زمینه سازی برای ارتقای فرهنگی توانخواهان

زمینه سازی برای ارتقای فرهنگی توانخواهان

مصاحبه با علاءالدین نجف

چکیده
روابط عمومی و امور بین‏الملل مؤسسه آل‏البیت(ع) با همه اقشار اجتماعی و جریان‏های فرهنگی در جهان اسلام در ارتباط است. با این هدف که شیعیان و مؤمنان را در پناه مرجعیت اعلای تشیع حمایت نماید. از جمله به توانخواهان و سالمندان اهتمام ویژه دارد؛ زیرا قشر وسیعی از جمعیت ایران، عراق، افغانستان و دیگر مناطق را تشکیل می‏دهند.
دفتر فرهنگ معلولین زیر نظر جناب حجت الاسلام والمسلمین سید جواد شهرستانی زیدعزه رئیس محترم مؤسسه آل البیت(ع) لإحیاء التراث و نماینده تام الاختیار حضرت آیت الله العظمی سيد علي سیستانی دام ظله تأسیس شد تا وظیفه رسیدگی به امور معلولین را انجام دهد. این دفتر از نخستین روز تأسیس همواره از پشتیبانی‏های روابط عمومی و امور بین‏الملل مؤسسه آل‏البیت(ع) برخوردار بوده است. علاوه بر دفتر فرهنگ عزیزان روشندل و ناشنوا یا توان‏خواهان حرکتی تقریباً روزانه به دفتر ایشان مراجعه دارند. خبرنگار نشریه توان‌خواهی خدمت ایشان رسید تا تجارب ایشان را منعکس نماید.

ـ جناب آقای نجف جنابعالی تقریباً هر روز با معلولین یا حداقل هفته‏ای چند بار با آنها تماس دارید، نظر کلی شما درباره این قشر از جامعه چیست؟
غیر از جانبازان جنگ تحمیلی در ایران، بر اساس آمارهای رسمی 12 تا 15 درصد از جمعیت ایران معلول ذهنی، حرکتی، ناشنوایی و نابینایی هستند. در عراق، افغانستان بیست درصد معلولیت دارند. در خیابان‏های کابل که راه می‏روی، بطور ملموس و مشهود معلولین قابل مشاهده می‏باشند. در ایران مثلاً در خیابان‏های تهران یا قم چندان مشهود نیست ولی در آنجا پیداست که انبوهی از جمعیت، معلولیت دارند.
تقریباً هیچ یک از اقشار جامعه ما از نظر کمی این آمار را ندارند، از نظر رسیدگی هم، تصور کنید جانبازان جنگ با اینکه زیر پانصد هزار نفر هستند، ولی سازمان ویژه دارند که به امور آنها رسیدگی می‌نماید ولی معلولین دارای نهاد مستقل برای رسیدگی به امورشان نیستند. البته حق جانبازان است که نهاد ویژه داشته باشند و نقدی بر آنان نیست. اما سازمان بهزیستی که مسئول معلولین است، بودجه و پرسنل مکفی برای خدمات دهی به عموم معلولین را ندارد. خلاصه کلام اینکه در یک چشم‏انداز، جامعه عزیز معلولین را اینگونه می‏توان معرفی کرد: ده تا پانزده درصد از جمعیت بدون بدون امکانات کافی و بدون نهاد رسیدگی کننده ویژه و با صدها مشکل و معضل عدیده.

ـ کدامیک از مشکلات آنها به نظر جنابعالی حادتر است؟
به نظر می‏رسد اشتغال و فرهنگ دو مسأله مهم و اساسی برای آنان است. البته ما در مؤسسه آل البیت(ع) متصدی امور اشتغال و کارآفرینی آنها نیستیم و در زمینه فرهنگ هم فقط مسئول ترویج فرهنگ اسلامی و شیعی می‏باشیم. یعنی روابط ما با معلولین مختلف در حوزه راه‏اندازی فرهنگ شیعی و توسعه آموزه‏های مؤمنانه در این جامعه است. البته خودشان اصرار دارند که مثلاً در آموزش قرآن، حفظ، ترتیل، تلاوت و تفسیر را گسترش دهند و جلسات بیشتری داشته باشند. ما هم به آنان استاد معرفی می‏کنیم و متون بریل و گویا در اختیار آنان قرار می‏دهیم. یا گروه‏هایی استعداد تواشیح و تشکیل گروه سرود داشتند. ما هم زمینه‏هایی مهیا کردیم تا رشد و ارتقاء پیدا کرده و در مجالس شادی و عزا برنامه اجرا کنند.

ـ اقدامات جنابعالی و مدیریت تحت امر شما چه مواردی بوده است؟
اقدامات ما از کانال دفتر فرهنگ معلولین اجرایی می‏شود. وقتی عزیزان معلول به دفتر اینجانب، تشریف می‏آورند راجع به مقولات فرهنگی بررسی‏ها انجام می‏شود و پس از رسیدن به نتیجه نهایی برای اجرا یا خودشان مجری می‏‏شوند و دفتر فرهنگ نظارت می‏کند و یا اجرا با کمک خود معلولین به دفتر سپرده می‏شود.
بالاخره اینجانب در خدمت این قشر هستم و هرگونه کاری داشته باشند یا از طریق نامه و یا حضوری بررسی و رسیدگی می‏شود. تذکار این نکته ضروری است که قدرت عمل و دایره اقدامات ما محدود به مباحث فرهنگ شیعی است و در این زمینه هر طرح و مشکلی باشد در خدمت آنان هستیم.

ـ دفتر فرهنگ معلولین وابسته به موسسه آل البیت(ع) می‏باشد و زیر نظر جنابعالی است، کارهای آنجا را چگونه ارزیابی می‏فرمایید؟
امور و مسائل و معضلات معلولین بسیار وسیع است و دفتر در چارچوب خط‏مشی تعریف شده کار می‏کند. یعنی مأموریت‏هایی دارد که باید خودش اجرا کند مثل تولید کتاب بریل، تولید کتاب گویا، تولید کتاب الکترونیک و تولید کتاب راهنما و مرجع. و کارهایی هست که دفتر متصدی نظارت بر آنها است. یعنی پروژه توسط خود معلولین اجرا می‏شود ولی دفتر نظارت می‏کند. مثل آموزش قرآن و موزه‌ـ نمایشگاه آثار هنری. لازم به ذکر است دفتر معلولین در حوزه مثلاً کتاب بریل یا کتاب گویا هر پروژه‏ای را اجرا نمی‏کند بلکه کارهایی که نیاز است و تاکنون اجرا نشده و نیز نهادی نیست که آنها را اجرا کند، توسط دفتر اجرا می‏شود.

ـ دفتر فرهنگ معلولین نخستین مرکزی است که توسط مؤسسه آل البیت(ع) در قم برای این قشر تأسیس شده و افتخار بزرگ و تاریخی برای مرجعیت و روحانیت محسوب می‏شود. آیا نمی‏خواهید این تجربه و سازمان را توسعه دهید؟
تاکنون یک استودیو مجهز شده و دو سال است یک تیم آموزش دیده و نسبتاً کارآمد که اغلب خود روشندلان هستند مشغول گویا کردن کتب مرجع و زیربنایی هستند. مثل برخی مؤسسات کتب درجه 2 و 3 گویا نمی‏شود بلکه کتاب‏هایی مثل تفسیر نهج البلاغه، تفسیر المیزان، تفسیر مجمع البیان، مجله آینه پژوهش و ده‏ها کتاب اینگونه‏ای دیگر گویا شده و یا در حال گویا شدن هستند.
در بخش بریل دستگاه خوبی خریداری شده و گروه خوبی مشغول‏اند و تاکنون آثار خوبی کار کرده‏اند. نیز در بخش‏های دیگر چنین است. هر جا نیاز به توسعه باشد با دقت کارشناسی و بررسی و اقدام می‏شود. مثلاً بخش فیلم معلولیتی را دیدیم نیاز است و امسال راه‏اندازی شد.

ـ اگر اجازه بدهید یک پرسش در زمینه مساعده داشته باشم. آیا مساعده به معلولین محترم پرداخت می‏شود و اگر می‏شود چه ضوابطی دارد؟
در بخش معلولین معتقد هستیم کمک بدون بسترسازی سودمند نیست، لذا تلاش کرده‏ایم به جای پرداخت وجه، کار یا پروژه در اختیار آنان قرار دهیم یا ایجاد اشتغال گروهی کنیم. ضابطه اینست که خود معلولین برای کاری که می‏خواهند اجرا کنند طرح‏نامه می‏آوردند. پس از بررسی محتوایی و اینکه در چارچوب خط‏مشی هست یا نه؟ درباره مبلغ آن بررسی می‏کنیم.
البته مواردی که مثلاً معلول عزیز دانشجویی بوده و نیاز مبرم برای شهریه دانشگاه داشته یا برای درمان بیماری نیاز ضروری داشته است. جناب حجت الاسلام والمسلمین آقای سیدجواد شهرستانی زیدعزه هم اجازه فرموده‏اند که در چنین موارد در حدّ رفع نیاز کمک شود. اما این پرداخت‏ها، یک قاعده عام نیست و  استثناء است. بلکه قاعده عام کمک به اجرای پروژه‏های فرهنگی است و اگر معلولین در این زمینه طرح داشته باشند در خدمت آنان هستیم.
اساساً اسلام با روش‏هایی که منجر به ترویج تکدی‏گری شود مخالف است. امام صادق(ع) در مواردی فرمودند به جای مبلغ، بیل یعنی وسیله کشاورزی به فرد محتاج بدهند.
جناب آقای شهرستانی هم فرموده‏اند تلاش کنید مهارت‏ها و سطح دانش، تجربه و حرفه معلولین را ارتقاء دهید. معلولی که در یک رشته توان کار دارد، در هر مکان و در هر شرایط می‏تواند کار کند و هزینه‏های زندگی خود و خانواده را به دست آورد و با آبرومندی زندگی کند.
ـ با تشکر از لطف و مرحمت حضرتعالی که وقت شریف خود را در اختیار این نشریه گذاشتید.