کتابهای متضمن مباحث بریل

کتاب‌های متضمن مباحث بریل

پریسا عالم‌زاده
معرفی کتاب‌هایی که یک یا چند فصل آنها درباره بریل است. در اینجا چهار کتاب معرفی می‌شود:
آموزش و توانبخشی، کتابی درباره روان‏شناسی، دستورالعمل برای توانبخشی و آموزش نابینایان.
این کتاب توسط محمدرضا نامنی، افسانه حیات روشنایی و فریده ترابی میلانی تألیف شده و با این مشخصات منتشر شده است:
تحول روانی، آموزش و توانبخشی نابینایان، نوشته مرحوم محمدرضا نامنی، افسانه حیات روشنایی، فریده ترابی میلانی، ترجمه به انگلیسی، اکرم حاج علی‏اکبر؛ ترجمه به عربی، علی زنجانی، تهران، سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‏ها: سمت، ۱۳۸۱، ۳۹۲ ص.
نویسندگان در صفحات نخستین کتاب به تعریف کلی نابینایی و طبقه‏بندی این معلولیت پرداخته‏اند. شناخت این طبقه‏بندی و آگاهی از ویژگی‏های نابینایانی که در هر بخش ازاین طبقه بندی قرار می‏گیرند، به مربی، آموزگار و افراد خانواده نابینا، کمک می‏کند تا با آگاهی از میزان باقی مانده توانایی فرد نابینا، برای مناسب سازی امکانات، خدمات و فضای آموزش و زندگی او اقدام کنند. فرایند بینایی و علت‏های پدید آمدن معلولیت نابینایی در افراد، در فصل دوم کتاب به تفصیل بررسی شده است. مخاطب با خواندن این بخش از کتاب ساختمان و فیزیک چشم را می‏شناسد، عیوب بینایی از جمله؛ نزدیک بینی، دوربینی، آستیگماتیسم، انحراف و تنبلی را می‏شناسد و با انواع بیماری‏ها، مشکلات و اختلال‏هایی که ممکن است سلامت چشم را تهدید کنند آشنا می‏شود. کتاب در ادامه، تحول و رشد کودکان مبتلا به نابینایی و کم‏بینایی را از لحاظ؛ شناختی، زبانی، عاطفی ـ اجتماعی و مهارت‌های حرکتی موشکافانه بررسی می‏کند و نمودار رشد و تحول آنها را با سایر همسالانشان به مقایسه می‏گذارد. نویسندگان در بخش دیگری از کتاب، نقش موسیقی، ورزش، بازی و تعامل با همسالان را بر تحول رفتاری نابینایان بررسی می‏کنند. راهنمای آموزش خط بریل، علائم و نشانه‏های خط بریل انگلیسی، نگارش بریل در ریاضیات، علائم تکمیلی، علائم کوتاه نویسی کلمه‏ها و حروف ترکیبی، نگارش بریل در عربی، علائم و نشانه‏های موسیقی در خط بریل، علائم و نشانه‏های واحدهای اندازه‏گیری بین المللی و علائم هندسه در بخش دیگری از کتاب جمع‏آوری شده که می‏تواند برای آموزگاران، مربیان و تمام کسانی که به نوعی به آموزش نابینایان اشتغال دارند، سودمند باشد. در پایان کتاب، مشاهیر و نوابغ نابینای ایران و جهان، در قالب زندگی نامه مختصری معرفی شده‏اند که مطالعه آن می‏تواند نقطه امید و انگیزه‏ای برای حرکت و تلاش نابینایان باشد و افق روشنی را در برابر دید خانواده‏های آن‏ها قرار دهد. در صفحات پایانی کتاب قانون عصای سفید و پیشینه آن با هدف اطلاع‏رسانی به نابینایان چاپ شده است. فهرستی از مؤسسه‏ها، سازمان‏ها و مراکز ارائه خدمات به نابینایان و کم‏بینایان که در تهران فعالیت می‏کنند با ذکر نشانی و شماره تلفن در پایان کتاب به چاپ رسیده است.

آموزش و پرورش نابینایان، کتابی در بررسی مسائل تعلیم و تربیت و مشکلات آن.
عذرا دبیری اصفهانی برای تجربه‎آموزی از نظام آموزشی نابینایی در کشورهای پیشرفته با تحقیق میدانی این کتاب را تألیف کرده است:
آموزش و پرورش دانش‎آموزان استثنائی با تأکید بر آموزش و پرورش نابینایان در کانادا، عذرا دبیری اصفهانی با همکاری طیبه زندی‎پور، تهران، آییژ، 1385، 141 ص.
کشورهای پیشرفته نظام جامعی برای نابینایان تأسیس کرده‎اند، مدیریت معلولین در جهان اسلام با اخذ تجارب آنان می‎تواند شالوده‎های مناسبی پی‎ریزی نمایند. این کتاب به نظام آموزش و پرورش استثنائی در کانادا به ویژه برای نابینایان و کم‎بینایان می‏پردازد و شامل چهار بخش است: معرفی ویژگی‎ها و تحولات تاریخی آموزش و پرورش استثنائی؛ آموزش و پرورش نابینایان و کم‎بینایان؛ راهنمایی و مشاوره شغلی و آموزشی آنان؛ سازمان‎ها و نهادهای نابینایی در کانادا؛ اتحادیه نابینایان و خدمات این مرکز به این جامعه در کشورهای مختلف. معلولین مسلمانان ساکن کانادا نیز مورد توجه قرار گرفته و آموزش و پرورش آنان بررسی شده است.

آموزش گام به گام کودک نابینا ـ ناشنوا، کتابی درباره آموزش و پرورش کودکان فاقد شنوایی و بینایی.
یونس لطفی از کارشناسان معلولین و معلولیت، تجربیات چندین ساله و پس از مطالعات بسیار این اثر را تألیف کرده است:
آموزش گام به گام کودکان نابینا ـ ناشنوا، با همکاری اکرم حاج علی‎اکبر، سعیده مهرکیان و سیروان شیخی، تهران، دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی، 1382.
آموزش و پرورش کودکان نابینا و ناشنوا در ابعاد مختلف نسبت به تعلیم و تربیت کودکان معمولی و عادی متفاوت است. نویسندگان تلاش کرده‎اند نخست تفاوت‎ها را بیان کنند و نظام جامعی را پی‎ریزی نمایند. نیز وظایف والدین و نیز معلم و مدیریت مدرسه را در این زمینه تبیین کرده است.

آموزش مهارت‌های ضروری، کتابی در روش ارتقای مهارت و کارآیی فردی و اجتماعی روشندلان.
ماری سوالو رز از متخصصان امور معلولین به ویژه توانبخشی نابینایان این کتاب را برای انتقال تجارب به مدیران آموزشی و توانبخشی نابینایان تألیف کرده تا آنان بتوانند مستقلاً کارهای روزمره را اجرا کرده و اتکای آنان به دیگران کمتر شود. این کتاب در ایران ترجمه و با مشخصات زیر منتشر شد:
چگونه زندگیم را شکوفا کنم؟ آموزش مهارت‌های لازم برای افراد کم‎بینا و نابینا، ترجمه و تألیف شکوفا آرسته و سایه سمنانیان، تهران، زرین و سیمین، 1388، 95ص.
کودکان بینا مهارت‌های مختلف را از طریق شنیداری و دیداری از محیط اطراف خود می‎آموزند، اما کودکان نابینا محدودیت دارند، زیرا قابلیت دیدن ندارند و این امر بر روی یادگیری آنها تأثیر می‎گذارد. از اینرو آموزش‎های مهارت‌های لازم برای افراد نابینا یا کم‎بینا باید به گونه‎ای ارائه شود که وابسته به دیگران نشوند و کارهای روزمره زندگی خود را به تنهایی انجام دهند و از خود آزادی عمل داشته باشند. بسیاری از مهارت‌ها از آغاز، آموزش داده می‎شود، مانند مهارت‌های خواندن، لباس پوشیدن، استحمام، لمس اجسام و اجرای دیگر عمل‏های روزمره. کتاب حاضر حاوی اطلاعاتی در خصوص نیازهای کودکان نابینا و کم‎بینا، راه‎حل‎ها و خط‎مشی‎هایی برای کمک به این افراد به منظور افزایش مهارت‌هایشان با هدف ایجاد زندگی مستقل برای آنان است. مهارت‌های زندگی روزمره، تعیین موقعیت و حرکت، سرگرمی و فعالیت‎های آموزشی مباحث اصلی کتاب را تشکیل می‎دهند.

بریل مانیتور: قدیمی‌ترین نشریه نابینایان در آمریکا
بریل مانیتور (Braille Monitor)، قدیمی¬ترین نشریه فدراسیون ملی نابینایان امریکا است. این نشریه با سابقه‏ای 55 ساله از قدیمی¬ترین مجلات ویژه نابینایان است که توسط فدراسیون ملی نابینایان منتشر می‌شود. اولین شماره این نشریه در جولای 1957م به سردبیری جورج کارد منتشر شده است. از ابتدای انتشار تاکنون رویدادها و فعالیتهای فدراسیون ملی نابینایان و نیز مباحث مرتبط با نابینایان در سراسر دنیا را زیر پوشش و اطلاع رسانی قرار داده است. تا حدود زیادی در مقالاتش گرایش به حقوق بشر هست و از حقوق مدنی افراد معلول و به ویژه نابینایان حمایت کند. اشتغال، تعلیم و تربیت، قوانین، توانبخشی نابینایان و دیگر موضوعات اجتماعی به صورت گزارش، تحلیل و خبر در این نشریه مطرح می‏شود. همچنین اخبار نوآوری‏ها و اختراعات مخصوص نابینایان را عرضه میکند. انتشار آن در حال حاضر ادامه دارد. متن کامل مطالب تمامی شماره¬های این مجله در پایگاه اینترنتی فدراسیون ملی نابینایان (NBF) به نشانی (nfb.org) موجود است.