بارش رحمت: نخستین مسابقه قرآنی ناشنوایان استان قم

بارش رحمت: نخستین مسابقه قرآنی ناشنوایان استان قم، به اهتمام دفتر فرهنگ معلولین، انتشارات توانمندان، ۱۳۹۷، ۱۸۱ ص.

ISBN: 978-622-6216-00-5 ؛ Mercy Rain: Quranic Quiz of people with Hearing loss in Qom province

موضوع(ها):
قرآن – مسابقه‌ها

معرفی مختصر کتاب 
کتاب حاضر، گزارشی از نخستین مسابقه قرآنی ناشنوایان استان قم می‌باشد. این اثر در ده فصل به ارائه گزارش این مسابقه می‌پردازد و هدف از آن، استفاده از تجارت و دستاوردهای ناشنوایان می‌باشد. وضعیت سنجی، آغاز فعالیت و طرح برنامه، مدیریت و ساختار اداری، ثبت نامه مسابقه، شورای علمی و اجرائی، روز مسابقه و جشن اختتامیه، همکاری و مشارکت، بازتاب در رسانه‌ها و آمارسنجی شرکت‌کنندگان، فصل‌های این گزارش تشکیل می‌دهد.

مشاهده صفحات اولیه کتاب

دریافت فایل کامل کتاب – PDF – 6MB

مطالعه متن کتاب – مناسب برای نابینایان – HTML

انتشارات توانمندان
ناشر تخصصی معلولیت و معلولان
تلفن: ۰۲۵۳۲۹۱۳۴۵۲ (ساعت ۸ الی ۱۷) ؛ تلگرام: ۰۹۳۹۸۳۷۳۴۳۵
آدرس: قم، بلوار محمد امین، خیابان گلستان، کوچه۱۱، پلاک۴، دفتر فرهنگ معلولین
ایمیل: info@handicapcenter.com

آغاز
مفسران و دانشمندان علوم قرآنی مشهوری در طول تاریخ اسلام و ایران بوده‌اند که از نظر گفتار و شنیدار آسیب دیده و دارای معلولیت بودند. احمد بن محمد بافی مصری مشهور به احمد اصمّ (درگذشت ۹۳۱ق) و عبدالرحمان بن کیسان بن حریر معروف به ابوبکر اصمّ (درگذشت ۲۰۱ق) از جمله افرادی هستند که مشهور به اصمّ (ناشنوا) بوده و در مباحث قرآنی و معارف قرآنی شهرت جهانی داشته‌اند.(الاعلام زرکلی، ج۴، ص۲۰۹؛ ج۷ ص ۱۴۵؛ ج۲، ص۱۵۲؛ دائره‌المعارف بزرگ اسلامی، ج۹، ص ۲۶۵-۲۶۶؛ لغت نامه، دهخدا، ج۲، ص۲۳۹۸) این وضعیت هنوز ادامه دارد و معلولین بسیار هستند که به معارف قرآن علاقه دارند. دفتر فرهنگ معلولین به امید توان‌افزایی ناشنوایان درصدد برآمد تا مسابقه قرآن کریم برای آنان برگزار کند.
بالاخره پس از ده‌ ماه تلاش و کوشش، مسابقه قرآن کریم ویژه ناشنوایان در ۲۷ بهمن‌ماه برگزار گردید. این مسابقه گویای نکات فراوان است. مهم‌ترین درسی که می‌توان از این مسابقه آموخت این است که ناشنوایان دارای استعدادها و توانایی‌های قابل توجه‌اند، اما متأسفانه تاکنون به آنان توجه درخور و شایسته نشده است. خود آنان هم بعضاً باور کرده‌اند، توانایی اینگونه امور را ندارند. با اینکه در طول تاریخ خدمات و ابتکارات بزرگی داشته‌اند، برق را ادیسون اختراع کرد که ناشنوایی داشت. امروزه جهان بدون برق امکان‌پذیر و قابل تصور نیست. موسیقی‌دان، هنرمندان، نویسندگان، صنعتگران و کارآفرینان بزرگی از جامعه ناشنوایی در جهان ظهور کرده‌اند. در ایران هم ناشنوایان فعال در امور مدنی مثل مرحوم رضاقلی شهیدی بوده‌اند.
به هر حال ناشنوایان به لحاظ کمیت، جمعیت قابل توجه‌اند و بخش مهم از جامعه ایران را تشکیل می‌دهند، آموزش و پرورش و امور مدنی ناشنوایان زودتر از دیگر اقشار معلولین شکل گرفت و آغاز شد. اما اهتمام مدیریت جامعه به این قشر نسبت به دیگر قشرهای آسیب‌مند کمتر است. با اینکه برای نابینایی در سه دهه گذشته هر سال مسابقه قرآن بوده و دو سال است مسابقه بین‌المللی قرآن برای نابینایان برگزار شده است ولی برای ناشنوایان هیچ اقدامی در زمینه مسابقه قرآن نبوده است. با اینکه چندین سال است، بسیاری از کشورهای اسلامی برای ناشنوایان مسابقه‌های مختلف فرهنگی و قرآنی برگزار کرده‌اند.
سازمان بهزیستی در شورای عالی قرآن، بودجه‌ای به قرآن بریل اختصاص داد و برای ترویج بریل و قرآن به خط بریل تلاش کرده است، اما برای زبان اشاره به ویژه در امور مذهبی و قرآنی اقدام خاصی صورت نگرفته است. برای بررسی جوانب مسابقه ناشنوایان، جلسه با معاونت فرهنگی اداره بهزیستی استان قم، حجت الاسلام آقای اکرامی و آقای عمادی برگزار شد و دفتر فرهنگ معلولین علاقه‌مند بود این مسابقه با مساعدت آن معاونت برگزار شود ولی به دلیلی که بر ما پوشیده است، بهزیستی خودش را کنار کشید. اما نخبگان ناشنوا و تشکل‌های ناشنوایی اصرار داشتند این مسابقه برگزار شود؛ تا بالاخره با تلاش‌های ایثارگرانه خود، نخستین مسابقه قرآنی ناشنوایان را خلق کردند.
در ابتدایی کار، جلسه‌ای با حجت الاسلام و المسلمین حاج سید جواد شهرستانی برگزار شد و ایشان دستور فرمودند شورایی از صاحب نظران و خبرگان این رشته تشکیل گردد و از خود ناشنوایان و نخبگان ناشنوا کمک‌ گرفته شود. این شورا تشکیل شد و یک جلسه خدمت ایشان رسیدیم. در این جلسه نکات راهبردی مهمی تذکر دادند.
با کمک تشکل‌های ناشنوایان به سرعت ناشنوایان علاقه‌مند به مباحث قرآنی شناسایی شدند و تصمیم‌های متعدد این شورا پیگیری و بالاخره قرار شد در ۲۷ بهمن مسابقه در قم برگزار گردد.
اما روز مسابقه باران زیبایی از آسمان می‌ریخت و فضای طربناک بود از این‌رو این مسابقه «بارش رحمت» نام گرفت.
کتاب حاضر گزارشی از این مسابقه از ابتدا تا انتها است. هدف این است که تجارب و دستاوردهای ناشنوایان از بین نرود و با ثبت و ضبط آنها بتوانیم در دیگر فرصت‌ها و مسابقات از آنها استفاده کنیم. (محمد نوری)

توصیه و راهنمایی
سخنرانی حجت الاسلام والمسلمین سید جواد شهرستانی نماینده آیت الله العظمی سیدعلی سیستانی مدظله در دیدار شورای مسابقه قرآنی ناشنوایان

اشاره
پس از حدود نه ماه تلاش بالاخره اولین نشست شورای قرآنی ناشنوایان متشکل از کمیته علمی و کمیته اجرایی مسابقه قرآنی ناشنوایان با حدود بیست نفر در ۳ مهرماه ۱۳۹۶ برگزار گردید. پیش از جلسه، اعضای شورا با حضرت حجت الاسلام والمسلمین حاج سید جواد شهرستانی ملاقات داشتند. در این ملاقات نخست آقای محمد نوری حضار را به عنوان اعضای فعال شورای مسابقه قرآن ناشنوایان معرفی کرد؛ نیز گزارشی از فعالیت‌های این شورا تقدیم شد.
آنگاه هر یک از اعضاء دیدگاه خود را بیان نموده و از این اقدام جناب آقای شهرستانی تشکر کردند؛ در ادامه حضرت حجت الاسلام والمسلمین حاج سید جواد شهرستانی مطالب مهمی به این شرح فرمودند.

بسم الله الرحمن الرحیم
کسانی که به دلیل جنگ یا دلایل مادرزادی یا بر اثر حادثه‌ای مثل تصادفات جاده‌ای، بینایی یا شنوایی یا حرکت دست و پا یا قدرت فکری و ذهنی یا سلامت روانی خود را از دست داده‌اند، آمارشان رو به افزایش است چون زندگی مدرن و جدید علاوه بر اینکه شرایط را بهتر می‌سازد اما پیامدهایی هم دارد که یکی از آنها تصادفات جاده‌ای و افزایش معلولیت‌ها است. حتی بیماری‌هایی مثل سرطان‌ها یا دیابت و سکته مغزی و قلبی موجب برخی آسیب‌های جسمی می‌شود.
شما آقایان و خانم‌ها که به سهم خود برای اصلاح امور این افراد گامی بر می‌دارید و کاری انجام می‌دهید حتماً مأجور نزد خداوند هستید و اجر شما محفوظ است.
کسانی که ظاهراً سلامت دارند و مدعی‌اند سالم هستند، گاه بازدهی افراد دارای معلولیت را ندارند و توانمندی افراد سالم نسبت به افراد دارای معلولیت گاه کمتر است. ما که خود را سالم می‌دانیم نسبت به ناشنوایان، نابینایان بازدهی و ثمرات و نتایج کمتری داریم. بسیاری از این افراد دارای آسیب در گفتار یا در بینایی یا در حرکت دست و پا هستند اما خلاقیت و توانایی‌های آنها بیشتر از ما است. در موزه امیرالمؤمنین علیه السلام عکس خانمی به نام معصومه است که در سال ۹۳ در جریان همایش عکس و معلولیت همراه پدر و مادرش از لنگرود به قم آمدند چون در آن همایش نفر اول در هنر نقاشی شده بود و من او را دیدم. پا اصلاً نداشت و دستان او هم ناقص است، وزن او حدود ۲۰ کیلوگرم است اما نقاشی‌های زیبایی دارد که بعضی را به من هدیه داد و در موزه گذاشته‌ام.
شما هر سال در اخبار پارالمپیک می‌شنوید که تیم‌های معلولان ایران یا عراق یا دیگر کشورها مدال‌های طلا، برنز و نقره دریافت کرده‌اند. امسال تیم فوتسال نابینایان بسیار زیبا و دیدنی بازی کرد. حتی اگر درصدی بینایی داشته باشند و به اصطلاح کم بینایی شدید داشته باشند، با چشم‌بند چشمان آنها را می‌بندند ولی آنها با مهارت توپ و دروازه را تشخیص می‌دهند نیز خودی را از حریف باید تمییز بدهند. بالاخره کار بسیار سخت و دشوار است ولی امتیاز و رتبه بالا دریافت کردند و مدال طلا گرفتند.
البته پیشرفت‌های آنان تا حدی مربوط به شما است، با آموزش، توانبخشی و ارائه خدمات به آنان، آنان را آماده می‌کنید تا خدمت نمایند.
من به شما تبریک می‌گویم که مشغول برنامه‌ریزی برای توسعه فرهنگ قرآنی در جامعه ناشنوایان هستید. چند سال قبل به مدیریت دفتر فرهنگ معلولین گفتم و تأکید کردم که لازم است برای قشرهایی مثل ناشنوایان که برایشان کمتر کار شده، شما بیشتر تلاش کنید و خلأها را جبران نمایید. در سه سال اخیر دیدم برای اینان کارهای فراوانی انجام شده است. یکی از کارها، انجام مسابقات قرآنی و کلاً ترویج قرآن در بین ناشنوایان است. تلاش کنید و سعی نمایید این اقدام را درست و صحیح و مطابق ضوابط انجام دهید.
درست است مدیریت دفتر فرهنگ معلولین و آقای نوری تلاش می‌کنند ولی شما همگی به نوبه خود فعال و کوشا هستید و هر کس گوشه‌ای از کارها را بر عهده دارید و مشغول خدمت هستید و شما در کارتان موفق بوده‌اید. اساساً برکت و موفقیتی که در زندگی تک تک شما هست به خاطر همین فعالیت‌ها است و به خاطر دعایی است که بدرقه شما است.

نیازها و اقتضائات روز
شما می‌خواهید فرهنگ معنوی ناشنوایان را توسعه و ارتقا بدهید؛ این هدف بسیار مقدس و ایده‌آل است. اما برای انجام این کار لازم است از نخبگان و کارشناسان مشورت بگیرید؛ یعنی استبداد در رأی مذموم است و لازم است از خبرگان تبعیت کنیم.
فناوری همواره رو به پیشرفت است. در امور معلولان و ناشنوایان هم تکنولوژی‌های جدید آمده و می‌توانید از آنها استفاده کنید. حتماً با مراکز در کشورهای مدرن و مترقی ارتباط داشته باشید. آموزه‌های مکتب اسلام و تعالیم معصومین علیهم السلام و تشیع را برای آنها بفرستید؛ زیرا هم در قرآن و هم در سیره و سنت معصومین علیهم السلام نکات مترقی فراوان هست. در قرآن کریم هست که حضرت زکریا با زبان اشاره با مخاطبانش ارتباط برقرار می‌کرد، همین‌طور درباره حضرت مریم می‌فرماید او به مردم با اشاره حضرت عیسی را نشان داد و با اشاره به مردم تفهیم کرد که از حضرت عیسی بپرسند.
در حالی که بعضی جوری تبلیغ می‌کنند که زبان اشاره متعلق به دوره جدید است و غربی‌ها آن را ایجاد کرده‌اند در حالی که در قرآن کریم به این زبان اشاره شده است. نیز در احادیث نبوی و علوی و دیگر ائمه هست که در جاهای مختلف از علائم اشاره برای تفهیم مقاصد خود استفاده کرده‌اند. به دفتر معلولین گفته‌ام اینها را به صورت کتاب منتشر کنند. البته تا کنون دفتر چند کتاب در این باره منتشر کرده است ولی کم است و بیشتر باید کار شود.
آقایان در مورد تزریق بودجه و امکانات و تسهیلات گفتند. شما که دستتان در کار است به خوبی می‌دانید که همه چیز را با پول و امکانات مادی نمی‌توان به دست آورد، البته پول یکی از عوامل پیشرفت است و اینجانب هم به سهم خودم به همه کمک کرده و می‌کنم ولی هر کاری می‌خواهید انجام دهید قبل از شروع طرح آن را بدهید تا ببینیم دیگران شروع کرده‌اند و به اصطلاح کار موازی است یا نه؟ دفتر فرهنگ معلولین هر کاری می‌خواهد شروع کند اول مشورت می‌گیرد و پس از آن طرح‌نامه تدوین می‌کند و مراحل بعد را پس از آن انجام می‌دهد.
ما در جامعه‌ای زندگی می‌کنیم که اسلامی است و مشکلات فراوان داریم. در جامعه معلولان تصور کنید هزاران مشکل کوچک و بزرگ هست. از طرف دیگر امکانات و منابع مالی هم محدود است. لذا باید حساب شده گام برداریم و تدبیر و درایت به خرج دهیم. باید طوری عمل کنیم و وظیفه‌ها و تکالیف خود را به گونه‌ای عمل کنیم که هم در دنیا و هم در آخرت روسفید باشیم و داوری خداوند درباره ما مثبت باشد.

منت خداوند
روایت مهمی نقل شده که می‌فرماید من مِنَنِ الله علیکم حوائج الخلق الیکم یعنی یکی از منت‌های خداوند به شما این است که مسئولیت رفع حاجت‌های مردم را به شما سپرده است. اینکه شما مسئول برنامه‌ریزی امور قرآنی معلولان و ناشنوایان شده‌اید منت الهی بر شما است. لطف و تکریم نیست چون رفع حاجت مردم از امور ویژه خداوند و از افعال خاص او است و تفویض آن به دیگر در واقع منت بر آنان است. پس این وظایف ـ مسئولیت‌ها، منّتی است که خدا بر سر ما گذاشته است. اما این منت چیست؟ یکبار می‌گوید من لطف الله، یکبار می‌گوید من نعم الله، ولی می‌فرماید من منن الله، چون به جایی رسیده‌اید که خدا بر سر شما منت می‌گذارد، که بتوانید قدمی بردارید.
نیاز چیست؟ نیاز فقط مادی نیست، نیاز فقط علمی نیست، نیازها مختلف است. حاجیه خانم کاظمی که واقعاً با این سن و سال خدا خیرشان بدهد، خدا ان‌شاءالله توفیقاتشان را بیشتر قرار بدهد، من خوشحال می‌شوم که می‌بینم اینها با یک عشق و علاقه احساس مسئولیت می‌کنند و یک انگیزه‌ای دارند، این کم نیست. اینها بدانید که مسلماً پاداش اخروی دارد و در همین دنیا اثر وضعی دارد. یعنی همین دنیا آثارش را خواهید دید. شما قدمی برمی‌دارید و کاری انجام می‌دهید در همین دنیا، تأثیرش را می‌بینید.

کتابخانه
آقایان درباره ضرورت کتابخانه تخصصی برای ناشنوایان گفتند. اصل کتابخانه خوب و سودمند است. من قبلاً مساعدت کرده‌ام تا کتابخانه تخصصی معلولین و کتابخانه ناشنوایان در تهران تأسیس شود و به ناشنوایان سرویس بدهد اما نمی‌دانم به کجا رسیده است. لطف کنند گزارش بدهند تا بررسی شود و برای ادامه کار تدبیر گردد.
یک نکته مهم این است کتابخانه ناشنوایان دو جور قابل تصور است. کتابخانه‌ای داشته باشیم با کتب ویژه ناشنوایان؛ مثل کتب با زبان اشاره یا کتب مصور. چون اصلی‌ترین کتب ناشنوایی، کتاب‌های به زبان اشاره و کتب مصور است. اما در ایران چند عنوان کتاب به زبان اشاره یا مصور داریم، این‌گونه آثار بسیار اندک است؛ کتاب‌های مصوری که داریم اغلب برای کودکان تولید شده است. لذا قبل از تأسیس کتابخانه، تألیف کتاب‌های ناشنوایی اولویت دارد.
نوع دوم کتابخانه‌ای است که شامل کتب معمولی و مجلات معمولی است. البته شامل دستگاه‌ها الکترونیکی مورد نیاز ناشنوایان هم باشد. به نظر می‌رسد اگر کتابخانه‌های موجود یک بخش را برای ناشنوایان تجهیز کنند بهتر است تا اینکه یک کتابخانه مستقل دایر گردد. البته در شرایط کنونی و بودجه‌ها جهت داده شود برای کارهای مهم‌تر و اولویت‌دارتر و پس از تقویت فرهنگ ناشنوایی، چنین کتابخانه‌هایی هم می‌توان دایر کرد.
بهرحال بودجه‌ها محدود است و باید با برنامه‌ریزی کارهای مهم‌تر را انجام داد و نمی‌توان با یک دست چند هندوانه برداشت. نکته آخر که باید تذکر بدهم این است که باید یاد بگیریم محاسبه شده و دقیق و با حساب و کتاب خرج کنیم. یعنی هر تصمیمی می‌خواهیم بگیریم و هر کاری می‌خواهیم انجام دهیم، عاقبت آن را بررسی کنیم، بررسی کنیم این کار چه پیامدهای مثبت در پی دارد و زیان‌های احتمالی آن را بسنجیم و بعد تصمیم بگیریم. به قول معروف هر کاری صرفه و توجیه ندارد، وارد آن نشویم. در پایان دعا می‌کنم در کارهایتان برای این قشر زحمت‌کش و البته مظلوم موفق باشید.

پس از سخنرانی
با اتمام سفارشات و توصیه‌های سودمند حاج آقا شهرستانی، آقایان رضا محمودی، میثم اخوان، بهزاد اشتری و خانم اقدس کاظمی صحبت کردند و هر کدام نکاتی را مطرح نمودند. خانم کاظمی شعر زیبایی درباره خدمات حضرت آیت الله العظمی سیستانی و جناب آقای شهرستانی خواند که بسیار زیبا است.