقدان سازمان مسئول برای این امور هنوز کتابخانه‌ای که بتواند نیازهای مربوط را تأمین کند و از شاخص‏های مطلوب برخوردار باشد، موجود نیست. مراکزی که به تهیه مواد و ارائه خدمات کتابخانه‌ای به این گروه اشتغال دارند، به‌علت عدم برخورداری از تجهیزات و نیروی متخصص و عدم ارتباط با مراکز بزرگ فرهنگی نابینایان در خارج از کشور جهت استفاده از تجارب و تخصص آنها، نتوانسته‌اند وظیفه خود را به خوبی ایفا کنند.
از سویی استقرار کتابخانه‌های نابینایان تنها در مراکز استان‌ها، دستیابی نابینایان به آنها را بسیار مشکل و در مواردی غیرممکن ساخته است. خوشبختانه، امروزه در ایران کار سخت‌افزاری رایانه‌ای در کتابخانه‌ها برای نابینایان در اکثر استان‌ها انجام شده و به زودی فعالیت نرم‌افزاری یعنی تهیه برنامه‌های مدون و منظم الکترونیکی پایان می‌پذیرد تا هر نابینایی در هر استانی از کشور بتواند از طریق شبکه به مرکز کتابخانه رودکی وصل شود و از امکانات آن بهره گیرد.
خدمات کتابخانه‌ای به نابینایان و کم‌بینایان، یکی از وظایف پر زحمت کتابداران است. در دورانی که حجم اطلاعات موجود در جهان به سرعت افزایش می‌یابد، توجه به نیازهای اطلاعاتی این گروه برای جلوگیری از عمیق‌تر شدن شکاف ناشی از «محرومیت اطلاعاتی» میان بینایان و نابینایان در زمره تعهدات حرفه‌ای کتابداران تمام کتابخانه‌ها به‌شمار می‌رود. از این گذشته، بیانیه‌ها، مقررات، و آیین‌نامه‌های بین‌المللی تدوین شده از سوی سازمان‌های جهانی مانند سازمان ملل متحد، یونسکو، و ایفلا همواره بر حقوق برابر معلولان با سایر شهروندان و نقش محوری دولت‌ها در فراهم‌سازی امکانات کتابخانه‌های برابر تأکید می‌ورزند. در عین حال پیشرفت‌های فناورانه و ابعاد گسترده نظام‌های اطلاع‌رسانی الکترونیکی، افق‌های جدیدی را بر روی نابینایان گشوده و حجم و دامنه مواد و اطلاعات قابل دسترس برای این گروه را متحول ساخته است. فناوری‌های موجود در زمینه نظام‌ها و شبکه‌های رایانه‌ای امکان تهیه متون، اطلاعات، و داده‌های کتابشناختی را در انواع قالب‌های جایگزین چاپ (بریل، گویا، چاپ درشت) فراهم می‌کند. بنابراین، لازم است از این ابزارها و امکانات به نفع کاربران نابینا بین کتابخانه‌ها به‌گونه‌ای بهره‌گیری شود که طیف وسیعی از خدمات برای آنان دست‌یافتنی و قابل استفاده باشد.
کتابخانه‌ها موظفند امکان دسترسی کاربران نابینا و کم بینا به منابع و اطلاعات موردنیاز را در حداقل زمان، در شکل و قالب مناسب، و به تعداد لازم فراهم کنند. برای تحقق بخشیدن به این امر و استفاده هر چه بیشتر از منابع و امکانات موجود، لازم است خدمات کتابخانه‌ای به نابینایان با برنامه‌ریزی حساب شده و بر اساس اصل همکاری و مشارکت سازمان یابد. در بین مشکلاتی که بر شمردیم، چند مشکل اساسی‏تر است: کتابخانه‏های موجود توان و ظرفیت پاسخگویی به نیازهای نابینایان را ندارند. چون ارتباط با دنیای پیشرفته به روش منظم قطع بوده و بسیاری از منابع مهم و مرجع به ایران نیامده است. علاوه بر آن فناوری پیشرفته هم وارد نشده است. برای نمونه هیچیک از مراکز نابینایی ایران عضو دیزی نیستند. سومین مشکل اساسی اطلاع رسانی به معلولین هم به روز نیست. اساساً در ایران مراکز کتابشناسی و چکیده نویسی و امثال اینها که اطلاعات مورد نیاز را بومی‏سازی کرده و در اختیار کاربران معلول قرار دهد، وجود ندارد. مراکزی که هستند فاقد مهارت‏های لازم می‏باشند. از اینرو نابینایان نه به خود منابع کتابخانه‏ای، نه به فناوری مدرن و نه به اطلاعاتی که بدانند در دنیا چه خبر است دسترسی ندارند. این مشکلات موجب شده که در ایران، سالانه، ده عنوان کتاب مطلوب درباره موضوعات نابینایی تألیف و عرضه نشود.
مآخذ
ارجمند، تاج‌الملوک، اطلاع‌رسانی به معلولان و پیشنهاد شبکه اطلاع‌رسانی برای معلولان کشور، تهران، دبیرخانه هیأت امنای کتابخانه‌های عمومی کشور، 1380؛ همو، «بررسی وضعیت کتابخانه‌ها و مراکز اطلاع‌رسانی نابینایان در کشورهای در حال رشد و…»، پایان‌نامه فوق‌لیسانس کتابداری، دانشگاه آزاد اسلامی، 1372؛ همو، «کتابخانه‌های مرکز نابینایان رودکی»، پیام کتابخانه، سال دوم شماره اول (بهار71)، 73-77؛ همو، «نقش کتابخانه‌های عمومی در اطلاع‌رسانی معلولیت»، پیام کتابخانه، سال چهارم شماره اول و دوم (بهار و تابستان 73)، 54-58؛ «بخش نابینایان کتابخانه ملی راه‌اندازی شد»، کتاب هفته، شماره 160؛ «بررسی وضعیت کتابخانه‌های نابینایان در ایران»، روزنامه شرق، شماره 162؛ بشارتی، مینا، «بررسی وضعیت کتابخانه‌ها و مراکز اطلاع‌رسانی نابینایان و نیمه بینایان مستقر در شهر تهران»، فصلنامه کتاب، دوره دهم، شماره چهارم، زمستان 1378، ص 49-55؛ تعاونی، شیرین، استانداردهای ملی خدمات کتابخانه برای نابینایان، تهران، هیأت امنای کتابخانه‌های عمومی کشور، دبیرخانه، 1379؛ «جهان در تلاش برای کتابخوانی نابینایان»، کتاب هفته، شماره 160؛ سلطانی، پوری، راستین، فروردین، دانشنامه کتابداری و اطلاع‌رسانی، تهران: فرهنگ معاصر، 1379؛ سلطانی‌زاده، شهین‏دخت، خدمات کتابخانه به معلولین و نابینایان، پایان‌نامه کارشناسی ارشد کتابداری و اطلاع‌رسانی، دانشگاه تهران، دانشگاه علوم تربیتی، 1354؛ کوانق، رزمری، «حمایت از نابینایان در زمینه آموزش و اشتغال» ترجمه مهرداد نیکنام، گزیده مقالات ایفلا (کوبا 21-27 اوت 1994)، زیرنظر عباس حری، به همت تاج‌الملوک ارجمند. تهران، کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران، 1374، ص 348-367؛ «مطالعه نیازهای اطلاعاتی کاربران نابینای و کم‏بینای شهر کرمان»، فاطمه نوشین‏فرد، تحقیقات اطلاع‏رسانی و کتابخانه‏های عمومی، دوره 16، ش4، پیاپی64، زمستان 1389؛ دائرةالمعارف کتابداری و اطلاع‏رسانی.
National Library Service for the Blind and Physically Handicapped (NLS) the Library of Congress. www.loc.gov/nls.
www. ketabehafeteh.archive/160.
www.sharahNewsPaper.com/830122/life.htm.
www.Ketabehafteh.ir/archive/ 160.