دانشگاه ویژه ناشنوایان

دانشگاه ویژه ناشنوایان

فهیمه نوری

معلولین از جمله ناشنوایان از نظر فرهنگی فرآیند ویژه‏ای را طی کرده‏اند. سال‏ها بلکه قرن‏ها طول کشید تا معلولین مثل دیگر انسان‏ها دانسته شده و از تبعیض‏های فاحش رهایی یافتند. پس از این دوره لیاقت و صلاحیت خود را برای فراگیری سواد و خواندن و نوشتن اثبات کردند؛ دوره سوم روی آوردن معلولین سواد دار و دارای معلومات متوسطه به تحصیلات عالیه بوده است. همانطور که درمرحله دوم به مدرسه نیاز داشتند، در مرحله سوم به دانشگاه نیاز پیدا کردند. آمریکای شمالی نخستین جامعه‏ای بود که نظام آموزشی در مقطع‏های دانشگاهی برای معلولین تأسیس کرد. مدیران کلان جامعه را مجبور برای معلولین دانشگاه تأسیس کنند. و دانشگاه گالودت در سال 1864 میلادی رسماً شروع به فعالیت کرد.
چون دانشگاه گالودت در واشنگتن تأسیس شده بود، از اینرو آنجا را شهر ناشنوایان لقب دادند. وجود دانشگاه گالودت در این شهر برای ناشنوایان سودمند بود.
گالودت تنها موسسه آموزشی عالی خصوصی در دنیا است که تمام برنامه¬ها و خدماتش مخصوص ناشنوایان و کم شنوایان است. دانشگاهی که بیش از یک ونیم قرن افراد ناشنوا و کم شنوا را برای حضور فعال و مؤثر در جامعه آماده کرده است. دانشگاه گالودت یکی از مجموعه‏های بی نظیر یادگیری متشکل از 1100 دانشجوی کارشناسی و 400 دانشجوی کارشناسی ارشد است که همگی یا ناشنوا هستند و یا به سختی می‏شنوند و اکثر کارمندان و مدرسانش ناشنوا هستند و با زبان اشاره ارتباط برقرار می‏کنند، حتی رئیس دانشگاه نیز فردی ناشنوا است.
هدف و خط‏مشی
هدف این دانشگاه ایجاد موقعیت و شرایطی است که ناشنوایان امور مختلف فردی و گروهی خود را انجام دهند و روی پای خودشان بایستند. برای تحقق این هدف، مهارت‏های مختلف اجتماعی، فرهنگی، هنری، اقتصادی و غیره به آنان آموزش داده می‏شود. بخشی از فعالیت‏های این دانشگاه تربیت مربی و معلم، مشاور و کارشناس در امور آموزشی از پیش دبستان تا پایان دوره متوسطه است. ناشنوایان با فراگیری مهارت‏های آموزشی، در مراکز آموزشی به تعلیم و تربیت مشغول خواهند شد. گروه‏هایی از آنان همه در پژوهش مثل تألیف کتاب، روزنامه‏نگاری، نویسندگی، ویراستاری، ترجمه و دیگر رشته‏های پژوهش پس از آموختن مهارت‏های لازم، مشغول می‏شوند. گروه‏هایی از ناشنوایان هم در رشته‏های پزشکی، حرفه و فن و صنعت، کشاورزی، علوم اجتماعی مثل حقوق و سیاست تبحر و مهارت‏ها را فرا گرفته و در مراکز مربوط به این رشته‏ها اشتغال پیدا می‏کنند.
این دانشگاه اولویت را به امور ناشنوایان می‏دهد و فارغ التحصیلان خود را در مراکز ناشنوایی به کار می‏گیرد یا به این مراکز معرفی می‏کند. اما اگر افرادی بیش از حد ظرفیت باشند، به مراکز دیگر که اختصاص به افراد سالم دارد معرفی می‏شوند.
یکی از مشکلات جهان کنونی اشتغال است. اولاً فرصت‏های شغلی محدود است؛ دوم اینکه رقابت‏های فشرده جریان دارد. از اینرو معلولین باید بسیار تلاش کنند تا در رقابت‏های کنونی، برتری خود را اثبات کرده و فرصت شغلی را به دست آورند. به همین منظور، گالودت، تمامی تجارب پیشین و جدید را جمع‏آوری کرده تا ناشنوایان در عرصه‏ها و رشته‏های مختلف گوی سبقت را بربایند.
فارغ التحصیلان برای جذب فرصت های اشتغال در دنیای پر رقابت کنونی و با توجه به دنیای فن آوری که به سرعت در حال تغییر است، دانشجویان گالودت باید پویایی ذهنی، اجتماعی، زبانی و خلاقیت بهتر و برتر در سطح محلی و بین المللی داشته باشند.
این دانشگاه دارای بیش از 40 رشته در زمینه‏های هنر، علوم مانند ریاضی و شیمی، علوم انسانی مانند فلسفه و مدیریت، تجارت و فرهنگ و زبان است و همچنین رشته‏هایی در حد فوق لیسانس و یا دوره‏های دکتری در روانشناسی بالینی و زبان‏شناسی نیز ارائه می‏دهد که ناشنوایان می‏توانند به راحتی در آنها تحصیل کنند.
بیشتر برنامه‏های دوره‏های تکمیلی برای آموزش دانشجویان برای خدمت‏رسانی به افراد ناشنوا و دارای مشکلات شنوایی طراحی شده است و همواره دوره‏هایی در راستای این اهداف برای دانشجویان گذاشته می¬شود تا آنها در آینده نه تنها برای جامعه بلکه بطور خاص برای جامعه ناشنوا مفید باشند و توانایی آموزش به ناشنوایان دیگر را در هنگام فارغ التحصیلی داشته باشند.
این دانشگاه مناسب‏ترین جا برای مطالعه در زمینه جامعه شناسی ناشنوایان، مشگلات زبان اشاره و راه‏کارهای رفع مشکلات، مشکلات روان‏شناختی ناشنوایان و چگونگی درمان و صدها معضل دیگر است. مدیریت دانشگاه موجود جامعه ناشنوایان را به گروه‏های آموزشی و پژوهشی ابلغ می‏کند یا با برپایی سمینار و همایش، و نیز دیگر شیوه‏های علمی تلاش می‏کند، با حل مشکلات و موانع، این جامعه را ارتقا دهد.
همچنین این دانشگاه دارای مراکزی مانند مدرسه، برای کودکان از خردسالان تا دبیرستانی‏ها است که ناشنوایان را برای ادامه تحصیل و ورود به دانشگاه آموزش می‌دهند.
در کنار برنامه‏های تحصیلی گلودت برنامه‏های جنبی بسیار متنوعی برای ناشنوایان از جمله رشته‏های مختلف ورزشی مانند فوتبال، بسکتبال، فوتبال آمریکائی و بیسبال برای خانم‏ها و آقایان داراست و تیم‏های آنها در جریان مسابقات مختلف حتی تیم‌های عادی موفق بوده‌اند.
ارتباطات اجتماعی
ناشنوایان و دیگر معلولین به دلیل مشکلاتی که در برقراری ارتباط با جامعه دارند، معمولاً آسیب‏پذیر، منزوی و افسرده می‏باشند. این دانشگاه تلاش کرده این نقص را مرتفع و نشاط، تحرک و پویایی را به این جامعه بازگرداند. جریان جالبی که در این دانشگاه برقرار است این است که محیط آن علاوه بر آموزش، فرصت‏های بسیاری برای ملاقات و آشنایی با گروه‏ها و افراد مختلف ایجاد می‏کند که شاید یک فرد ناشنوا در حالت عادی امکان ارتباط با آنها را نداشته باشد.
جمعیت ناشنوایان در واشنگتن چیزی حدود 100 هزار نفر تخمین زده می‏شود که هم دانشگاه گالودت و هم نهادهای فدرال فرصت‏های تحصیلی و شغلی را برای ناشنوایان ایجاد کرده‏اند که شاید در نقاط دیگر آمریکا و جهان وجود نداشته باشد به همین خاطر هر ساله جوانان ناشنوا و کم شنوا زیادی جذب پایتخت آمریکا می‏شوند و بسیاری از آنها پس از پایان تحصیل به کشور خود بازگشته و سعی می‏کنند چنین برنامه آموزشی را در کشورشان برای ناشنوایان اجرا کنند.
جمعیت ناشنوا و کم شنوا در واشنگتن بسیار متنوع است. این تنوع به زندگی اجتماعی آنها رونق زیادی بخشیده است. آنها اولین جمعه هر ماه در یکی از کلوپ‏های شبانه یا رستوران‏های شهر با هم قرار دارند که شامل ناشنوایانی از ایالات دیگر و گاهی از کشورهای دیگر است و آنها برای این گردهمایی‏ها می‏آیند تا با افرادناشنوا این شهر آشنا بشوند.
لازم به ذکر است که بسیاری از جرم‏ها و بزه‏های اجتماعی از اینجا شروع می‏شود که فرد سرخورده و ناامید می‏شود و از جامعه کنار می‏رود. به تدریج عقده‏های روانی در روحیه او شکل می‏گیرد و بالاخره تبدیل به فردي خطرناك می‏گردد. اما با گسترش ارتباطات این وضعیت سامان می‏یابد.
تحولات تاریخی و سازمانی
گالودت موسسه‏ای با پروانه کار فدرال، خصوصی و غیرانتفاعی است. کنگره ایالات متحده در سال 1857 موسسه کلمبیا را برای آموزش ناشنوایان و لال‌ها و نابینایان ایجاد کرد. آموس کندال، مدیر کل قبلی تحصیلات تکمیلی، تحت ریاست آندرو جکسون و مارتین وان برن، زمین موسسه را برای مدرسه از املاک خود در واشنگتن اهداء کرد. اولین رئیس موسسه ادوارد ماینر گلوئودت بود؛ توماس هاپکینز گالودت پدر وی، یکی از پیشگامان آموزش افراد نا شنوا بود. کنگره در سال 1864، به مدرسه اختیار داد تا دوره تحصیلات دانشگاهی ایجاد کند. این لایحه با امضای پرزیدنت ابراهام لینکلن، در اوج جنگ‌های داخلی، قوت قانونی یافت. پرزیدنت یولیسز اس گرانت، دیپلم سه تن از نخستین فارغ التحصیلان را امضاء کرد، و از آن پس همه دیپلم‌ها توسط رئیس جمهوری وقت ایالات متحده امضا شده است.
مدرسه در سال 1894، به افتخار توماس هاپکینز گالودت به نام کالج گالودت تغییر نام داد. کنگره در سال 1954 اساسنامه گالودت را اصلاح کرد و بودجه‏ای دائمی از طرف دولت فدرال به آن اختصاص داد. در سال 1986، پرزیدنت رونالد ریگان، قانون 1986 آموزش ناشنوایان را که طبق آن ایالات متحده را به ایجاد فرصت‏های آموزشی برای افراد ناشنوا متعهد می‏کرد و کالج گالودت را به دانشگاه گالودت تبدیل می‏نمود را امضاء کرد. بودجه سالانه فدرال گالودت تحت نظارت وزارت آموزش قرار دارد.
چشم‏ انداز 2014
دانشگاه گالودت در سال 2014م، یکصد پنجاهمین سالروز قانون امضا شده توسط پرزیدنت لینکلن را در مورد مجوز تبدیل مدرسه به کالج برای دانشجویان ناشنوا جشن خواهد گرفت. این مراسم با نام «جشن 150 سال رهبری دور نگر» برگزار خواهد شد. این جشن نقش پیشگامان گالودت را در پیشبرد فرصت‏ها و دست¬آوردهای ناشنوایان و کم شنوایان برجسته خواهد ساخت.
ایران و دیگر کشورهای منطقه خاورمیانه، دارای جمعیت انبوهی از ناشنوایان می‏باشند. مناسب است مسئولان و رهبران این کشورها از تجربه‏های گالودت بهره گرفته و به توسعه و ارتقای فرهنگ و جامعه ناشنوایان اقدام کنند. وزارت علوم ایران می‏تواند در سال 2014م در همایش گالودت مشارکت فعال داشته باشد. از تبادل دانشجو و استاد تا اعزام گروهی از متفکران به این همایش قابل اجرا است.
منابع مطالعاتی
درباره این دانشگاه و فعالیت‏های آن تاکنون کتب، مقالات و چند فیلم و مستند مانند فیلم‏های زیر عرضه ساخته شده است:
1. ذکر ناشنوا (Deaf Mute Recitation)(1901)؛ این فیلم که فیلمی کوتاه، ساخت آمریکا و به زبان اشاره است در مورد دختری است که آشنایی کامل به زبان اشاره دارد و در این دانشگاه به عنوان معلم مشغول به کار می‏شود.
2. گالودت، یک فیلم (Gallaudet: The Film)(2010)؛ این فیلم کوتاه به کارگردانی ریان کامرسون در آمریکا ساخته شده و به زبان اشاره است، فیلمی مستند در مورد دانشگاه گالودت است.
3. الکساندر گراهام بل: صدا و سکوت (Alexander Graham Bell: The Sound and the Silence) (1992)؛ این فیلم تلوزیونی به کارگردانی جان کنت هریسون در واقع زندگی نامه الکسانر گرهام بل است که تلاش بسیار می‏کند تا معلم ناشنوایان شود ولی او معاصر توماس هاپکینز گالودت بوده است و به خوبی به زندگی‏نامه این فرد برجسته به عنوان یک معلم برای ناشنوایان می‏پردازد.
4. پردیس ساکت و آرام (Quiet Campus)(2012-2011)؛ این فیلم نیز یک برنامه تلوزیونی مستند ساخت آمریکا در مورد دانشگاه گالودت است.
5. فراتر از سکوت (Beyond Silence)(1996)؛ این فیلم که یک فیلم موزیکال ساخت آلمان با کارگردانی کارولین لینک است داستان زندگی دختری است که با پدر ومادر کر و لال خود زندگی می‏کند او علاقه به موسیقی دارد و سعی می‏کند در این رشته ادامه تحصیل بدهد و به دانشگاه گالودت برود.
مهمترین مقاله به زبان‏های فارسی، مقاله‏ای در دانشنامه ناشنوایان است.
تجربه آموزی
امید است این تجربه در همه کشورها اجرایی شود و دانشگاههای ویژه برای نابینایان و معلولین حرکتی دایر گردد. جمعیت معلولین در همه کشورها به ویژه در کشورهای در حال توسعه کمتر از دیگر اقشاری که دانشگاه دارند، نیست. مثلا هنرمندان یا ادیبان یا مهندسین شهرسازی دارای دانشگاههای ویژه‏ای هستند با اینکه جمعیت اینان کمتر از معلولین است.
بر اثر تصادفات و مسیر صنعتی شدن و آلودگی صوتی، آمار ناشنوایان در ایران روبه افزایش است. با اینکه نه در ایران و نه در کل منطقه دانشگاه ویژه و نیز پژوهشگاه ویژه ناشنوایان نیست. مدیریت علمی در وزارت علوم می‏تواند این تجربه را به ایران مستقل کرده و دانشگاهی که برای کل کشورهای منطقه سودمند است دایر نماید.
مآخذ
دانشنامه ناشنوایان، ویراسته محمد نوری، تهران، موسسه فرجام جام جم، 1389.
www.gallaudet.edu