بررسی های اجتماعی و فرهنگی برای بهزیستی معلولان

بررسی‌های اجتماعی و فرهنگی برای بهزیستی معلولان، منصور شادکام و حسین سراوانی، انتشارات توانمندان و دفتر فرهنگ معلولین و انجمن نابینایان ایران، 1399، 314 ص.

ISBN: 978-622-6216-29-6

موضوع (ها):
معلولان — توانبخشی — مقاله‌ها و خطابه‌ها
‏People with disabilities‪ — Rehabilitation — Addresses, essays, lectures
معلولان — توانبخشی — جنبه‌های اجتماعی — مقاله‌ها و خطابه‌ها
 People with disabilities — Rehabilitation — Social aspects — *Addresses, essays, lectures
معلولان — خدمات اجتماعی — مقاله‌ها و خطابه‌ها
Social work with people with disabilities — *Addresses, essays, lectures

مشاهده صفحات اولیه کتاب

متن پشت جلد کتاب:
امروزه نیاز یک فرد دارای معلولیت منحصر به مسائل توانبخشی نمی‌باشد. با پیشرفت و گسترش شهرنشینی و تغییر پی در پی سبک‌های زندگی، نیازهای معلولین به فراخور این تغییرات از گستردگی وتنوع مختلفی برخوردار می‌گردد. تقریباً با زندگی تمام دیجتال فاصله زیادی نداریم و گسترش و نقش آفرینی رسانه‌های مجازی امری نیست که از آن غافل شد. مقالات این مجموعه از طریق تحقیقات میدانی درباره واقعیت‌های جامعه ایرانی همچنین به روش اسنادی و کتابخانه‌ای تهیه شده و از منابع قرآن و آموزه‌های دینی، جهان مدرن و تاریخ ایران استفاده شده است. انتشارات توانمندان
ناشر تخصصی معلولیت و معلولان
تلفن: ۰۲۵۳۲۹۱۳۴۵۲ (ساعت ۸ الی ۱۷) ؛ تلگرام: ۰۹۳۹۸۳۷۳۴۳۵
آدرس: قم، بلوار محمد امین، خیابان گلستان، کوچه۱۱، پلاک۴، دفتر فرهنگ معلولین
ایمیل: info@handicapcenter.com

مقدمه
افرادی که با جامعه معلولان در ایران آشنایی دارند به وضوح مشاهده می‌کنند که این جامعه با انبوهی از مشکلات دست به گریبان است، زیرا ازدواج و مناسب‌سازی معابر عمومی؛ فقر و عدم اشتغال؛ عدم امکانات کافی آموزشی؛ نداشتن کسب و کار؛ تبعیض‌ها و عدم دسترسی مساوی به امکانات موجود و ده‌ها نوع معضل دیگر. از طرف دیگر طرح و برنامه و راه کار جامع برای حل این مشکلات همراه با زمان‌بندی ارائه نشده است.
البته نمی‌خواهم سیاه نمایی کنم و افراد خدوم و مدیران دلسوزی هم در نهادهای دولتی و هم در مراکز مردمی هستند که مشغول تلاش برای حل این مشکلات هستند، حتی افرادی هستند بدون اینکه مسئولیت خاصی داشته باشند ولی از سَر وظیفه‌شناسی، مشغول تلاش هستند.
به نظر می‌رسد اساسی‌ترین و اولویت‌دارترین اقدام در جهت حل مشکلات معلولان، پژوهش‌هایی است که درصدد بررسی ابعاد مشکلات است. واضح است تا وقتی ماهیت مشکل و ابعاد آن شناسایی و کارشناسی نشده باشد، نمی‌توان برای حل آن راه کار ارائه داد. ابتدا باید به روش علمی مثلاً مشکل اشتغال و ابعاد آن را شناسایی کرد و سپس یک راه‌کار جامع برای حل آن عرضه نمود.
اما چنین بررسی‌ها و تحقیقاتی معمولاً بر عهده نهادهای ملی مثل دانشگاه‌ها است که حداقل در پایان‌نامه‌ها یا با برگزاری نشست‌ها به بررسی مشکلات بپردازند. در مرحله بعد تشکل‌های مردمی و در مرحله سوم رسانه‌ها می‌توانند گام‌هایی در این جهت بردارند.
آقایان شادکام و سراوانی از افرادی هستند که در سال‌های اخیر تلاش کرده معضلات جامعه معلولان به ویژه نابینایان را بررسی کنند و با سخنرانی یا نوشته، فرهنگ‌سازی نمایند و پس از استفاده نظرات کارشناسان یا مسئولین و افراد دارای معلولیت، تحقیق خود را تکمیل کرده و به صورت راه کار برای مسئولین فرستاده‌اند.
اگر پرسش شود مؤلفان این مجموعه در چه زمینه‌ای تخصص دارند و این کتاب بر اساس چه رشته علمی تألیف شده؟ جامعه‌شناسی، روانشناسی اجتماعی، کارآفرینی است؟ پاسخ این است که هیچ کدام از این رشته‌های مبنای کار در این مقالات نیست و از طرف دیگر همه اینها است؛ چون بین رشته‌ای است و از دانش‌های مختلف برای حل مشکلات بهره گرفته‌اند. در برخی دانشگاه‌های جهان رشته‌ای به نام «مطالعات معلولیت» Disability Study هست که بین رشته‌ای است و به مسائل عمومی ولی زیربنایی معلولان می‌پردازد. این کتاب بسیار به این رشته نزدیک است و مؤلفان با مطالعه دستاوردهایی یافته‌اند که به مطالعات معلولیت نزدیک است. در ایران علاوه بر مطالعات معلولیت، می‌توان آن را، معلولیت پژوهی، بررسی‌های معلولیتی، پژوهش‌های درباره معلولیت و معلولان یا بررسی‌هایی درباره معلولان یا بررسی‌هایی درباره معلولان نامید.
مقالات این مجموعه اغلب از نگاه دینی و اسلام تألیف شده و تلاش شده، دیدگاه قرآن و آموزه‌های دینی در هر موضوع برجسته و بررسی شود؛ البته در مواردی از منابع جهان مدرن یا تاریخ ایران یا تحقیقات میدانی درباره واقعیت‌های جامعه ایرانی هم استفاده کرده است. اغلب این مقالات به روش اسنادی و کتابخانه‌ای تهیه شده و منابع در پایان هر مقاله معرفی شده است.
لازم به تذکر است که ارائه راه کار برای حل مشکلات معلولان می‌تواند مبتنی بر یکی از چهار منبع زیر باشد. یعنی با مطالعه این منابع می‌توان راه حلّ علمی برای رفع مشکلات عرضه کرد:
ـ منابع و متون اسلامی
ـ منابع جدید در جهان مدرن
ـ متون مربوط به تاریخ و تمدن ایرانی
ـ اطلاعات به دست آمده از جامعه ایران کنونی
کتاب حاضر ماحصل تلاش‌های پژوهشی اخیر آقایان شادکام و سراوانی است که در قالب مقاله در محافل گوناگون و معتبر علمی ارائه شده است. امید است کارشناسان با بررسی‌های نقادانه، دیدگاه‌های خود را درباره این مقالات، مطرح نمایند تا بتوانیم به راه کارهای عالمانه و جامع برای حل مشکلات معلولان برسیم.
محمد نوری
مدیرعامل دفتر فرهنگ معلولین

پیشگفتار
امروزه نیاز یک فرد معلول منحصر به مسائل توانبخشی نمی باشد. با پیشرفت و گسترش شهرنشینی و تغییرات پی در پی سبکهای زندگی، نیازهای معلولین به فراخور این تغییرات از گستردگی وتنوع مختلفی برخوردار می‌گردد .تقریباً با زندگی تمام دیجتال فاصله زیادی نداریم و گسترش و نقش آفرینی رسانه‌های مجازی بلاشک امری نیست که از آن غافل شد از طرفی هم در کنار محاسن این پدیده که ارتقاء سواد رسانه‌ایی را در بر می‌گیرد معایبی هم گریبانگیر افراد معلول را خواهد گرفت که باعث مغفول ماندن از مسائل مهم دیگر زندگی مانند ازدواج، دین، آموزش و پرورش و تربیت روح و جسم می‌شود. هدف نگارندگان این کتاب ضمن اهمیت فرهنگ نوین فضای مجازی و عصر دیجتال، پژوهش‌هایی بصورت میدانی و اسنادی در قالب موضوعات فوق با تأکید بر مغفول نماندن مسائل فوق الذکر در محافل علمی و معتبر کشورانجام شده است که امید آن می رود ضمن بهره‌مندی جامعه هدف یعنی معلولین، آحاد جامعه با هدف فرهنگسازی و مسئولین با هدف اهتمام هر چه بیشتر دربر طرف نمودن احتجاجات معلولین مفید واقع قرار بگیرد.
منصور شادکام؛ حسین سراوانی
آذر ماه 1399

فهرست

مقدمه 7
پیشگفتار 9
پدیدآورندگان 11

اداره و مدیریت
پیشرفت جامعه هدف به عنوان شاخص در ارزیابی مدیریت نهادهای معلولیتی 13
مدیریت جامعه معلولان 23

سبک زندگی
اخلاق و فرهنگ مطلوب و ارتباطات مدرن و فناوری مجازی 49
جایگاه آموزش و پرورش بر نهادینه کردن سبک زندگی و اقتصاد جامعه معلولان 59

مهارت آموزی و کارآفرینی
جایگاه معلولان در کارآفرینی و تولید کالای ایرانی 69
بررسی ارتباط بین خلاقیت مدیر و نشاط مراکز آموزشی فنی و حرفه‌ای 86
آموزش و پرورش پلی ارتباطی بین پژوهش و مهارت و اشتغال 103
اثربخشی آموزش بریل بر بهبود کیفیت زندگی دانشجویان کم بینای آرپی 110

آسیب شناسی
جایگاه زنان در جامعه اسلامی 113
ازدواج معلولان: بر اساس فرهنگ علوی و اندیشه ایرانی 123
بررسی رابطه سلامت معنوی بانوان شاغل با حجاب و عفاف 139
آسیب‌شناسی اجتماعی در ارتباط با عفاف بانوان 148
بزهکاری نوجوانان و بازدارندگی آن 158

فقرزدایی
فقرزدایی بر اساس سیره علوی 171
آسیب‌زدایی از گروه‌های فقر زده در حیات طیبه 192

هنر درمانی
جایگاه اسباب‌بازی در رشد مهارت‌های اجتماعی – روانی کودکان 207
موسیقی درمانی و تأثیر آن بر سلامت روان دانش‌آموزان 220

معلولیت ذهنی و سندرم داون
خانواده دارای فرزند مبتلا به سندرم داون 223
شیوه گروه درمانی مذهبی ـ معنوی مادران دارای فرزند سندروم داون 232
چالش‌های زندگی شهری برای مادران دارای فرزند معلول ذهنی 242
بررسی رابطه بین فرهنگ دینی و سلامت روان خیرین مراکز معلولین ذهنی 248

جامعه سازی
اقتضائات شهرنشینی و امنیت اجتماعی برای معلولان 263
اقتصاد تولیدگرا و تأثیر آن در آسیب‌زدایی 279

پیوست ها
زندگینامه و کارنامه مؤلفان 297
معرفی کتاب شیوههای توانیابی 299
تصاویر 300
فهرست تفصیلی 303