معرفی کتاب مناسب‌سازی در اماکن عمومی و تجاری

معرفی کتاب مناسب‌سازی در اماکن عمومی و تجاری برای افراد دارای معلولیت

اعظم قاسمي
مناسب‌سازی در اماکن عمومی و تجاری برای افراد دارای معلولیت (I.D.A به A.D.A) عنوان کتابی است که شامل مجموعه‌ای کامل از جزئیات مناسب‌سازی در اماکن عمومی و تجاری برای افراد دارای معلولیت است که توسط انجمن علمی فرهنگی، هنری معلولین ایران ترجمه، تألیف و منتشر شده است. با توجه به منابع محدود در حوزه مناسب‌سازی، تدوین این کتاب می‌تواند میزان قابل توجهی از خلاء موجود را پر کند.
کتاب مناسب‌سازی در اماکن عمومی و تجاری برای افراد دارای معلولیت در ۲۲۴ صفحه در قطع وزیری با جلد شومیز در سال ۱۳۸۵ با موضوع معماری و معلولان, فضاهای عمومی ـ طرح و ساختمان، چاپ و منتشر شده است.
“در کشورهای مختلف دنیا از دهه ۷۰ میلادی به بعد مناسب‌سازی اماکن عمومی و انطباق آن با نیازهای افراد دارای معلولیت مخصوصاً معلولان جسمی و حرکتی در دستور کار قرار گرفت و تجارب کسب شده در این مورد باعث شده است تا پرداختن به این مسئله به گونه‏ای بین المللی نیز مطرح و در دستور کار سازمان ملل متحد قرار گیرد. به طوری که در قطعنامه مجمع عمومی سازمان ملل متحد درباره حقوق افراد دارای معلولیت در مورخ ۹ دسامبر ۱۹۷۵ چنین آمده است:
“معلولین حق دارند از امکاناتی برخوردار باشند که بتوانند به طور مستقل درجامعه حضور و زندگی کنند.”
هدف این کتاب مجموعه دستورالعمل‏ها و ضوابط و مقررات برای ساختمان‏ها و اماکن عمومی و تجاری برای افراد دارای معلولیت جسمی و حرکتی به منظور استفاده و دستیابی به استقلال فردی و تأمین حقوق اجتماعی آنان تهیه و تنظیم شده است. ”
اگر بخواهیم اطلاعاتی درباره مترجمان این کتاب داشته باشیم این‌طور باید گفت که مهندس منصور برجیان شخصی است که خود دارای معلولیت است و بیشتر فعالیت‌هایش در زمینه‏های مرتبط با معلولین است و علاوه بر تخصص، تجربه بیش از سی سال نشستن بر روی صندلی چرخدار را داشته و با حضور فعال در سطح جامعه و هم‏نشینی با جمع کثیری از معلولین و جانبازان نسبت به مشکلات و معضلات عدم مناسب‌سازی در اماکن شهری و عمومی آشنا بوده است. مترجم دیگر این کتاب مهندس بهزاد جغتايی می‌باشد که ایشان هم دچار ضايعه نخاعی هستند. و حدود يک دهه است که روی ويلچر می‌نشيند، و به خوبی با مشکلات معلولین آشنا هستند.
از آنجا که این کتاب کاملاً تخصصی می‌باشد مخاطب آن بیشتر طراحان، مهندسین معمار و شهرسازی، مهندسین مشاور، دانشجویان، مسئولان اجرایی ذیربط می‌‌‌‌‌‌‌‌باشند. لذا مطالب آن در عین کاربردی بودن می‌تواند به عنوان مرجعی در امر برنامه‏‌ریزی، طراحی، اجرایی و ارزیابی در اختیار دست اندرکاران کارهای علمی ـ پژوهشی، اجرایی قرار گیرد.
در مورد سازماندهی این کتاب این‌طور می‌توان گفت که در فصل سوم از آن، یک سری قوانین، اصطلاحات و واژگان عمومی در زمینه مناسب‌سازی تعریف شده و سپس به موقعیت‌های فضاها و مکان‏های ویژه قابل دسترسی که شامل حدود و نیازهای فنی و قواعد ترسیمی و گرافیکی می‌باشد پرداخته شده است.
در این کتاب بهترین روش‏ها و نقشه‏های تخصصی و اجرایی که مورد نیاز طراحان و مسئولان اجرایی کشور باشد ارائه شده و همچنین در فصول بعدی کتاب به این موارد اشاره شده است:
علائم در ساختمان، آسانسورها، پنجره‏ها، درها، ‌آب‏خوری‏ها، تلفن‏های عمومی، میزها یا صندلی ثابت، محل‏های گردهمایی، شیب‏های داخلی و خارجی ساختمان، درها، توالت‏ها، بالابرهای صندلی چرخدار، اطاق‏های لباس پوشیدن، فضای آزاد زمین برای صندلی چرخدار، مناطق کمک نجات (امداد)، شبکه‏های درپوش، پارکینگ و ایستگاه‏های سوار و پیاده کردن مسافر، فضای پارکینگ، مناطق سوارکردن مسافر، موانع، ‌رمپ، نرده‏ها، دستگیره، پله‏ها، علائم هشدار در پله‏ها، چراغ راهرو و علائم برجسته و خط بریل بر روی ورودی آسانسور، علائم و نشان دهنده چشمی، لمسی و بریل، ارتفاع دگمه‏ها، علائم هشداردهنده شنیداری.
نشانه‏های بین المللی معلولان، ظروف زباله، رستوران‏ها و کافه تریا، مسیرهای سرو غذا، لوازم میز غذا، سکوهای برجسته (سن، محل تریبون، جایگاه)، تسهیلات مراقبت پزشکی، اتاق‏های خواب بیماران، هتل‏ها، کاروان‏ها، خانه‏ها،‌ پناهگاه، ایستگاه اتوبوس و ترمینال.
همان طور که شرح داده شد در این کتاب به جزئیات موضوعات مناسب سازی اشاره شده است. و به تمام افراد دارای معلولیت و جامعه مرتبط با این افراد پیشنهاد می‏شود، این کتاب را که به عنوان مرجعی مطمئن و جامع برای علاقمندان به مباحث معلولیت در ایران است، مطالعه کنند.
معلولیت اتفاقی است که ممکن است برای هرشخصی در هر سن و موقعیتی پیش بیاید. پس به امید روزی که شاهد تحقق شعار “جامعه‏ای برای همه ” باشیم و این مهم برای این افراد انجام نمی‌شود مگر با توجه مسؤولین و عمل نمودن به قانون جامع حمایت از حقوق معلولان خصوصاً موارد مرتبط با مناسب‌سازی و نهایتاً ایجاد شهری بدون مانع.
و تحقق این امر باعث حضور افراد معلول و دو اثر مهم آن در جامعه می‌شود. ۱ـ افراد عادی را به فعالیت تشویق می‏کند. ۲ـ باعث می شود مشکلات آنها دیده شود و مناسب‌سازی در سطح جامعه صورت بگیرد.