حضرت شعیب، پیامبر جامعه ساز
حضرت شعیب
پیامبر جامعه ساز
مقدمه
حضرت شعیب از انبیاء و شخصیتهایی است که بسیار در قرآن کریم تکریم شده است. چهل و هفت آیه درباره اخلاقیات، فعالیتها و مجاهدات، درگیری با ظالمان، شیوه او در هدایت قومش و بالاخره سرنوشت او و یارانش است. سیره او بر اساس گزارش قرآن پندآموز و عبرتافزا است. با توجه به اینکه متون قدیمی او را نابینا معرفی کردهاند، ولی زمان نابینایی او مشخّص نیست، اما به رغم نابینایی شخصیتی بسیار مؤثر داشته است. کمتر شخصیتی در قرآن با این صفات و چنین کارآیی‌ها معرفی شده؛ و در حالی که او را مؤمن و موحد می‌شمارد، به دلیل تلاشهایش در ایجاد جامعه مطلوب، او را انسانی اصلاح طلب شمرده است. خود شعیب میگوید هدفم اصلاح امور مردم است. جمعاً 47 آیه در پنج سوره اعراف، هود، شعراء، عنکبوت و قصص به شرح سرگذشت او و پیروان و مخالفانش پرداخته است.
شعیب برنامههای وسیع برای جامعهسازی، اصلاح اخلاقیات، ساماندهی به اعتقادات و باورهای مردم داشت. مبتکر عدالت اقتصادی با ابداع ترازو و توزین کالاها بوده. و با این ابتکار یکی از سنگ بناهای زیربنایی تمدن و مدنیت انسانی را پایهگذاری کرد.
با توجه به اینکه برخی متون بر نابینایی او اشاره کردهاند اما قرآن نهایتاً او را شیخ کبیر یعنی پیرمرد سالخورده دانسته و هیچ جای قرآن به نابینایی شعیب اشاره نشده است. البته از قرائنی میتوان به نابینایی او را پی بُرد. در متن به این قرائن اشاره خواهیم کرد. اما نابینایی چنین شخصیتهایی گویای این است که آسیبهای جسمانی با اصالت انسانی نباید اشتباه گرفته شود. انسانیت میتواند با آسیبمندی جسمی جمع شود.
کسانی که بیماریها و آسیبهایی مثل نابینایی را با رسالت و نبوت در تضاد میبینند، در واقع به این پیشفرض باور دارند که معلولیت موجب نقض و عدم کمال است. از این‌رو نتیجه میگیرند که انسان کامل و تمام باید جسمی کامل و بینقص هم داشته باشد. در حالی که این نتیجهگیری اشتباه است. اساساً طرح این پیشفرض درست نیست. اگر پیامبر انسان باشد و بعد جسمانی داشته باشد، قطعاً بیماری و دیگر عوارض جسمانی و آسیب جسمانی مثل پیری هم دارد. از سوی دیگر پیامبر باید از نظر شخصیتی کامل و تمام باشد و شخصیت ربطی به بُعد جسمانی ندارد. بله اگر در عقیده و تفکّر نقص داشته باشد، شخصیتش ناتمام خواهد شد. اما طبیعت جسم عبور از مراحل مختلف تا پیری و پذیرش آسیبهای متعدد مثل بیماری و نیز مرگ و آسیب در جنگها و غیره است. همه اینها موجب نقص شخصیت نمیشود. مثلاً اگر گفته شود فلان آدم فوت کرده، هیچ کسی فوتش را ناقص شخصیت او نمیداند. پیشفرضهای اشتباه در طول تاریخ موجب نتیجهگیریهای خطا و داوریهای اشتباه شده و بسیاری از امور را برای مردم مشتبه نموده است. همین اشتباهات موجب شده مردم عادی نابینایان و ناشنوایان را از خود برانند و آنها را ناقص و دور شده از رحمت الهی بدانند. گاه آنها را در محلهای حیوانات و دور از زندگی خودشان نگهداری میکردند.
اما نظر قرآن کریم در باب آسیب دیدگی جسمی برخی انبیاء قطعی است. حضرت یعقوب به دلیل کثرت گریه بر اثر فراق یوسف، چشمانش سفید و نابینا شد. این عارضه جسمی صریحاً در قرآن کریم آمده است. نیز در مورد ایوب بیماریهایی موجب ناتوانی جسمی او شده و قدرت حرکت را از او سلب کرده بود.
دفتر فرهنگ معلولین برای فرهنگسازی و گسترش دیدگاههای صحیح دینی در موضوعات معلولان، به بازخوانی قصص انبیاء در قرآن و روایات پرداخته است. زیرا در برابر مطالب صریح قرآن کریم، بیان دیدگاههای شخصی و مخالف قرآن صحیح نیست. از این‌رو در چارچوب منابع قطعی مثل قرآن مجید و روایات صحیح تلاش شده گزارش درستی از سیره انبیاء خاص تبیین گردد. از جمله انبیاء مطرح حضرت شعیب است. این دفتر بر اساس تفاسیر مقبول همگان و متون تاریخی صحیح مروری بر سرگذشت و سیره حضرت شعیب(ع) دارد.
در پایان این دفتر، قسمتهایی از تفاسیر یا کتب تاریخی آمده تا پژوهشگران دسترسی آسانتر به منابع داشته باشند.
دیدگاه خود را ثبت کنید
تمایل دارید در گفتگوها شرکت کنید؟در گفتگو ها شرکت کنید.